به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی"امکان معرفت دینی بر اساس فلسفه اسلامی" به همت انجمن فلسفه دین و همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صبح امروز 19 بهمن ماه با سخنرانی دکتر حمیدرضا آیت اللهی، دکتر محمد سعیدی مهر، دکتر قاسم پورحسن و دکتر حسن حسینی در این پژوهشگاه برگزار شد.
دکتر سعیدی مهر عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس طی سخنانی با بیان اینکه در مورد معرفت دینی، دیدگاههای گسترده ای وجود دارد گفت: از جهات مختلف در تعریف آن میان اندیشمندان و فیلسوفان اختلاف نظر وجود دارد. بنابراین ارائه تعریف جامع و مانع از معرفت دینی مشکل است.
وی با تأکید بر اینکه با هر تعریفی از معرفت دینی مباحثی چون ذات، صفات و افعال خداوند نوعی معرفت دینی محسوب می شوند و تعالی ترین بخش معرفت دینی نیز همین بخش شناخت خداوند است، افزود: این بخش نقطه تلاقی فلسفه اسلامی با معرفت دینی است. بخش عمده ای از مباحث فلسفه اسلامی معطوف به آن چیزی است که معرفت دینی نامیده می شود.
معاون دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه این تلاقی همان مباحثی است که فلاسفه از آن به الهیات خاص یاد می کنند، تصریح کرد: یکی از اسامی مابعدالطبیعه، الهیات خاص بوده که شامل مباحث خداشناسی، نفس و معاد است. الهیات بالمعنی الاخص اختصاص به مباحث خداشناسی دارد. پس وجه اشتراک در الهیات خاص و مباحث ذات، صفات و افعال خداوند معرفت دینی است.
وی با بیان اینکه این شائبه ایجاد شده که مباحث الهیات خاص که نوعی ارتباط با مباحث دینی پیدا می کند؛ کلام است و فلسفه نیست، گفت: از منظر فیلسوفان بزرگ مسلمان این دیدگاه قابل قبول نیست، مباحث الهیات خاص بخشی از فلسفه است حتی این تأکید وجود دارد که اهم مباحث فلسفی و افضل اجزای فلسفه است.
سعیدی مهر به سخنان ملاصدرا در این باره اشاره کرد و افزود: ملاصدرا در جلد 6 اسفار و در مبدأ و معاد می نویسد: الهیات خاص افضل اجزای حکمت و ایمان حقیقی است و ... . محورهای اصلی بحث در الهیات أخص شناخت ذات، صفات و افعال الهی است و در افعال الهی هم مباحثی مانند جبر و اختیار، شرور و ... قرار می گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه بخش اعظمی از فلسفه اسلامی مباحث خداشناسی، نفس، معاد و فرجام شناسی است گفت: فیلسوفان اسلامی مبانی معرفت شناختی گزاره های دینی فلسفی را به تفصیل مورد بحث قرار ندادند و به طور منسجم و نظام مند این مباحث را مطرح نکردند؛ انگار برایشان مفروض بوده است و حتی در بحث از امکان یا امتناع معرفت هم بحث های زیادی صورت نگرفته است. اما این امکان برای استخراج مبانی معرفتی از مباحث آنها وجود دارد که فیلسوفان و محققان باید این کار را انجام دهند.
سعیدی مهر با بیان اینکه از نگاه فیلسوفان مسلمان امکان شناخت مطلق وجود ندارد؛ گفت: فیلسوفان مسلمان امکان شناخت فی الجمله را قبول دارند. حتی در قرآن در مورد امکان شناخت کامل و مطلق خداوند آمده است که امکان علم مطلق به ذات الهی وجود ندارد و اصلا یک موجود غیر متناهی نمی تواند شناخت مطلقی روی موجود متناهی داشته باشد.
وی با طرح این پرسش که منابع معرفت خداوند از دیدگاه فیلسوفان مسلمان چیست؛ اظهار داشت: به طور مسلم و قطعی فیلسوفان مسلمان روی عقل تأکید دارند و روش برهانی را در دعاوی مختلف به کار می برند. غیر از عقل نیز روی شناخت فطری و عقل فطری هم صحه می گذارند.
در پایان این نشست دکتر حسن حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف طی سخنانی در نقد بیانات سعیدی مهر گفت: معرفت دینی یک اصطلاح غربی است که به زبان فارسی ترجمه شده و کاملا با سنت معرفتی غرب از قرن هجدهم به بعد رشد کرده است. دکتر سعیدی مهر معرفت دینی را معادل شناخت خداوند دانست و این گونه بحث کرد که در این موضوع در سنت فلسفه اسلامی بسیار بحث شده اما این گونه نیست.
وی در ادامه در نقد بیانات سعیدی مهر افزود: دکتر سعیدی مهر عنوان کرد مبانی معرفتی و هستی شناسی بحث معرفت دینی در میان فیلسوفان مسلمان مشخص نیست در صورتی که به لحاظ روش شناسی و هستی شناسی این مباحث مشخص است.
در ادامه نشست هم دکتر سعیدی مهر به دفاع از سخنان خود پرداخت و گفت: منظورم این بود که بحث معرفت خداوند و ذات و و افعال خداوند در بحث معرفت دینی می گنجد نه اینکه اینها معادل هم هستند و ... .
نظر شما