به گزارش خبرنگار سياسي "مهر"، سيد محمد خاتمي رئيس جمهور در مراسم آغاز سال تحصيلي دانشگاهها و موسسات آموزش عالي در دانشگاه تهران با تبريك آغاز سال تحصيلي دانشگاهها به جامعه علمي كشور و به دانشجويان جديدالورود و خانواده هاي آنان با اشاره به 7 سالي كه دوران رياست جمهوري او مي گذرد گفت: در اين 7 سال حوادث مختلفي در جامعه ما ازجمله در جامعه دانشگاهي رخ داده است، شادكامي ها و ناكامي هاي متعددي داشتيم، اما با همه موفقيت ها و پيشرفت ها به جامعه دانشگاهي در بعضي موارد جفا شد البته روند جامعه روند قابل قبولي است اگر بي حوصله نباشيم و بدانيم كه تحولات اجتماعي نيازمند زمان است.
خاتمي با تاكيد بر اينكه ناكامي ها و رنج ها در اين 7 سال وجود داشت گفت: من ايمان دارم كه جامعه دانشگاهي ما به بلوغ فكري و سياسي و اجتماعي بيشتري رسيد و دانشجويان به اين مطلب رسيدند كه با تدبير بيشتر راه دراز پيشرفت را طي كنند.
وي افزود: اگر در محاسبه هزينه ها اشتباه كنيم موفق نمي يشويم و اگر براي به نتيجه رسيدن كارهاي بزرگ صبر نداشته باشيم سرخورده مي شويم ، آنچه در اين 7 سال رخ داد هرچه باشد ترديد نداريم كه در حوزه آموزش عالي و پژوهش تحول چشم گيري رخ داده است البته كاستي هايي هم وجود داشته است و جهت گيري آموزش عالي و مراكز تحقيقاتي ما اميدوار كننده است.
وي در ادامه سخنان خود از زحمات مصطفي معين وزير سابق علوم تحقيقات و فن آوري و دكتر فرهادي وزير سابق بهداشت درمان و آموزش و پزشكي و هچنين دكتر توفيقي و دكتر پزشكيان وزراي علوم تحقيقات و فن آوري و بهداشت و درمان تشكر كرد و گفت: اين مسير با تلاش تمام مسئولين با تحمل فراوان و با ايمان به اينكه اين مسير لازم است كه طي شود انجام شد.
رئيس جمهور با اشاره به اينكه علوم داراي تمايز است درعين اينكه اشتراكاتي دارند گفت: در قديم همه دانش هاي بشري تحت يك عنوان حكمت يا فلسفه طبقه بندي ميشدند اما با گذشت زمان و تحولات كم كم هر رشته از مادر جداشد و ادعاي استقلال كرد بصورتي كه امروز تخصصهاي گوناگون در عرصه هاي علوم و فنون و جود دارد كه هركدام از اين رشته ها از شاخه هاي ديگر تمايز دارد كه اين در عين اشتراكات است.
خاتمي اضافه كرد: در عين تداخل شاخه ها و شعبه هاي علوم با يكديگر تمايز علوم امري مسلم است و اگر تمايز ميان علوم نبود شاخه ها هم بوجود نمي آمد همانطور كه اگر وحدت نبود علم بوجود نمي آمد.
وي با تعميم تمايز علوم به تمايز موسسات و دستگاهها از يكديگر گفت: موسسات ممكن است وجوه مشترك داشته باشند اما تمايز هم دارند كه از جمله آنها دانشگاه است و از قديم تاكنون دانشگاه به معناي عام آن جايي است كه در آن انديشه مي شود و علم توليد ميشود و در يك معنا دانش گاه است و مركز و محور دانش و در دوران جديد دانشگاهها متكفل انتقال و پردازش و رشد دانشهاي جديد هستند، هر دانشگاهي ممكن است امور ديگري غير از دانش را نيز مورد توجه قرار دهد اما وجود امور لازم به اين معنا نيست كه اين امور جايگزين وظيفه اصلي دانشگاه است.
خاتمي با تاكيد بر اينكه دين ودينداري براي يك جامعه معتقد از ملزومات است و دانشگاه به آن مي پردازد گفت: در اصل وظيفه اصلي دانشگاه پرداختن به دين نيست، دانشگاه متناسب با دين ما دانشگاهي است كه در علم و پژوهش و تحقيق نيز سلامت باشد.
وي تصريح كرد: اگر دانشگاه جاي دانش و پرورش و رشد است اصل دانش مصروف به پرسش است كه تا پرسشي مطرح نشود دانشي نخواهد بود حتي اگركسي صاحب اطلاعات وسيع باشد دانشمند نيست مگر اينكه اهل پرسش باشد.
رئيس جمهور گفت: اگر دانشي بيابيم اما اهل نقد نباشيم شاهد شكوفايي جامعه نخواهيم بود، تكامل جامعه بشري اين است كه هر نسلي از جايي شروع مي كند كه نسل قبلي از آنجا ختم كرده است و بايد علوم را فراگرفت اما فراگرفتن كافي نيست بايد پرسيد و نقد را دامن زد تا دانش حاصل شود و شكوفا شود، اگر دانشگاه مركز دانش است و انتظار شكوفايي دانش را از دانشگاه داريم، دانشگاه مهمتري جا براي دامن زدن به پرسش هاست.
وي تصريح كرد: هرتمدني با همين پرسشها و تلاشها و چالشها پديد آمد، در تمدن جديد نيز انتقال، اقتباس، نقد و آفرينش ديده ميشود.
وي گفت: دانشگاهها جايگاه واقعي اجتهاد هستند و اجتهاد يعني تلاش براي اينكه انديشه را به جايي رساند كه بتواند پاسخگوي پرسشهاي معنوي و مادي جامعه باشد، البته در اين شرايط يك آفت وجود دارد كه اگر به آن توجه نكنيم جامعه دچار خسران ميشود و آن اينكه گرايش آدمي اين است كه آنچه خود دارد را بي عيب مي داند و آنچه ديگران دارند را گشاده دستانه مورد نقد قرار ميدهد، كه اگر اين آفت پديد آمد بجاي اينكه بخشهاي مختلف فكري همديگر را كامل كنند يكديگر را نفي مي كنند، بجاي اينكه دادوستد انجام شود تقابل ايجاد ميشود كه حاصل آن هم معلوم است؛ مسئله ديگر در پيشرفت علم درك زمان است و بايد بپذيريم كه هويت علم و انديشه بشري امري تاريخي است كه منافاتي با امور ثابت و ابدي در واقعيت جان انسان ندارد.
رئيس جمهور با اشاره به اينكه هويت انسان و خود انسان يك امر تاريخي است گفت: انسان در طول زمان و در برخورد با عوامل مختلف و با شكوفا شدن استعدادهاي مختلف پرسشهاي جديدي پيدا مي كندو پاسخهاي جديد مي يابد كه فرهنگ نتيجه آن است.
وي افزود: بايد زمان را درك كرد و به تناسب آن تحول و نوسازي را در دانش و فرهنگ و سنت پذيرفت، مسئله ديگر در امر دانشگاهها بومي كردن دانش است زيرا كه دانش امر عامي است و اصولا علم خاص نيست اما اين بدين معنا نيست كه كاركرد علم امري بومي نيست، بومي كردن به لحاظ كاربرد و كاركرد شرط قطعي توسعه و پيشرفت است كه كار دانشگاه است.
وي با طرح اين پرسش كه مسئله فرهنگ و هويت در جهان بهم پيوسته امروز چگونه است گفت: اگر فرهنگ را امري انعطاف ناپذير بدانيم در جهان امروز دچار مشكل ميشويم و اگر با رها كردن فرهنگ بخواهيم امروزي شويم دچار بي هويتي ميشويم، هويت و فرهنگ انسان امري تاريخي است و اگر ما چنين ديدي داشته باشيم و درصدد اصلاح پيشاپيش امور برآئيم خودبخود مي توانيم با حفظ امور به تناسب تحولات خود را متحول كنيم كه باز هم در اينجا اجتهاد كارساز است و دانشگاهها پيشتاز هستند كه اگر نبود دچار دعواهاي بدفرجام ميشديم.
رئيس جمهور گفت: در جامعه امروز عده اي ليبرال دموكراسي را آفتي پليد مي دانند كه بايد برداشته شود و راه مبارزه با آن را دشنام دادن ميدانند و در مقام بيان برخلاف روش علمي دچار سفسطه مي شوند و پيشاپيش جامعه و نظام را در مقابل افكار عمومي بخشي از جامعه قرار مي دهند كه ليبراليزم را به عنوان آئين جامعه جديد قبول دارند، از سوي ديگر به سادگي اخلاق و معنويت وحي الهي و نتايج حكمت الهي نفي ميشود و آنها را متعلق به گذشته قلمداد مي كنند و در واقع آن پندار خطرناكي كه مي گويد پايان تاريخ فرارسيده است را تكرار مي كنند.
وي افزود: برخي مي گويند دنياي جديدي و قرن 20، قرن پايان ايدئولوژي است و بايد از ميان برداشته شود تا بشر بتواند آزادانه و مختارانه رشد كند، و مدعيان پايان دوران ايدئولوژي ، ليبرال دموكراسي را به عنوان قوي ترين ايدئولوژي زمان خود معرفي مي كنند كه بخاطر آن قدرتمندان مي توانند هر كاري را براي از بين بردن اين مطلب انجام دهند.
رئيس جمهور گفت: در هياهوي امروزي آنچه مظلوم مي ماند اصل انديشه است ، نه سنت و نه تجدد قابل نفي اند و در عين حال هر دو اينها قابل نقد هستند، اگر ما به مقام نقد برسيم هم مي توانيم سنت را با نوآوري هايي كه در اختيار ماست با نقد تجدد آزموده را دوباره نيازمائيم، تجدد دستاوردهاي بسيار بزرگي داشته و فاجعه هاي زيادي براي بشر داشته است و ما ميتوانيم با نقد اين دو راه خود را به سوي واقع نگري سوق دهيم.
خاتمي اضافه كرد: انسان امروز هم صلح مي خواهد و هم امنيت ، هم پيشرفت مي خواهد و هم علم ، هم معنويت و هم اخلاق و هم مردم سالاري و بالاتر از آن نيازمند رهايي از تفرقه است و آيا دانشگاههاي ما در پاسخ به اين نياز قادرند كاري كارساز انجام دهند؟
نظر شما