بانکها بنگاه خیریه نیستند / انتقاد از پیچیدگی قانون بانکداری بدون ربا

مهدی تقوی در گفتگو با مهر درباره حرکت بانکها به سمت عقود مشارکتی و تعیین حدود برای این نرخ توسط بانک مرکزی گفت: از نظر اقتصادی وظیفه بانکها کسب پول است، بانکها بنگاه خیریه نیستند و با دیدگاه ایجاد اشتغال تاسیس می شوند.

این کارشناس ارشد در مسائل پولی و بانکی تصریح کرد: بانکها از سویی سپرده های مردم را جذب می کنند و از سویی دیگر به عده ای از افراد تسهیلات می پردازند که با این اقدام هم هزینه ها را پوشش می دهند و هم سودی کسب می کنند. اما در ایران سیستم بانکداری اسلامی که عقود مشارکتی و سایر عقود را در خود جای داده، کارها پیچیده تر شده است.

وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته بانکها به سپرده های مردم بهره می پردازند؛ اما زمانی که وام پرداخت می شود، معمولا بهره ای که دریافت می کنند 1.5 درصد بیش از نرخی است که به پس انداز کنندگان پرداخت می شود، در این شرایط بانکها نمی توانند به هر میزان که می خواهند سود بپردازند و یا سود دریافت کنند.

تقوی دلیل این امر را رقابتی بودن این بازار دانست و با بیان اینکه مردم در این کشورها به سمت بانکهایی می روند که سود 1.5 درصدی را بیش از نرخ سود سپرده ها دریافت می کنند، عنوان کرد: در ایران بانکها به سپرده ها نرخ سود کمتر از نرخ تورم که توسط بانک مرکزی تعیین می شود و بسیار اشتباه است، می پردازند. از سوی دیگر، بانکها بسیار بیشتر از 1 یا 1.5 درصد مذکور سود تسهیلات ( سود دریافتی 1.5 درصد بیش از نرخ پرداختی به پس اندازکنندگان) دریافت می کنند.

وی بیان کرد: اشکال این است که بانکها به سمت برخی از عقودی که به آنها علاقمند نیستند همچون نرخ عقود مبادله ای حرکت نمی کنند و به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری برای آنها به همراه دارد، تمایل می یابند.

استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به هزینه های اولیه و سرمایه گذاریهای بالای بانکها، پیچیده بودن قانون بانکداری اسلامی که هیچ راه فراری نیز ندارد، اظهارداشت: با توجه به این مسائل مشخص است که بانکها به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری را نسبت به عقود مبادله ای که سود کمتری را دارد، حرکت می کنند.

وی با انتقاد نسبت به پیچیدگی های قانون بانکداری بدون ربا گفت: قبل از این سیستم مسئله ای وجود نداشت، یک نرخ پس انداز و یک نرخ وام وجود داشت (عقود مختلف همچون مبادله ای وجود نداشت)، سیستم هم اکنون پیچیده تر شده است.

این کارشناس مسائل پولی و بانکی با حمایت از سیاست اعلام شده توسط بانک مرکزی مبنی بر اینکه بخشی از منابع بانکها در محل مشخص شده توسط بانک مرکزی و بخشی از منابع در محلهای مورد نظر بانکها استفاده شود، گفت: وقتی نرخ تورم بالا است، معلوم است که نرخهای سود هم بالا خواهد بود، آنچه در اقتصاد مهم است نرخ بهره واقعی است، یعنی نرخ بهره منهای تورم.

تقوی اضافه کرد: اگر نرخ تورم 20 درصد است و بانکها نرخ سود 25 درصدی می گیرند، به این معنا است که 5 درصد سود دریافت می کنند، در عین حال باید حقوق کارمندان خود را با توجه به افزایش نرخ تورم افزایش دهند.

به گفته وی، نظام بانکداری اسلامی کارها را پیچیده کرده، این در حالی است که آمارها نیز واقعی نیست، بنابراین با یک مجموعه عجیب از مشکلات مواجه هستیم. هدف بانکها کسب سود برای صاحبان سهام است، در عین حال باید سود بپردازند و هزینه های آنها نیز به خاطر تورم بالا می رود، اما از سوی دیگر اقداماتی از سوی برخی از مسئولان از جمله رئیس جمهوری برای حمایت از بانکها نظیر کاهش یکباره نرخها صورت می گیرد.

استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه سیستم بانکداری اسلامی به دلیل پیچیده بودن با سیستمهای بانکهای غیر اسلامی متفاوت است، گفت: حسابرسی دفاتر بانکها نیز با توجه به این شرایط سخت است، حسابرس باید دائما بانکها را چک کند تا مشخص شود تا چه حد بر اساس مقررات و سقف تعیین شده برای تسهیلات توسط بانک مرکزی است.