پیام‌نما

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‌اللَّهِ جَمِيعًا وَ لَا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ‌اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ كُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ‌اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ * * * و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)] چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر و نزول قرآن] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل‌های شما پیوند و الفت برقرار کرد، در نتیجه به رحمت و لطف او با هم برادر شدید، و بر لب گودالی از آتش بودید، پس شما را از آن نجات داد؛ خدا این گونه، نشانه‌های [قدرت، لطف و رحمت] خود را برای شما روشن می‌سازد تا هدایت شوید. * * * معتصم شو به رشته‌ى يزدان / با همه مردمان با ايمان

۲۱ بهمن ۱۳۹۱، ۸:۱۹

استقرارجمهوری اسلامی/

عوامل پیروزی انقلاب؛ از قدرت عظیم مذهب تا اراده بی نظیر مردم

خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: از آنجا که بحث در خصوص انقلاب و تئوری‏های مرتبط به آن بحثی مفصل و طولانی است باید گفت: انقلاب اسلامی ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و در خصوص آن رویکردهای متفاوتی ارائه شده و هر محقق با توجهه به زاویه دید خویش از انقلاب تحلیلی ارائه داده است.

در خصوص ریشه‏های انقلاب اسلامی ایران همان طور که گفته شد نظرها متفاوت است وهر کس رخدادی را سرآغاز انقلاب می داند به نحوی که عده ای، قیام 15خرداد را سرآغاز انقلاب می‏دانند، عده‏ای کودتای 28 مرداد32، بسیاری جنبش مشروطه وبعضی نیز تحولات دهه 50 را منشاء بروز انقلاب به شمار آورده‏اند.

اما نکته مهم در این رخداد آن است که به واقع و نظر به طیف وسیعی از نظرات وتحلیل‏ها، جریان مشروطیت در بررسی انقلاب اسلامی ایران بسیار مهم است. شکافی که بین گذشته ایران و حال آن ایجاد می‏شود تحول بسیار بزرگی را پدید می‏آورد که رابطه پادشاه (فرد قدرتمند راس جامعه) و رعیت (توده مردم را حد اقل از لحاظ نظری بر هم می‏زند. شکل گیری نهادهای جدید در ایران، فعالیت بیش از پیش مجلس در این دوران، پیوند بیشتر روحانیت و مردم، بروز طبقه‏ای جدید به نام روشنفکران در جامعه، تاثیر پذیری بیشتر از غرب و.........همه از مواردی است که در دوران مشروطه به صورت محسوس‏تری قابل رویت است که پس از آن بروز بیشترش را می‏توان در انقلاب اسلامی ایران مشاهده کرد.

گرچه می‏توان برای بررسی ریشه‏های انقلاب اسلامی ایران از تحولات دوره رضا شاه تا دوران محمد رضا پهلوی سخن گفت اما به طور مختصر عوامل زمینه ساز پیروزی را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد.

1) قدرت عظیم عنصری چون مذهب

به درستی می‏توان اذعان داشت که مذهب به عنوان نیروی بسیار قوی در انقلاب اسلامی ایران در کنار مکتبی چون اسلام باعث آن گردیده بود تا تمام مردم از فقیر تا ثروتمند، تحصیل کرده و بی سواد را گرد هم آورد و یک نوع حس یکپارچگی گروهی واجتماعی ایجاد کند.

2) پتانسیل و قدرت بی نظیر روحانیت

از جمله علل موثر دیگر در پیروزی انقلاب را می توان توجه روحانیت به پتانسیل وظرفیت خود در بین مردم دانست. روحانیت پس از پشت سر گذاردن اتفاقات بسیاری که بیشتر آنها نیز در دوران مشروطه رخ داده بود دریافت مردم به دلیل همان علقه‏های مذهبی که در بالا به آن اشاره شد هر آنچه را که مخالف آزادی، عدالت، و زمینه ساز نفوذ اجنبی و بیگانه در کشور است را بر نمی تابد و روحانیت می‏تواند با نفوذ خود در بین عامه مردم در جهت پرشورتر کردن این احساسات وعقاید بهره ببرد. به تعبیر بهتر می‏توان گفت: انقلاب اسلامی ایران از این حیث متکی به یگ گروه اجتماعی مجهز به احزاب سیاسی و ایدئولوژی غیر مذهبی نبوده بلکه عامل تمایز این انقلاب با دیگر تحرکات تکیه انقلاب بر روحانیت مسلح به مسجد ومنبر ومعتقد به شریعت برای نظارت بر تصمیمات است.

3) آگاهی بخشی عمیق و گسترده امام(ره) به مردم

باید در نظر داشت که آگاهی بخشی و اطلاع رسانی دقیق و گسترده از سوی امام (ره) نسبت به حقی که حاکمیت پهلوی از آنها تضییع کرده و جنایات و کشتاری که انجام می‏دهد حتی در طول 15 سال تبعید به وسیله اظهارات علنی و کتبی یکی دیگر از عواملی بود که روند روبه رشد انقلاب را سرعت بخشید تا آنجا که شخص امام خمینی (ره) برای کارگران شهری رهبری نمونه، برای عدالت خواهان مجری عدالت، برای دهقانان و روستاییان تامین کننده مایحتاج ابتدایی آنان بود یعنی درست همان چیزهایی که شاه نتوانسته بود حتی با انقلاب سفید ایجاد کند و مشروطه نیز گرچه آن را احیا کرده بود اما نتوانسته بود تحقق ببخشد.

4) نقصان سازمانی حاکمیت موجود وبروز شکاف در داخل حاکمیت

ایجاد شکاف در حاکمیت همواره یکی از بروز انقلابها به حساب آمده و باید اشاره کرد که بروز همین شکاف آن هم به صورت عمیق در دوره پهلوی موردی بود که دامان رژیم را گرفت هرچند تلاش‏هایی برای رفع آن صورت گرفت اما نقص سازمانی احزاب سیاسی غیر مذهبی چیزی نبود که به سادگی حل گردد واین امر به قدری وسعت یافته بود که عامه مردم را نیز به ستوه آورده وبر انزجار آنان می افزود.

5) تزلزل روحی ارتش پهلوی

نیروهای مسلح به رغم کثرت نفرات و سلاح‏های بسیار پیچیده بر اثر کشاندن مداوم به خیابانها و تیراندازی به کسانی که غیر مسلحند وشعار مذهبی سر می دهند روحیه ارتش را به شدت متزلزل کرده بود به طوری که در اوخر حکومت پهلوی در حین مبارزات ارتش با اینکه درخیابان‏ها حضور داشت اما دیگر تمایلی به سرکوب مخالفان نداشت و از تظاهرات جلوگیری نمی‎کرد.

6) اراده ی بی نظیر مردم

عامل اراده در بروز انقلاب‏ها امری است بس مهم که در دوران اخیر نیز بسیاری بر این عامل به عنوان یکی از علل بنیادین پیروزی انقلاب ها تاکید کرده اند زیرا شروع انقلاب یک سوی قضیه است وتلاش برای ماندن مردم در صحنه مساله ای دیگر. باید گفت: در انقلاب اسلامی ایران نیز این عامل از جمله نکات بسیار مهم بوده است زیرا مردم با وجود کشته شدن بسیاری در تظاهرت ومبارزات، دستگیری ها ی گسترده وشکنجه های طاقت فرسا هر روز برای ادامه مسیر مستحکم‏تر می‏شد و شاید به همین علت نیز بود که امام خمینی (ره) فرمودند اگر مردم وارده وعزم آنان نبود انقلاب پیروز نمی‏شد.

7) اعتصاب وسیع کارگران وفلج شدن اقتصاد

همکاری و هوشیاری طبقه کارگر شهری درپیروزی انقلاب اسلامی ایران یکی دیگر از عوامل مهم و موثر است به طوری که اعتصاب کارگران نفت، کارگران کارخانه‏ها وصنایع حمل ونقل دولت را به لبه ورشکستگی کشاند واقتصاد کشور را فلج کرد.

منابع :
- ایران بین دو انقلاب؛ یرواند آبراهامیان

- خاطرات اجتماعی- سیاسی دکتر صادق طباطبایی ج 3؛(شکل گیری انقلاب اسلامی ایران)

- انقلاب اسلامی و ریشه های آن؛ محمد تقی مصباح یزدی

- نهضت امام خمینی؛ سید حمید روحانی

کد خبر 1810254