به گزارش خبرنگار مهر، بررسی جدیدترین آمار وضعیت ذخایر آبی کشور و همچنین ریزش های جوی نشان می دهد که به دلیل واقع شدن ایران در یکی از مناطق خشک جهان، میزان کل منابع آبی در دسترس به اندازه یک سوم متوسط جهانی بوده و از سویی بخش قابل توجهی از آن تبخیر می شود و امکان استفاده از آن از بین می رود.
به صورت کلی از 411 میلیارد مترمکعب ریزش های جوی سالیانه در ایران که به صورت باران و برف صورت می گیرد، بیش از 70 درصد آن معادل 294 تا 298 میلیارد مترمکعب تبخیر می شود. بزرگی این عدد وقتی مشخص می شود که بدانیم میزان آب های در دسترس کشور و به عبارتی تجدید شونده و قابل استفاده از 411 میلیارد مترمکعب چیزی بین 118 تا 130 میلیارد مترمکعب است.
مهار 25 درصد کل بارش‌های سالیانه
به صورت کلی به دلیل اقلیم خاص ایران و قرار داشتن در یکی از مناطق خشک زمین، سالیانه 25 درصد از کل بارش های جوی به صورت منابع در دسترس قرار دارد که با نفوذ در چاه ها و دشت های کشور مورد استفاده قرار می گیرد.
از سویی سالیانه 13میلیارد مترمکعب آب نیز از طریق رودخانه های مرزی و سایر روش های انتقال وارد کشور می شود و 92 میلیارد مترمکعب آب هم پس از بارش های جوی به صورت روان جاری می شود که البته در مهار روان آب ها به گفته مقامات وزارت نیرو لازم است تدابیر بهتری اندیشیده شود چرا که تاکنون از این فرصت استفاده چندانی نشده است.
جدا از اینکه ایران در منطقه خشک زمین قرار گرفته و منابع آبی آن نیز محدود است، بزرگی جغرافیای کشور هم تاکنون اجازه نداده است مدیریت مناسبی در توزیع مناسب آب در مناطق مختلف کشور صورت گیرد و به صورت کلی مناطقی از کشور مانند حوزه مرکزی از جمله استان های اصفهان و کرمان با مسائل کم آبی مواجه هستند.
به علاوه اینکه در حال حاضر مانند بسیاری دیگر از کشورهای دنیا 90 درصد از کل منابع آب موجود در کشور به مصرف کشاورزی می رسد، رعایت نگردن الگوی مصرف توسط خانوارها، فرسودگی شبکه های انتقال آب و در نتیجه هدررفت آب نیز اعداد بزرگی را با توجه به محدودیت منابع از خود نشان می دهند.
90 درصد منابع آب به مصرف کشاورزی می‌رسد
هم اکنون چیزی حدود 28 درصد از کل آب شرب کشور در جریان انتقال از طریق مشکلات خطوط انتقال و فرسودگی شبکه ها هدر می رود. اما یک بررسی نیز نشان می دهد در صورتی که شبکه های خانگی آب دچار مشکل باشند در کلانشهری مانند تهران به صورت 6 ماهه 1 میلیارد و 267 میلیون مترمکعب آب به هدر خواهد رفت!
در صورت درنظر گرفتن سرانه مصرف 285 لیتری متوسط برای هر نفر در پایتخت طی 24 ساعت، این میزان به اندازه آب مورد نیاز 4 میلیون و 445 هزار و 954 نفر خواهد شد.
با این حال موانع دیگری نیز بر سر راه مدیریت منابع آبی در ایران وجود دارد که از جمله مهم ترین آنها برداشت های غیرمجاز از دشت های کشور و حفر چاه های غیرمجاز است. به عبارتی برداشت آب از طریق حفر چاه در سال های اخیر باعث بروز پدیده فرونشست دشت ها و تخریب منابع زیرزمینی نیز شده است.
جدیدترین آمار موجود در این خصوص نشان می دهد که فقط 5.61 درصد کل چاه های حفر شده در کشور در گروه چاه های عمیق مجاز و دارای مجوز قرار می گیرند که به تعداد 141هزار و 586 حلقه چاه است. میزان برداشت منابع زیرزمینی آب از طریق این تعداد چاه عمیق مجاز، 34.4 میلیارد مترمکعب است.
برداشت 56میلیارد مترمکعب آب از چاه‌ها
در بخش مربوط به چاه های نیمه عمیق مجاز نیز 277 هزار و 179حلقه چاه در حال حاضر 15.8میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی کشور را برداشت می کند که معادل 2.28 درصد از کل برداشت های آب از منابع زیرزمینی است.
از سویی چاه های غیرمجاز به میزان 3.10 درصد از منابع زیرزمینی را برداشت می کنند که تعداد آنها نیز 114هزار و 203 حلقه چاه است. از این طریق، 5.8 میلیارد مترمکعب آب از دشت ها به صورت غیرمجاز برداشت می شود اما به صورت کلی، 56 میلیاردمترمکعب آب به شکل مجاز و غیرمجاز از دشت های کشور برداشت می شود.
با وجود این وضعیت برقدار کردن چاه های کشاورزی و همچنین نصب کنتورهای هوشمند؛ به عنوان جدیدترین راهکاری است که دولت برای این منظور آن را اجرای خواهد کرد. این موضوع در نشست دو هفته اخیر شورای عالی آب که به ریاست رئیس جمهور تشکیل شد، مطرح و نهایی شد.
میانگین میزان بارش سالانه در ایران نیز 252 میلیمتر است که این میزان یک سوم میانگین بارش جهانی است، اما 179 میلیمتر از این میزان بارش یعنی 71 درصد کل بارش ها تبخیر می شود. در دو سوم از کل جغرافیای ایران، سالیانه کمتر از میانگین جهانی بارش اتفاق می افتد.
92 میلیارد مترمکعب از مجموع 411 میلیارد مترمکعب کل بارش های سالیانه ایران بر روی خاک جاری می شود و 25 میلیارد مترمکعب به زیر زمین نفوذ می کند.
سرانه مصرف آب در ایران
مقدار آبی که از ایران به دریا و یا سایر کشورها سرازیر می شود، سالیانه 55.9 میلیارد مترمکعب است. همچنین 83.5 میلیارد مترمکعب از آب مصرفی یعنی 92.8 درصد از کل منابع آب تجدید شونده در سال برای آبیاری بکار برده می شود.
در ایران، 1.1 میلیارد متر مکعب آب در بخش معادن و 5.4 میلیارد مترمکعب آب نیز در شهرها و روستاها استفاده می شود. 54 درصد از آب مصرفی در بخش معادن و 68 درصد از آب مصرفی در منازل از منابع زیرزمینی است.
با اینکه سرانه آب به ازاء هر نفر 1200 مترمکعب برآورد می شود متوسط جهانی سرانه آب 7500 مترمکعب برای هر نفر است. هم اکنون میزان تبخیر آب در ایران، به میزان قابل توجهی بیشتر از میزان بارندگی است.
نظر شما