به گزارش خبرنگار مهر، احساس می کردم ثانیه های وداع به جانم نیش می زند، اشکهایم داغ شده بود، بدن گر داشت، صدای قلبم را می شنیدم، عجب فصل تلخی بود بعد از آن وصل رویایی.
یادگار آن لحظه ها که امروز غصه دار فروپاشی اش هستم، انگشتری با عقیق سرخ یمانی است، که هر بامداد در اوج انتظار تا هزار توی دلواپسی هایم همراهی می کند، که رایحه حضوری مجازی را احساس کنم و هق هقی را به دور از گوش در همسایه، میزبان باشم.
هر پگاه این حلقه سحرآمیز با آن نگین شوق انگیزش مرا به پرسه در کوچه های یک بهار پرپر شده فرا می خواند و من با شتاب آن را نگاه می کنم، درست مثل زمانی که سیمای آسمانی اش را در چشمان بی قرارم قاب می گرفتم.
اینک من مانده ام و انگشتری عقیق که در کنار طاقچه خاک می خورد، اما هنوز عزیز است و دریچه ای به سوی باغی که یک روز آباد بود.
دست های هنرمند در بازار و راسته بالا خیابان
مشهد، این شهر هزار ساله مرکز جهانی انگشتر است، هر روز در کارگاه های پرتعداد این شهر، هزاران حلقه یادگاری با نگین های دلربا، تولید و روانه بازارهای ایران و جهان می شود.
انگشترسازی در مشهد قدمتی دیرینه دارد، هر کس به عشق امام رضا(ع) عازم این شهر می شود، سری هم به فروشگاه های کوچک و بزرگ عرضه کننده انگشتر می زند، تا برای یادگاری یا سوغات، از حلقه های زیبا وماندگار نیز غافل نمانده باشد.
سفارش به استفاده از انگشتر در گفتار بزرگان دینی، زمینه ایجاد شغل پر رونقی را در مشهد فراهم کرده است.
بازار انگشترسازهای مشهد، امروز در بخشی از بازار رضای جدید قرار دارد. این هنرمندان چیره دست که بسیاری از آنان رنگ نقره فام موهایشان گذر زمان را تایید می کند، در سال های قبل از 1350 و خرابی فلکه حضرتی، در بازار زنجیر و راسته بالا خیابان، اقامت داشتند.
انگشترسازان مشهدی در سال هایی که بدلسازان حرفه ای و اقلام تقلبی وارد بازار نشده بودند، اصلی ترین مقصد زائران عرب و پاکستانی و هندی بودند.
انگشترمشهد با نگین های عقیق، یاقوت سرخ، کبود، فیروزه، زمرد، زبرجد، و در نجف فریباترین سوغات این شهر را به تازه واردان عرضه می کرد.
رضا اسفندیاری پیر این رشته می گوید: در آن سال ها کارگاه های انگشترسازی پر کار و لبریزاز تقاضا بود، قیمت گذاری بر روی انگشتر نیز کارشناسی خاص خود را داشت که بخشی از آنها سرشناس بودند.
وی عنوان دارد: در سال های اخیر متاسفانه انواع سنگ های بدلی ولی خوش تراش وارد بازار شد ه اند. این اقدامات تقلبی بازار انگشتر سازی مشهد را کم فروغ کرده است.
اسفندیاری با اشاره به ویژگی های انگشتر می گوید: از دیرباز انگشتر حلقه وصل بوده است، به غیر از عروس و داماد که اولین خریدشان انگشتر بوده است، بهترین هدیه در بین افراد و اقوام نیز همین کالای زیبا بوده است.
اکبر سلیمانی یکی از دست اندرکاران هم می گوید: استقبال از انگشتر در گذشته مبنا و رسم و رسوم خود را داشت.
هر کس با نیتی سنگ نگین دلخواهش را سفارش می داد، اما امروز سلایق دگرگون شده و فقط جنبه تزییی آن مدنظر است.
100 سال پیش در مشهد
سلیمانی می گوید: هم اکنون بیشتر از 500 واحد عرضه کننده انگشتر در مشهد وجود دارد، البته بازار فرعی انگشتر فروشان هم از 100 سال پیش در این شهر زیارتی وجود داشته است، در این بازار دستفروشان در قاب های شیشه ای انگشترهای تقریبا ارزان خود را در پیاده رو خیابان و قهوه خانه عرضه می کردند.
به گفته وی در حال حاضر حاشیه باغ نادری مشهد، پایدارترین جایگاه انگشتر فروشان دورگرد است.
وی گرایش به فیروزه را در سال های اخیر بیشتر می داند و در عین حال از ورود چین به بازار سنگ های تزیینی به عنوان خطر یاد می کند.
پهلوانان و بزرگان
استفاده از انگشترهای یاقوت خوش فرم و نگین بزرگ از الزامات زینت پهلوانان قدیم بوده است.
این مطلب را حسین یاری از قدیمی های گود زورخانه می گوید و می افزاید: پهلوانان در زمان تشرف به مشهد به تبعیت از سفارش مولایشان علی که بر استفاده از انگشتر تاکید کرده اند، اقدام به خرید می کردند.
وی می افزادید: تمام عکس ها وشمایل بر جای مانده از قدیمی های زورخانه و گودهای پهلوانی و آدم های با اسم و رسم، نشانه ای از انگشترهای ریز درشتی دارد که آنها اصرار بر استفاده از آن داشتند.
خواص انگشتر
گوهرها از عهد باستان به دلیل اعتقاد مردم آن دوران به خواص این اجسام، همواره مورد توجه بوده اند. انسان عهد باستان باور داشت این جسم زیبا و یا هنر خلاقه طبیعت در درون خود خواصی پنهانی دارد که انسانها را به سمت خود می کشد.
هنوز هم وقتی انسانی در مقابل یک گوهر و یا بلور زیبا و خوشرنگ و شفاف قرار می گیرد، حیران از این است که چه نیروی این سنگ را به این اندازه زیبا آفریده است.
یک بلور زیبا درون خود عناصری دارد که بر زیبایی آن می افزاید، در حقیقت عنصر اصلی که باعث این پدیده ها می شود، همان نور است که زندگی بدون آن ممکن نیست. از آنجا که نور زیبایی را به گوهر یا کانی می دهد، زیاد دور از شگفتی نخواهد بود که انسانهای دوران گذشته نور را دارای حرمت می دانستند.
در تفسیر قمی جلد دوم از امام صادق(ع) روایت شده است: همه ملک سیلمان را خداوند در انگشتر او قرار داده بود، هر گاه سلیمان آن را در دست می گذاشت، تمامی جن و انس و شیاطین و همه پرندگان و وحوش به نزد وی حاضر گشته و از او اطاعت می کردند. باد مامور حمل تخت او بود و همه شیاطین و انسانها و پرندگان و چهار پایانی که تحت اوامرش بودند، همگی آنها را جا به جا می کردند.
گاهی شنیده می شود، فلانی با داشتن یک انگشتر خیر و برکات فراوانی یافته و کارها مطابق میل او پیش می رود و دیگری انگشتری دارد ولی هیچ کاربردی برایش ندارد.
این به جهت آن است که باید در انتخاب نوع نگین دقت لازم به عمل آید و نگینی انتخاب شود که با طبع و مزاج شخص موافق باشد.
درخرید انگشترمناسب با مزاج و طبع هر شخص دو راه وجود دارد:راه اول توجه به روز تولد است. مثلا اگر شخصی روز پنجشنبه تولد یافته، روز پنجشنبه به ستاره مشتری تعلق دارد، برای او سنگهای که متعلق به مشتری و موافق با آن است تجویز می شود.
راه دوم به ماه و برج تولد فرد توجه می شود که سنگ های موافق ماه تولد اشخاص در ذیل آمده است.
آداب انگشتری در روایات اسلامی
نگین عقیق:
ایمنی دهنده در سفرها بوده و آدمی را از بدی ها حفظ می کند، کارها را با خیر و نیکی تمام می کند، غم وغصه را رفع می کند، فقر را ازبین می برد و باعث گشایش رزق می شود، موجب اجابت دعا و برآورده شدن هر حاجتی می شود، موجب برکت و باعث ایمنی از بلا می شود، همراه داشتن آن به هنگام نماز معادل هزار رکعت است.
حضرت محمد (ص) فرمودند: یاعلی همانا عقیق اولین کوهی است که به ربوبیت خدای متعال، نبوت من، وصی بودن تو، امامت فرزندانت و اختصاص داشتن بهشت به پیروان تو و آتش جهنم به دشمنانت شهادت داده است.
نگین فیروزه:
باعث بی نیازی و دوری فقر می شود، عامل فتح و پیروزی است، دور گرداننده دردها از دیدگان است، قوت دل را زیاد می کند، در استجابت دعا مؤثر است.
نگین یاقوت:
باعث از بین رفتن فقر می شود، دارنده آن نجابت و بزرگی می یابد، پریشانی را زایل می کند.
رسول خدا (ص) خطاب به امام حسین (ع) فرمودند: فرزندم، انگشتر یاقوت و عقیق به دست کن که فرخنده و مبارک است و هرگاه کسی به آنها نگاه کند، نور صورتش زیاد می شود و یک رکعت نماز با آن دو، برابر با هفتاد رکعت نماز بدون آنهاست.
نگین زمرد:
سبب آسانی کارهاست، زایل کننده فقر است، فقر را به توانگری مبدل می کند
نگین جزع یمانی:
حضرت علی (ع) فرمودند:''انگشتر جزع یمانی در دست کنید که رد نمی کند، مگر متمردان شیاطین را"
نگین سنگ زمزم:
حسین بن عبدالله از امام علی نقی (ع) سئوال کرد: آیا خوب است از سنگ ریزه ای که از چاه زمزم بیرون آرند، انگشتری سازند؟، فرمودند: بلی، اما چون خواهد استنجا کند، از دست بیرون آورد.
نگین حدید:
جهت نیرومندی نیک است، باعث دوری اجانین و شایطین می شود، از شر هر موجودی در امان می دارد، اثر چشم بد را از بین می برد، باعث آسانی وضع حمل می شود، البته این انگشتر به هیچ وجه به زنان باردار توصیه نمی شود چون برای جنین خطراتی را در پی دارد.
عقیق یمانی:
سنگی که در ساخت مقبره اوزیریس خدای جهان اموات استفاده شده است، عقیق به خانواده سنگ های آتش زنه متعلق است و از ته نشین شدن سیلیس در حفره تخته سنگ بوجود می آید، به دلیل شرایط پیدایش، دارای رنگهای متنوعی است و حالت صدف گونه اش امکان پرداخت تا حد زیاد را امکان پذیر می کند.
عقیق یمانی یک سنگ نیمه قیمتی است که از دو لایه قرمز- قهوه ای و خاکستری – سفید یا سیاه تشکیل شده است و غالبا برای ساختن نگین های پیچ در پیچ و مهره تراشیده می شود.
کشف فیروزه در ایران به حدود هفت هزار سال پیش می رسد، اصولا در قدیم از سنگ های که یافت می شد به عنوان طلسم و بیشتر در مراسم مذهبی استفاده می کردند.
در عهد باستان دو سنگ فیروزه و لاجورد بسیار قیمتی و مهم به شمار می رفتند، چنان که هنگام تقسیم غنائم نسبت به طلا در اولویت قرار می گرفتند و همواره جزو ذخایر با ارزش و مهم پادشاهان بودند.
فیروزه به صورت توده های فشرده و یا قلوه سنگ از معادن استخراج می شود و مهمترین معادن آن در افغانستان، شرق استرالیا، ایالات متحده آمریکا، مصر، آمریکای جنوبی، بعضی مناطق آسیای مرکزی و حتی چین یافت می شود.
در معدن فیروزه مصر که از سالیان دور مورد استفاده بوده، رگه هایی سیاهرنگی در فیروزه ها وجود دارد که اصطلاحا به این سنگ ها فیروزه شجری گفته می شود و به علت استخراج بیش از حد در گذشته، امروزه سنگ های استخراج شده از این معدن از نظر رنگ وصافی کیفیت پایین تری دارند، به همین علت با تزریق روغن، پارافین یا مواد پلاستیکی آنها را اصلاح و وارد بازار می کنند.
این کانی که به رنگ آبی روشن و تیره است، در اثر حرارت تغییر رنگ داده و به رنگ سبز مات در می آید. نگین فیروزه در نتیجه تابش نور خورشید تبخیر می شود و تغییر رنگ می دهد. رنگ فیروزه در تماس با مواد شیمیایی و حتی آرایشی نیز تغییر می کند و جلای آن از بین می رود.
بنابر این توصیه می شود، هنگام استفاده از مواد آرایشی و یا استحمام و شست و شو، جواهرات دارای فیروزه در معرض این مواد قرار نگیرند.
در بازار ایران دو نوع فیروزه پرطرفدار است، فیروزه نیشابور که بهترین نوع و گران ترین است و فیروزه دامغان که کیفیت پایین تری دارد.
یکی از معروف ترین معادن فیروزه دنیا در خراسان قرار گرفته و به همین علت این استان به خصوص شهر مشهد، مرکز تراش و معاملات عمده فیروزه در جهان است، به طوری که مقدار زیادی فیروزه استخراجی از معادن دیگر کشورها را در مشهد تراش می دهند و از آن جا به دیگر بازارهای جهانی صادر می کنند.
فیروزه هایی که در مشهد تراش داده می شوند به نام فیروزه خراسانی مشهورند.
......................................
گزارش: امیرعلی ابراهیمی
نظر شما