خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: نمایش "برهان" به کارگردانی محمد یعقوبی که به مدت 50 شب در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران روی صحنه رفت، با وجود اجرا در سالنی دور از مرکز تئاتر حرفهای تهران توانست از استقبال قابل توجه مخاطبان بهرهمند شود و بنابر آمار اعلام شده 12 هزار و 22 نفر در این فاصله به تماشای "برهان" نشستند.
این نمایش با بهرهگیری از بازیگران حرفهای تئاتر و متن جذاب و کارگردانی حسابشده، تماشاگران حرفهای و غیرحرفهای تئاتر را راضی کرد که برخی از این تماشاگران غیرحرفهای حتی ممکن بود برای نخستینبار به دیدن یک اثر نمایشی میرفتند.
به همین بهانه محمد یعقوبی، آیدا کیخایی وعلی سرابی بازیگران نمایش و امیرحسین طاهری مترجم نمایشنامه مهمان خبرگزاری مهر شدند که با آنها درباره لزوم بهرهگیری از سالنهای دور از مرکز تئاتری تهران برای اجرای آثار نمایشی، بحث امنیت شغلی در تئاتر، نحوه کارگردانی و چگونگی ایفای نقش در "برهان" به گفتگو پرداختیم.
*برای اجرای برهان مکانی را انتخاب کردید که شاید مخاطب عمومی تئاتر کمتر با آن فضا آشنایی داشته باشد. چطور شد که به فکر اجرای نمایش در فرهنگسرای نیاوران افتادید؟ آیا ایرانیزه کردن نمایش هم در راستای اجرا در فضایی غیر از تئاتر شهر بود؟
محمد یعقوبی: اگر قرار بود "برهان" را در تئاتر شهر هم روی صحنه ببرم باز هم آن را ایرانیزه میکردم. البته واقعیت این است که نگران اجرا در نیاوران بودیم و اینکه قرارست چقدر تماشاگر داشته باشیم. چون به دلیل اینکه در سال 90 در تئاتر شهر اجرا داشتم در سال 91 نمیتواستم اثری را روی صحنه ببرم بنابراین حتی درخواست اجرا در تئاتر شهر را ندادم.
در ایرانشهر هم تعداد اجراها آنقدر کم بود که اجرا در این تماشاخانه نمیتوانست برای ما توجیه اقتصادی داشته باشد چون میدانستیم شورای حمایت هم از این نمایش حمایت نمیکند. بنابراین چون امیدی به حمایت نداشتیم باید جایی اجرا میرفتیم که بشود بیش از 30 اجرا داشت. باید خودمان را علاوه بر به خطر انداختن، محک هم میزدیم. فرضمان بر این بود که تعدادی تماشاگر ثابت داریم که کارهای ما را دنبال می کنند پس باید به دنبال پر کردن بخش دیگری از سالن میرفتیم.
من حتی زمانی هم که در ایرانشهر اجرا میرفتم برآوردم بدبینانه بوده است. یعنی به بچهها می گفتم بیایید بدبینانه ببینیم که چقدر تماشاگر ممکن است داشته باشیم . اما استقبال به این خوبی از "برهان" برایم قابل پیش بینی نبود و از این بابت هم خیلی خوشحالم. در یکی از شبهای اجرا یکی از تماشاگران با من صحبت کرد و با وجود اینکه اولینبار بود که تئاتر میدید از نمایش خیلی لذت برده بود.
این مسئله برایم خیلی خوشایند است تماشاگری را ببینم که برای اولین بار نمایشی را دیده و از آن خوشش آمده است. چون به من ثابت شده است تماشاگری که برای اولینبار نمایشی را ببیند و از آن خوشش نیاید با تئاتر قهر میکند، نه با آن نمایش یا بازیگران آن.
*مسئلهای که به آن اشاره میکنید کاملا درست است. من هم شبی که نمایش شما را دیدم با زن و شوهری برخورد کردم که برای اولینبار بود به دیدن یک تئاتر میآمدند و هیچ کدام از بازیگران نمایش حتی مهدی پاکدل را نمیشناختند اما از کار خیلی لذت بردند.
یعقوبی: اینکه آدمی که نه تئاتر را میشناخته و نه حتی مهدی پاکدل را از دیدن اولین نمایش زندگیاش لذت برده به معنای این است که آن شخص به تئاتر نیاز داشته است. پس اگر برای مردم آن منطقه هم تئاتر اجرا شود مخاطب خواهد داشت و اگر تا به حال چنین اتفاقی نیفتاده نشاندهنده عدم برنامهریزی بوده است. در حال حاضر مدیر فرهنگسرای نیاوران آقای صافی شخص دلسوزی است که میخواهد تئاتر در آنجا اجرا شود.
امیدوارم اجرای "برهان" برای آقای صافی آنقدر قابل دفاع باشد که بتواند این سالن را در طول سال با نمایشهای دیگری پر کند و به نظرم شورای حمایت هم باید نگاهی به سالن نیاوران بیندازد و پای نمایشهایی که در این سالن اجرا میشوند بایستد و کاری کند که صافی بتواند به مدیریتش در این مکان ادامه دهد. حتی معتقدم شورای حمایت باید تشویقی هم برای گروههایی که در این سالن اجرا میروند، در نظر بگیرد.
* وقتی گروهی حرفهای میخواهد در سالنی غیر از محدوده تئاترشهر اجرا برود حتی اگر تماشاخانه ایرانشهر هم باشد دغدغه جذب مخاطب دوچندان میشوند که این امر میتواند باعث شود کارگردانها بخواهند با حضور چهرههای مطرح تئاترشان را بیمه کنند. خوشبختانه "برهان" به سمت چنین ترفندهایی نرفته و با همان گروه همیشگی و بازیگران ثابت، خطرات اجرا در سالنی به دور از محوطه تئاتر شهر را پذیرفته است. چقدر پذیرش این ریسک برای شما سخت بود؟
علی سرابی: کلا آوردن تماشاگر برای تئاتر بسیار سخت است. من و بهنوش طباطبایی به دیدن نمایشی در تئاتر شهر رفته بودیم، طباطبایی بعد از تماشای آن نمایش به شدت نگران جذب مخاطب بود و میگفت ما چطور میتوانیم سالن نمایش "برهان" را پر کنیم و من به او اطمینان دادم که سالن پر میشود.
ما همین تجربه را در اجرای دوباره "خشکسالی و دروغ" در تماشاخانه ایرانشهر داشتیم و با وجود اینکه این نمایش دو سال قبل هم اجرا شده بود توانست تماشاگران زیادی را به سالن نمایش بکشاند. بنابراین من مطمئن بودم که در اجرای "برهان" نیز ما موفق خواهیم بود. چون تماشاگرانی داریم که محمد یعقوبی و کارهایش را می شناسند و هر جا که باشد به دیدن آنها خواهد آمد.
بحثی که چند وقت قبل درباره حضور ستاره ها در تئاترمطرح شد را هم قبول دارم و فکر می کنم حضور ستارگان سینما در تئاتر باعث شده سالنهای تئاتری راهاندازی شود و تئاتر بیشتر مطرح شود.
*حضور در ایرانشهر باز هم ریسک کمتری نسبت به اجرا در سالنی مثل نیاوران دارد. ایرانشهر دیگر جای خود را باز کرده است اما مخاطب تئاتر هنوز با جایی مثل سالن نیاوران قرابت پیدا نکرده است.
سرابی: این نشان میدهد که اگر دولت کمی اجازه تبلیغات به نمایشها بدهد مردم خیلی هم به تئاتر علاقهمند هستند. ما در تجربه اجرای "برهان" در نیاوران آدمهایی را دیدیم که برای اولینبار بود که به دیدن نمایش میآمدند و واکنشهایشان هم متفاوت بود و همین امر باعث میشد این نمایش حال و هوایش با کاری که در تئاتر شهر اجرا میشود متفاوت باشد. این مسئله را منِ بازیگر روی صحنه میفهمم.
آیدا کیخائی: نظر سرابی درست است. حتی در جاهایی از نمایش تماشاگران با ما حرف میزدند و عکسالعمل های جالبی از خود نشان میدادند. برخی فکر میکردند که باید جواب بازیگران را روی صحنه بدهند.
یعقوبی: حتی در جایی از نمایش که دکتر به هارولد (مهدی پاکدل) می گوید برای تولد کتی دست بزند، برخی از تماشاگران دست زدند و این برای ما خیلی جالب بود و چنین چیزهایی را در سالنهای دیگر تئاتر ندیده بودیم. این مسئله نشان دهنده این است که بعد از اجرای ما سالن نیاوران نباید خالی بماند و اجرای تئاتر در این تالار باید تداوم داشته باشد. همین جا هم اعلام می کنم که حاضرم دوباره نمایش "خشکسالی و دروغ" را در این سالن اجرا کنم. به این دلیل اصرار دارم که این نمایش را اجرا کنم چون مطمئنم که مشکلی ندارد و تمام تلاشم را می کنم که سال 92 این اثر را روی صحنه ببرم. باید من را قانع کنند که این اثر چه مشکلی دارد.
* خانم کیخائی در اجرای "برهان" شما به عنوان بازیگر با قشر متفاوتی از تماشاگران مواجه شدید. تجربه مواجه با این نوع مخاطب چگونه بود؟ آیا تاثیری در بازی شما داشت؟
کیخائی: من احساس می کنم تماشاگر سالن هایی مثل نیاوران خیلی صادقانه تر و بدون هیچ قضاوتی می آید و کار را می بیند. به قول مهدی پاکدل تماشاگر در این مکانها نابتر است و فقط میآید که ئاتر ببیند. این واکنشها صادقانه است. تماشاگر ممکن است مهدی پاکدل و بهنوش طباطبایی را بشناسد اما من و علی سرابی کمتر شناخته شده هستیم. ابراز احساسات زیادی در حین کار و حتی زمان رورانس از تماشاگران می دیدیم که لذتبخش بود. تماشاگر متفاوتی نسبت به تئاتر شهر، در این سالن حضور داشت که بدون پیشداوری میآیند و کار را میبینند.
یعقوبی: در سالن نیاوران این مسئله که مخاطب تئاتر فقط تئاتریها هستند بیمعناست. من فکر می کنم در طول اجراهای "برهان" به زحمت 100 تماشاگر تئاتری به دیدن نمایش آمدند. اکثر تماشاگران افرادی هستند که ما آنها را نمیشناسیم.
کیخائی: بارها شده زمانی که در تئاتر شهر اجرا میرفتیم مثلا قبل از اجرا از مخاطبان انرژی خوبی نمی گرفتیم و جو سنگین بود اما در طول اجراهای "برهان" شاید تنها یک شب این اتفاق افتاد و آن هم به دلیل حضور برخی تماشاگران تئاتری بود و میدانستم که دارند با واکنش به نمایش نگاه می کنند. تماشاگران ما ممکن است قواعد رایج در تئاتر را ندانند و یا تئاتر دیدن را بلد نباشند و مثلاً در صحنه چیپس و پفک بخورند اما کم کم یاد می گیرند. ما باید در این سالن ها نمایش اجرا کنیم تا مخاطبان هم یاد بگیرند چه رفتاری هنگام دیدن تئاتر داشته باشند.
نظر شما