به گزارش خبرگزاری مهر، منظور از "مشكل" در ارتباط با رفتار نوجوان، رفتارهايي است كه زندگي نوجوان، خانواده و ديگران را مختل مي كند و تابعي از ارزش هاي اجتماعي و فرهنگي هستند. اگر چه اين موضوع مي تواند دامنه گسترده اي داشته باشد. يك خطر عمده در اين ميان، تشخيص تفاوت و مرز بين مشكلات و بزهكاري است. بزهكاري واژه اي حقوقی است اما مشكل به موردي اطلاق مي شود كه به عبارت ساده دردسر سازاست و در صورت استمرار و گسترش مي تواند به بزه و جرم تبديل شود. به عنوان مثال مصرف سيگار يك مشكل محسوب مي شود، اما گسترش دامنه آن به مصرف مواد مخدر، موضوعي بزهكارانه خواهد بود.
اگر بخواهيم با نظريه هاي علمي به توضييح و تبيين منشا رفتارهاي مشكل آفرين بپردازيم، بايد به ديدگاههاي مختلفي استناد كنيم. در اين جا فقط به ديدگاه اجتماعي كه به مقصود ما نزديك تر است، اكتفا مي كنيم. مطالعات و پژوهش هاي زيادي ثابت كرده اند كه تجربه هاي اجتماعي منفي، پيش آيند هاي انحراف نوجوانان هستند.
- رفتار مشكل آفرين پيش از نوجواني شروع مي شود و در طول نوجواني از نظر شدت و فراواني زيادتر مي شود.
- محيط خانه، رابطه اي بسيار مهم با رفتار مشكل آفرين دارد.
- وضعيت اقتصادي خانواده هاي مستعد رفتار مشكل آفرين در مقايسه با خانواده هاي بدون اين رفتارها،در سطح پايين تر است؛ اگر چه از نظر سطح شغل والدين تفاوتي ندارد.
- به تخمين واقعي، میزانی ترك مدرسه براي پسرهاي داراي رفتار مشكل آفرين وجود دارد.
- تقريبا يك سوم كساني كه قبلا به رفتار مشكل آفرين مي پرداختند، در دوران بزرگسالي جرم هاي شديد مرتكب مي شوند.
ارزشهاي اجتماعي و فرهنگي، نقش تاثيرگذاري در تعريف و تعيين حدود رفتارهاي مشكل آفرين دارند. بدون بهره مندي از نگرش هاي فرهنگي، نمي توان رفتارهايي را كه مشكل آفرين محسوب مي شوند،به درستي تشخيص داد. اين نگرش در چند مورد به كمك ما مي آيد:
- رفتارهاي مشكل آفريني وجود دارند كه ممكن است به صورت هنجار درآمده باشند، اما با ملاك ارزش هاي فرهنگي، همچنان مشكل محسوب مي شوند.
- به همان نسبت كه شفافيت ملاك هاي فرهنگي موجب تفكيك درست رفتارهاي مشكل آفرين و غير آن مي شود، ابهام در اين ملاك ها هم، تشخيص را با دشواري مواجه خواهد كرد.
- شناخت هاي فرهنگي باعث مي شوند در اصلاح و درمان نيز با چنين نگرشي به سراغ رفتارهاي مشكل آفرين برويم.
ضعف نگرش هاي فرهنگي،باعث خواهند شد ديدگاه هاي حقوقي و مبتني بر بزهكاري و جرم تقويت شوند. بر اساس فرهنگ و معيارهاي جامعه ما، شدت و ضعف يك رفتار مشكل آفرين با جوامع ديگر متفاوت خواهد بود؛ اگر چه در رفتارهاي مشكل آفرين در جوامع مختلف، اشتراك نظر زيادي وجود دارد. انحرافات جنسي، مصرف مواد مخدر، مشكلات بهداشت رواني و رفتار هاي ضد اجتماعي،نمونه هاي شاخصي از رفتارهاي مشكل آفرين محسوب مي شوند.
بعضي از مشكلات روان شناختي مانند افسردگي، گوشه گيري، پرخاشگري، بي خيالي و بي ثباتي و... حتي اگر به صورت يك اختلال يا بيماري در نيامده باشند هم مي توانند نگران كننده باشند. گاهي مسائلي به ظاهر ساده بر اثر تداوم منجر به پديده هاي خطرناكي چون خود كشي، بزهكاري و جنايت مي شوند.
مشكلات روان شناختي نه تنها نوجوان را آزار مي دهند، بلكه دردسر هايي را براي خانواده و والدين نيز به وجود مي آورند. يك نوجوان گوشه گير به طور معمول چندان در خانه قابل تحمل نيست و يك نوجوان پرخاشگر در مدرسه، مشكلاتي را به وجود مي آورد.
اغلب مرز نامحسوسي بين رفتارهاي ضد اجتماعي و بزهكاري وجود دارد. آزار رساندن، نزاع، آسيب به اموال عمومي، اخلالگري در مدرسه، فرار از مدرسه، رانندگي غيرقانوني يا خطرناك، مزاحمت هاي جنسي و..... نمونه هايي از بزهكاري هستند كه مي توانند به سادگي به بزهكاري تبديل شوند.
اگربه مبناي اجتماعي و فرهنگي رفتارهاي مشكل آفرين توجه داشته باشيم، در خانواده و به خصوص مدرسه مي توان اقدامات پيشگيرانه اي را پيش بيني و اجرا كرد.
متاسفانه در نظام اجتماعي ما، كاستي هاي فراواني در ريشه يابي و درك عوامل رفتارهاي مشكل آفرين نوجوانان وجود دارد. استفاده از ديدگاه ها و تحليل هاي علمي، ضروري و مناسب به نظر مي رسد.
نقش آموزش هاي ويژه براي والدين و معلمان را نيز نبايد ناديده گرفت. پژوهش ها نشان مي دهند كه در مدرسه عواملي چون تدريس مناسب، برنامه هاي درسي مطلوب، خط مشي انضباطي موثر و وجود كاركناني آگاه و فعال،مي توانند نقش موثري در پيش گيري از رفتارهاي مشكل آفرين داشته باشند. در مدرسه و ساير محيط هاي جمعي، مي توان از كاركردهاي مشاوره گروهي استفاده كرد.
نظر شما