به گزارش خبرنگار مهر، "چک برگشتی" آخرین ساخته سیروس مقدم، ایام عید روی آنتن شبکه اول رفت و طبق تماسهای مردمی احتمال عنوان پرمخاطبترین اثر نوروزی را هم از آن خود خواهد کرد. با این حال گرچه در این اثر نیز کارگردانی همیشگی سیروس مقدم را میبینیم اما فیلمنامه به قوام سریال نوروزی سال 90 مقدم یعنی "پایتخت" نیست. نکته دیگر اینکه این سریالساز پیشکسوت این بار علاوه بر مسائل اجتماعی به سیاست نیز ورود پیدا کرده است.
بخش اول گفتگوی ما با کارگردان "چک برگشتی" را بخوانید:
سیروس مقدم، کارگردان: من آدم سیاسی نیستم و قصدم از ساخت این سریال خلق اثری سیاسی نبوده. این نیت نه در طرح اولیه وجود داشته، نه در ذهن سفارش دهنده و خود ما. ما با یک قصه اجتماعی به اسم مهریه و چک برگشتی سر و کار داشتیم اما دنبال این بودیم که لطیف شرخر ما در کنار قطب دیگری که موقعیت شکنندهای دارد قرار بگیرد و به ایجاد فضای کمدی منجر شود.
یک طرف قصه ما به آدمی اختصاص پیدا کرده که نامزد انتخابات مجلس است و برایش اتفاقاتی رخ میدهد. نه اینکه بخواهیم از طریق بحث انتخابات، مجلس و نگاه سیاسی یک سریال را بسازیم. به همین دلیل "چک برگشتی" در ادامه ساخت سریالهای اجتماعی خانوادگی اخلاقی من است و به عنوان یک کار سیاسی به آن نگاه نمیکنم.
*البته این شخصیت استاد دانشگاه است و هنوز وارد مجلس نشده. اشاره من به نقدهای دیگری نیز بود که در سریال طرح میشوند. مثل گرانی اجناس یا بالا رفتن بیرویه قیمت سکه و طلا که بیشتر اقتصادی و سیاسی است.
مقدم:همه اینها موضوعات اجتماعی است و ربطی به سیاست ندارد. ما آنقدر قصهمان را به روز نگه داشتیم که یادم میآید اواسط اسفند ماه با تصویب قانون زندانی نداشتن مهریه بیشتر از 110 سکه این موضوع را در سریال وارد کردیم. چرا که اینها موضوعاتی اجتماعی و خانوادگی است و من از همین بُعد به مسائل نگاه کردم. همانطور که در "تا ثریا" ربا را مطرح کردم. هدفم نیز طرح مباحث سیاسی نیست. چرا که اصلا از سیاست چیزی سر در نمیآورم.
*بعد از اتفاقاتی که برای "تا ثریا" افتاد، چطور برای ساخت یک اثر تازه برای تلویزیون انگیزه پیدا کردید؟
مقدم: "تا ثریا" انگیزههای مرا نگرفت. بلکه انگیزههایم را مضاعف کرد. به این علت که احساس کردم هر وقت مسائل اجتماعی درست مطرح شوند، فضای بحث، چالش، گفتگو و نقد را وارد جامعه کردهایم. این سریال باعث شد ما شبها میزگردها و برنامههایی ببینیم که انسانها از طبقات مختلف، روحانیون محترم، اهالی فن و دیگران میآیند و درباره مال حرام، پول شبهه دار، اقتصاد بیمارگونه، بانکداری و... برای اولین بار بحث میکنند.
بنابراین احساس کردم به وظیفهام به درستی عمل کردهام و همین باعث شد که فکر کنم مسیری که میروم غلط نیست. بعد از آن پیشنهاد نظرسنجی در یک برنامه زنده را دادم. چرا که میطلبید که آدم ریسک کند و در برنامه زنده سریالش را به نظرخواهی بگذارد. آنجا 92 درصد از 600، 700 هزار نفری که در برنامه شرکت کردند از سریال و پیام آن راضی بودند. به همین خاطر در کار بعدیام "چک برگشتی" در طرح مسائل یک قدم جلوتر رفتم.
شهید مطهری خاطره جالبی دارد که همیشه در خاطرم هست. میگوید وقتی قطار ایستاده کسی با آن کاری ندارد بچهها به مدرسه میروند و مردم زندگی معمولیشان را پشت سر میگذرانند. اما وقتی همان قطار حرکتش را آغاز میکند، بچههای بازیگوش با سنگ به آن میزنند، سرو صدا میکنند، بوق میزنند و مسافران به التهاب میافتند.
این نشان میدهد که ما تا زمانی که دیکتهای ننوشتیم غلطی هم نداریم اما وقتی دیکتهمان را نوشتیم و قطار راه افتاد خود به خود این امر به ایجاد فضای بحث، چالش، گفتگو و حرکت منجر میشود. من این حرکت را دوست دارم و دلم نمیخواهد سریال بی بو و خاصیتی بسازم که هیچ کس از آن خبردار نشود، هیچ چیزی را به نقد نکشد و خود من هم به نقد کشیده نشوم.
"تا ثریا" همانطوری که بسیاری از مسائل را به نقد کشید خودش نیز بهعنوان یک سریال قابل نقد و نقدهایی به آن وارد است. حتما کم و کاستیهایی داشته که من سعی کردهام در "چک برگشتی" دچار آن لغزشها و اشتباهات نشوم.
* نگران نبودید "چک برگشتی" هم مثل "تا ثریا" دچار ممیزیها و حذفهای بسیار شود؟ به ویژه که این بار روی موضوعات حساستری دست گذاشته بودید؟
مقدم: سیروس مقدم و همه سریالسازان بعید به نظر میرسد مخفیانه طرحی را بیاورند، بنویسند، مخفیانه بسازند و یواشکی در ساعاتی که دوستان پخش خوابند از آنتن پخشش کنند! محال ممکن است چنین اتفاقی بیفتد! مراحل ساخت یک سریال تا روی آنتن رفتنش پروسه سخت و طولانی است؛ ابتدا طرح ارائه شده در شوراهای مختلف ارزیابی و بعد از آن به سینابس و فیلمنامه تبدیل میشود.
بعد از آن باید نقاط ضعف و قوت این فیلمنامه در شوراهای مختلف دیگری بررسی شود تا سرانجام به مرحله ساخت برسد. در این زمان مدیران گروهها و شبکهها و ناظران کیفی در کنار کار و نویسندهها هستند تا سریال به سلامت روی آنتن برود. به همین خاطر همه دوستان در معرض چگونگی ساخت "چک برگشتی" از طرح اولیه تا زمان پخش بودند.
مدیر شبکه حضور مستقیم داشت، معاون سیما در جریان قرار میگرفت و حتی ریاست سازمان هم از طرح سریالها مطلع هستند. به همین خاطر اگر چیزی ساخته میشود، روی آنتن میرود و بعد از آن دچار تغییر و تحولات میشود مسئولیت آن با سازنده نیست چرا که سازنده تمام مراحلی که گفتم را طی کرده است.
مسائل اجتماعی، مسائل مدیریتی سازمان و مسائل مهم دیگری هستند که ممکن است طرح موضوعی را اکنون بلامانع بداند اما 6 ماه بعد همان موضوع در جامعه حساسیت برانگیز باشد. بنابراین طبیعی است کار دچار دخل و تصرفاتی شود و بعد روی آنتن برود.
قبول کنید مسئولیت چنین ماجرایی با نویسندهها و بنده نیست و به سیستم پخش جامعه ما و مهم و غیرمهم شدن مسائل برمیگردد. شاید اگر "چک برگشتی" 6 ماه دیگر ساخته میشد مدیران سازمان به عدم پخش آن تصمیم میگرفتند. چرا که انتخابات از شدت افتاده بود اما چون اکنون در گرماگرم انتخابات هستیم و قرار بر این است که همه تنور انتخابات را گرم نگه داریم و مرحله اول به مرحله دوم داغ بماند، سعی کردیم فضای شادابی به مردم منتقل شود و مردم با انگیزههای خوب در دور دوم شرکت کنند.
از همه اینها مهمتر خواستیم با زاویه نقادانه به مردم بگوییم طرح موضوعاتی مثل چک برگشتی از نظر سازمان صداوسیما قابل بحث و گفتگو است و حتی میشود یک نامزد مجلس را به نقد کشید، مشکلات و معضلاتش را دید، ایمانش را دید و این ها اول به سیاستهای سازمان برمیگردد و بعد اوضاع جامعه در شرایطی که قرار است سریال روی آنتن برود.
ادامه دارد...
---------------
گفتگو: مریم عرفانیان
نظر شما