خبرگزاری مهر ــ گروه فرهنگ و ادب: دومین اجلاس بینالمللی ناشران جهان اسلام در آبانماه سال جاری و در تهران برگزار خواهد شد. ظرفیتها و چرایی برگزاری چنین اجلاسی و نتایج و چشماندازهای حاصل از آن، موضوع نشستی بود که به میزبانی مهر و با حضور علی زارعی نجفدری مشاور رئیس جمهور و دبیرکل اجلاس بینالمللی ناشران جهان اسلام و نیز امیرعباس تقیپور دبیر اجرایی این همایش برگزار شد که در ادامه از منظر شما میگذرد.
* نزدیک به یکسال از نخستین اجلاس بینالمللی ناشران جهان اسلام میگذرد اما به طور ویژه و مشخص برای بسیاری از مخاطبان داخل و شاید خارج از ایران، نتایج اجلاس نخست و آنچه شما را به برگزاری اجلاس دوم رساند، کامل تشریح نشده است. شما به عنوان برگزارکننده دو دوره همایش، از برگزاری آن چه هدفی را تعقیب میکنید؟
زارعی: اگر بخواهیم به دستاوردهای اجلاس بپردازیم باید در واقع چشماندازهای اجلاس نخست را مرور کنیم تا در کنار آن بتوانیم به پاسخی برای اهداف به دست آمده برسیم. هدف اصلی از اجلاس نخست آشنا کردن ناشران مسلمان با یکدیگر بود و اساسا به خاطر این هدف بود که اجلاس برگزار و ناشران گردهم جمع شدند. بدون تعارف بسیاری از ناشران جهان اسلام همدیگر را نمیشناسند چه برسد به اینکه بخواهند تعامل هم داشته باشند. این هدف ما بود و برای آن با بسیاری از مولفان و ناشران و چاپخانهداران صحبت کردیم تا در این مسیر قدمی برداریم و چشماندازی ترسیم شود.
ایده این همایش از کجا آمد؟
زارعی: البته من هم تا حالا این موضوع را نگفته بودم چون نمیخواستم سوءبرداشتی شود. ایده اولیه اجلاس بازمیگردد به نگاه انتشارات علمی و فرهنگی(زارعی نجفدری مدیرعامل این انتشارات نیز هست) به این موضوع. به این معنی که ما پس از چند دوره حضور در نمایشگاههای بینالمللی متوجه شدیم که حتی در سطح این نمایشگاهها، ناشران مسلمان از یکدیگر شناختی نداشته و در نتیجه تعاملی نیز ندارند و این باعث شده نوعی همافزایی میان آنها وجود نداشته باشد.
مثلا خود ما پای ثابت شرکت در نمایشگاهی مثل فرانکفورت بودهایم و همیشه از ما برای شرکت در آنجا دعوت به عمل آمده و میآید اما ناشران مسلمان دیگر حاضر در این نمایشگاه ما را نمیشناسند و البته ما نیز به همین صورت. ایده اولیه همایش از این موضوع ناشناختگی عمومی شکل گرفت و به این جا رسید.
البته ما هم به اندازه بضاعت خودمان عمل کردیم و ادعا هم نداریم که اجلاس را انتشارات ما برگزار کرده است. این حرکتی بینالمللی است که با مرکزیت ایران در حال انجام است. ادعا نداشته و نداریم که همه ناشران مسلمان را گرد هم جمع کردهایم بلکه در حد توانمان این کار در دست اجرا قرارگرفته است.
* اشارهای به چشماندازهایی داشتید که همایش درصدد ترسیم آن است. در آستانه اجلاس دوم به نظرتان میرسد که این موضوع تا چه انداره محقق شده است؟
زارعی: چشم انداز ما تجمیع ظرفیتهای پراکنده حوزه نشر در میان ناشران مسلمان بوده است. از تراکم و تجمیع این ظرفیتها است که میتوان حرکتی اساسی انجام داد. در واقع این تجمیع موجب همافزایی وهمپوشانی میان ناشران مسلمان خواهد شد و اگر این اتفاق رخ دهد، حوزه نشر جهان اسلام بلوک بسیار قدرتمندی در حوزه نشر در جهان خواهد شد.
این چشمانداز ما است که به دنبال آن هستیم و هنوز برای اعلام اینکه بگوییم به آن رسیدهایم و یا خیر کمی زود است.
* اما به هر صورت باید ابزاری باشد که به واسطه آن بتوان موضوع تجمیع ظرفیتها را دنبال کرد. به نظرتان اجلاس این ابزار را در اختیار ناشران قرار میدهد؟
زارعی: الان نمیتوانیم با عدد و رقم بگوییم که خواستهها و داشتههای حاصل از ابزاری چون اجلاس چقدر است و چقدر محقق شدهاست اما از ماحصل اجلاس اول برمیآید که ظرفیتهای بزرگی شناخت شده که در حال جذب و جمع شدن است. ما الان ناشران مسلمان بزرگی در اروپا داریم که صاحب یک سیستم توزیع گستردهاند اما ناشناخته هستند. ما با همین ناشران از طرف ایران وارد مذاکره شدیم و نتیجه آن ترجمه و انتشار بسیاری از آثار ما به زبان فرانسه است. ما در اندونزی و حتی در خود آمریکا و...هم ناشران بزرگی مانند این ناشران اروپایی داریم که باید اجلاس دوم سعی کند بیش از اجلاس اول درصدد تجمیع ظرفیتهای آنها پیرامون هم باشد که اگر این اتفاق رخ دهد شاهد ظهور قطب بزرگی از نشر در جهان خواهیم بود.
* یکی از مهمترین موضوعی که در حوزه نشر کشورهای مسلمان خود را نشان میدهد، تفاوتهای فرهنگی است که در کشورهای مختلف مسلمان وجود دارد. تفاوتهایی که بخواهیم و یا نخواهیم وجود دارد. مثلا موضوع فرق تنیده شدن اعتقاد مسلمانان کشورهای مختلف در فرهنگ عمومیشان و در نتیجه نشر آن کشورها. این موضوع را چگونه به واسطه اجلاس تجمیع میکنید؟
زارعی: این سوال یک پیش فرض دارد و آن این است که حوزه نشر جهان اسلام تنها شامل علوم انسانی میشود. در حالی که اینگونه نیست. حوزه نشر شامل همه علوم میشود که علوم انسانی و الهیات بخشی از حوزه نشر به شمار میروند. ما وقتی صحبت از نشر جهان اسلامی میکنیم منظورمان تنها علوم انسانی نیست. ما در تمامی رشتهها جز علوم انسانی با هم مشکلی و اختلاف نظری نداریم.
اما سوال شما به گرایشهای دینی و مذهبی باز میگردد که مخصوصا در گرایشهای سیاسی و اجتماعی خود را نشان میدهد. خوب باید به این حوزه دقت بیشتری کرد و ما هم به این موضوع توجه کردهایم. اما فلسفه ما توجه به وجوه اشتراک است و نه افتراق.
ناشران مسلمان در سراسر جهان، وجوه اشتراک بسیار زیادی دارند و در مقابل وجوه افتراق بسیار ضعیفی هم از آنها به چشم میخورد. ما در این اجلاس به اشتراکهای متعدد توجه میکنیم. لزومی ندارد که به وجوه افتراق بپردازیم.
شما دقت کنید؛ دین ما وجه اشتراک ما است. قرآن کریم نیز همینطور، اعتقاد به توحید و معاد، همبستگی مسلمانان و لزوم اعتقاد به روابط دوجانبه هم از جمله آنهاست. عقل حکم میکند که ما هم به همین وجوه اشتراک بپردازیم و نه وجوه افتراق.
این است که دیگران در قالب مفاهیم مختلف اسلام و انقلاب و ایرانهراسی در حال فعالیت هستند معمولا دست بر این وجوه میگذارند. در حوزه نشر اما به طور دقیق یکی از بخشها علوم انسانی است که مورد خطاب سوال شماست و در آن موضوع نیز وجوه اشتراک بسیاری وجود دارد.
تجربه ما هم نشان داده است که پرداختن به آن مواضع اشتراکی است که ما را از مواضع افتراق دور میکند.
* حوزه نشر در جهان امروز واقعیتهای بسیاری را شاهد است که در کشور ما به نوعی گویا تمایلی به دیده شدن آن نیست. واقعیتی مثل اینکه کتاب رفته رفته در حال تبدیل شدن به یک ابزار چند رسانهای است. در این میان بودهاند ناشران مسلمانی هم که به طور جدی در این راه قدم گذاشتهاند. اما سوال اینجاست که وضعیت عمومی نشر جهان اسلام در کجای این جریان قرار دارد. آیا اجلاس ما این ظرفیت را دارد تا این جایگاه را ارتقا بخشد؟
تقیپور: این که ما کجای این گود ایستادهایم را نمیتوان به صراحت پاسخ داد. اما در مورد اجلاس باید بگویم که یکی از مزایای آن شناسایی همین ابزارهای قدرتمند نشر در جهان است که در اختیار ناشران مسلمان قرار گرفته است و به کمک آن میتوان به نوعی همافزایی در حوزه نشر اسلامی دست یافت و از قضا نقش پررنگی را در میان این جریان ایفا کرد.
طبیعتا بسیاری از ناشران مسلمان به دلیل موقعیت جغرافیایی و نزدیک بودن به تکنولوژیهای روز جهان، نقش قابل اعتنایی در حوزه نشر دارند. حضور این دوستان در اجلاس، آشنایی با آنها و ایجاد یک رابطه تعاملی میان آنها مهمترین موضوعی است که نشر جهان اسلام و رفتارهای حرفهای را در جهان به اهرمی قابل اعتنا مبدل میکند.
در اجلاس ما علاوه بر بحثهای محتوایی، موضوعات حرفهای نشر را هم به اندازه قابل توجهی در دست کار دارد. مثلا موضوع نشر الکترونیک و یا حوزه کپی رایت.
مطمئنم با برگزاری چند دوره از اجلاس و تشکیل اتحادیه این نقشی که مد نظر شماست محقق میشود.
* پس یعنی هنوز محقق نشده است؟
تقیپور: هنوز برای پاسخگویی و تصمیمگیری زود است. در نشر کشورهای اسلامی توانمندهایی فراوانی وجود دارد. ما برای اولین بار با محوریت ایران در حال ایجاد اتحادیهای برای ناشران مسلمان هستیم که مسلما با یکسال کار نمیتوان آن را منجر به نتیجه دانست اما اجلاس مطمئنا بعد از چند دوره برگزاری منجر به ترسیم نقشه راهی میشود که ایجاد و به ثمر نشستن اتحادیه ناشران جهان اسلام از جمله آنهاست.
ادامه دارد...
نظر شما