کابوس تلخ هراس از بیکاری/ خارجی‌های غیرمجاز به جای نیروی کار بومی!

به گزارش خبرنگار مهر، شاید مشکلات گریبان هر شخصی را گرفته باشد و او را به ورطه بلای کشنده‌ای به نام بیکاری و سردرگمی برده باشد. مشکلاتی که تنها در یک روز از کنج قلب هزاران کارگر زبانه می‌کشد و با وعده‌های پی در پی مسئولان کمی آرام می‌گیرد.

امروز از آنجایی که بیشتر قراردادهای نیروهای کار و کارگری در بنگاه‌ها، کارگاه‌ها و شرکت‌ها به صورت قراردادهای سفید امضاء، ماهانه و فصلی منعقد می‌شود و پشتوانه قانونی برای آن متصور نیست، هراس از بیکاری کابوس تلخی است که هیچ مرد و زن شاغلی را رها نمی‌کند، چه برسد به جویندگان کار.

به گفته علی طالبی دبیر خانه کارگر استان قم در حال حاضر حدود 120 هزار کارگر بیمه شده و 20 هزار بازنشسته و مستمری بگیر تامین اجتماعی در قم وجود دارند که وضعیت شغلی آنان در این استان همانند سایر استان‌های کشور اصلا مناسب نیست.

وی نسبت به پیامدهای روی آوردن کارفرمایان به انعقاد قراردادهای سفید امضاء، ماهانه و فصلی با نیروی کار هشدار داد و افزود: نوع دیگری از قراردادهای نیروی کار که رواج یافته، انعقاد قراردادهای 6 روزه با 12 ساعت کاری است.

طالبی اظهار کرد: در این نوع قراردادها با توجه به اینکه تعداد زیادی از جوانان جویای کار هستند، متقاضیان کار مجبورند شرایط کارفرما را بپذیرند و حتی حاضرند مبلغ 50 درصد کمتر از حق و حقوق قانونی در نظر گرفته شده دریافت کنند.

به گفته دبیر خانه کارگر استان، موضوع قراردادهای موقت و عدم اجرای قوانین کار و مقررات مربوطه باعث شده تار و پود کار و تولید و صنعت به هم بپیچد و در این شرایط نه فقط نیروی کارگر از نظر تامین معیشت زندگی امید به فردایی ندارد، بلکه در بخش‌های کارفرمایی هم مشکلات عدیده‌ای به وجود آمده است.

وی با بیان اینکه هیچ کارخانه یا بنگاه بی‌دغدغه‌ای وجود ندارد، تاکید کرد: اگر قانون کار به خوبی اجرا می‌شد دستیابی به عدالت و رونق اقتصادی در همه بخش‌های کار و کارگری، تولید و کارفرمایی دور از انتظار نبود اما متاسفانه این قانون اجرایی نشد و نهادهای نظارتی هم آن گونه که باید در روند نظارت بر اجرای قانون تاثیرگذار نبوده‌اند.

نیروی کار شهامت شکایت ندارد

در این میان مراجعی برای بررسی مشکلات کارگران و کارفرمایان در نظر گرفته شد اما نکته حائز اهمیت اینجاست که با وجود تصفیه‌های سفید امضاء، کدام کارگر شهامت طرح شکایت یا بیان مشکلات را دارد؟

این مسئله برای کارگران زجرآور است که هیئت‌های حل اختلاف به دلیل امضای قراردادهای سفید در کارگاه‌ها یا بنگاه‌های کارگری نمی‌توانند کار خاصی برای کارگر یا نیرویی که شکایتی را مطرح می‌کند، انجام دهند و این موضوع به معنای ظلم مضاعف به نیروی کار است.

طالبی با تائید این مطلب گفت: کارگرانی که از قراردادهای مطمئن‌ترین برخوردارند برای رسیدگی به حق و حقوق قانونی خود به مراکز مشخص شده مراجعه می‌کنند و برای آنها حکم صادر می‌شود اما واقعیت این است که سایر نیروی کار که قراردادهای کوتاه مدت انعقاد می‌کنند و یا تسفیه‌های سفید امضا به آنها تحمیل می‌شود شهامت و جرات شکایت علیه کارفرما را ندارند. اگر این افراد علیه کارفرمای خود حرفی بزنند هر لحظه باید منتظر اخراجشان باشند.

عدم اطلاع از قوانین

ناگفته پیداست که بخش قابل توجهی از تنگ نظری‌ها و سخت‌گیری‌های کارفرمایان به دلیل عدم آگاهی کارگران از حق و حقوق قانونی آنهاست. این مسئله به گونه‌ای برای کارگران مشکل آفرین است که در برخی مواقع از کارشان اخراج می‌شوند ولی به دلیل ناآگاهی هیچ مطالبه‌ای از کارفرمایان نمی‌کنند.

دبیر خانه کارگر استان در این زمینه گفت: ممکن است کارگران در جایی که مشغول به کار هستند از مهارت کافی برخوردار باشند اما هیچ گونه آموزشی در مورد آشنایی با حق و حقوق قانونی به کارگران داده نمی‌شود و این خلاء آموزش و ناآگاهی از واقعیت‌های قانونی به ضرر کارگران است.

طالبی به تضعیف نهادهای مردمی در بخش کارگری اشاره کرد و گفت: متاسفانه در چند سال اخیر نهادهای مردمی را به گونه‌ای در دید کارگران جلوه دادند که این نهادها از رده خارج شدند و مثل گذشته جایگاه مشورت‌دهی و راهنمایی کارگران برای رسیدن به حق و حقوق قانونی خود ندارند.

وی ادامه داد: به نظر من کارگران نباید اینقدر مظلوم و گوشه گیر باشند بلکه باید برای آشنایی با قوانین کار اهتمام بیشتری داشته باشند.

اشغال فرصت‌های شغلی با نیروی کار خارجی غیرمجاز

یکی دیگر از مسائلی که تحمل آن برای جوانان جویای کار سخت است اشغال فرصت‌های شغلی توسط نیروی کار خارجی که به صورت غیرمجاز وارد کشور شده‌‌اند، است. این مسئله نوعی نگرانی در بین جامعه کارگری استان به وجود آورده که کارفرمایان به خاطر پرداخت هزینه‌های کمتر و عدم تعهد به پرداخت حق و حقوق قانونی کارگر اقدام به جذب این افراد می‌کنند و ممکن است در اثر استمرار این اقدام غیرقانونی روزی فرا برسد که نیروی کار بومی هیچ جایگاهی در کارگاه‌ها و بنگاه‌های شغلی نداشته باشد.

به گفته طالبی در حال حاضر حدود 30 الی 40 درصد فرصت‌های شغلی در ید کارگران خارجی غیرمجاز است.

وی ادامه داد: در حالی که بیکاری در استان خودنمایی می‌کند و جوانان بیکار با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند، نیروی کار خارجی غیرمجاز که بیشتر آنها را افغانی تشکیل می‌دهند فرصت‌های شغلی را اشباع کرده‌اند.

این نکته حائز اهمیت است که بسیاری از نیروهای کار که به صورت قانونی وارد استان شده‌اند و همچون شهروندان قم در عرصه اجتماع و مشارکت‌های مردمی نقش آفرین هستند، برای تامین امکانات و لوازم معیشتی خانواده خدمات خوبی ارائه می‌کنند و این واقعیت از نظر شهروندان پنهان نیست اما همان گونه که بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از نیروهای کار خارجی که فرصت‌های شغلی را اشغال کرده‌اند به صورت غیرقانونی وارد استان شده‌اند و چه بسا مسئولان امنیتی استان بارها از عواقب به کارگیری این نیروها هشدار داده‌اند.

از سوی دیگر، قم به لحاظ اجرای طرح‌های مختلف عمرانی و شهری، به کارگاه عمرانی تبدیل شده که این مهم ظرفیت خوبی برای بکارگیری نیروهای بومی ایجاد کرده است اما پیمانکارانی که برای این پروژه‌ها و طرح‌ها انتخاب شده‌اند غیربومی هستند و از نیروهای غیربومی برای انجام کار استفاده می‌کنند.

شریف‌ترین انسان‌هایی که جایگاه ندارند

بررسی جایگاه کار و کارگری در آموزه‌های اسلامی نشان می‌دهد که کارگران جزو شریف‌ترین انسان‌های اجتماع محسوب می‌شوند، به گونه‌ای که پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) و امیرالمؤمنین ‌(ع)  و سایر امامان معصوم(ع) از کارکردن‌ به عنوان عملی دنیوی و اخروی که دارای اجر و ثواب بسیار است یاد کرده و نسبت به آن توصیه‌های بسیار کرده‌اند.

در این آموزه‌ها، به کارگری که برای اداره زندگی خانواده‌اش سعی و تلاش می‌کند عنوان «جهاد کننده در راه خدا اطلاق شده است.»

امام خمینی(ره) نیز در اولین پیام خود به مناسبت روز جهانی کارگر فرمودند: «اختصاص یک روز به کارگران شاید به لحاظ تشریفات و تعظیم باشد والا هر روز روز کار و کارگری است و عالم از کار و کارگر تشکیل شده است. اینکه ما یک روز را به کارگر اختصاص بدهیم مثل این است که یک روز را اختصاص بدهیم به نور؛ یک روز اختصاص بدهیم به خورشید. هر روز روز نور است و هر روز روز خورشید است.»

چه خوب فرمودند بنیانگذار انقلاب اسلامی که بزرگداشت روز کارگر، این ستون فقرات استقلال کشور و این اسطوره سرنوشت‏ساز و رهایى‏بخش از وابستگی‌ها و پیوستگی‌ها، وظیفه‏اى است ملى و اسلامى و همگانى.

از سوی دیگر مقام معظم رهبری امسال را سال «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری کرده‌اند و به یقین مهمترین ثمره حمایت واقعی از کار و کارگر به افزایش تولید ملی و در نهایت خودکفایی و افزایش صادرات منجر خواهد شد. 

امروز روز جهانی کار و کارگر است. روزی که بهانه‌ای برای بازاندیشی فاصله معنادار جایگاه فعلی کار و کارگر با جایگاه متعالی آن است.

.................................
روح الله کریمی