گروه جامعه، فاطیما کریمی؛ معماری خانه‌های قدیمی بر اساس اصولی شکل می‌گرفت که بتواند برای اهالی منزل راحتی خیال و آرامش بیشتری را فراهم کند چون بیشتر اوقات اهالی منزل در خانه بودند و افرادی که در آن زندگی می‌کردند کم نبودند.
طرفی حیاط بخش مهمی از خانه مردم ایران در گذشته بوده است و به تبع آن رفت و آمد محارم خانه در آن زیاد بود.
یکی از اصولی که در بیشتر خانه‌های قدیمی رعایت می‌شد، حفظ حریم محارم خانه بود بنابراین معماران فضایی را به اسم هشتی مابین در ورودی به خانه و حیاط ایجاد می‌کردند که به آن کریاس آرام گاه، طاق، ایوان، رواق و آسمانه هم می‌گفتند.
هشتی بعد از سردر ورودی خانه قرار می‌گرفت و معمولاً چند ضلعی بود اما در برخی از شهرها به شکل دایره یا مربع هم ساخته می‌شد.
در این فضا یک فرد اگر با اهالی منزل کار داشت، وارد هشتی می‌شد. این فضا به او کمک می‌کرد تا سریع وارد فضای اهالی خانه نشود. بنابراین ایجاد توقفی کوتاه یکی از کارکردهای اصلی آن بوده است اما در همین هشتی به خصوص در خانه‌هایی که فضای بزرگ‌تری داشتند، تقسیم فضاهای مختلف خانه نیز انجام می‌شد به عنوان مثال یک راه به حیاط می‌رفت و یک راه به بخش دیگری از خانه یا حتی یک راه به مهمانخانه می‌رفت.
در شهرهایی که گرما زیر نور آفتاب اذیت کننده بوده داخل هشتی، سکوهایی برای نشستن وجود داشت پس اگر کسی وارد این هشتی می‌شد؛ می‌شد تا رسیدن میزبان در آنجا به انتظار بنشیند یا حتی گفتگویی کوتاه در همان مکان با میزبان داشته باشد به نحوی که در بیرونی بسته می‌شد. در این صورت آن فرد به خانه نرفته بود اما در عین حال در کوچه هم نمانده بود بلکه در فضایی ما بین خانه و کوچه قرار داشت.
معماران و مالکان خوش ذوقی هم بودند که این هشتی ها را با کاربندی‌های مختلف به ورودی زیبا برای منزل تبدیل می‌کردند. تزیینات سقف، ایجاد حوضچه‌هایی وسط هشتی از جمله این هنرها بود که درون هشتی جا می‌گرفت. در گوشه و کنار این فضا، چراغدان نصب می‌شد تا نور شب را تأمین کند.
اکنون هشتی از خانه‌های ایرانی‌ها حذف شده است اما در برخی ساختمان های مدرن و بزرگ فضای لابی، کارکرد هشتی را دارد با تفاوت‌هایی در چیدمان و طراحی.
نظر شما