"کلیا" جشنواره بومی و محلی نیشکر/ مازندران رویشگاه شکر قرمز

به گزارش خبرنگار مهر، کلیا در اصل کلا کیمه و به فارسی کلیاست، آیینی است که به صورت سنتی با گاو و دستگاه قدیمی سنتی، آب نی گرفته می شد، گاو دور یک قسمت از گلان گشت و فرد دیگری که بعنوان داردورمج (رونده) می گشت، نی را آب می گرفت و کودک 10 تا 12 سال گوپشت نشین می نشست و گاو را به حرکت وا می داشت.

کاشت نیشکر به صورت قلمه ای صورت می گیرد و کشاورزان در گذشته در اسفند و بهمن ماه مقدار زیادی از نیشکر با برگ ها در زیر خاک دفن می کردند تا برای فروردین ماه جوانه بزند.

برای پاسداسشت این آیین سنتی جشنواره ای با نام کلیا در قائمشهر با غرفه های متعدد برگزار شد.

تولید کننده نمونه نیشکر قائم شهری در جشنواره کلیا در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تنها مشکل کشاورزان تولید کننده نیشکر، کود شیمیایی است.

یحیی فرزاد منش با اشاره به اینکه 50 سال پیش این محصول در مازندران رواج پیدا کرد، و 40 سال بدست فراموشی سپرده شد و 10 سال اخیر رونق یافت، اظهارداشت: بعد از اینکه زمین های منطقه مازندران زیر کشت مرکبات قرار گرفت، طبیعی است که دیگر زمینی برای توسعه دیگر محصولات از جمله نیشکر وجود نداشته باشد، با این حال  اخیرا به علت توجه مردم مازندران و استان های همجوار خراسان، تهران و گیلان کشت این محصول خدادادی رو به افزایش است.

رونق محصول نیشکر

وی با بیان اینکه محصول نیشکر رونق پیدا کرد، افزود: با ایجاد جشنواره های همانند کلیا و توجه محبت آمیز مسئولین این سرمایه خدادادی و سنتی بیشتر از پیش رونق پیدا کرده است.

وی با توجه به کیفیت شکر قرمز در هر قطعه از زمین با زمین های مجاور فرق خواهد کرد، گفت: در مازندران بهترین نوع شکر قرمز در روستاهای چپی، ریکنده، کوتنا، پرچینک، سید ابوصالح، بشل سوادکوه، منطقه بابل کنار در روستاهای قران تالار، سید کلا، کاردرکلا، امیرکلا، درازکلا، شیردارکلا و گاوان کلا می باشد.

وی اذعان داشت: در منطقه بهنمیر بعلت اینکه مشرف به دریاست، آبگیری نیشکر از زمین با آب شور همراه است، که این خود از کیفیت شکر قرمز منطقه کنار دریا با مناطق  دیگر کم خواهد کرد.

فرزاد با بیان اینکه در منطقه بهنمیر برای اینکه این کیفیت از حالت شور بودن خارج شود، تلاشهای زیادی شده است، گفت: با خرید نیشکر از اهواز و مخلوط کردن با نیشکر بهنمیر از مقدار نمک و شور بودن آن می کاهد و این عمل موجب افزایش قیمت شکر قرمز این منطقه خواهد شد.

بی مهری مسئولان نسبت به تولیدکنندگان

تولید کننده نمونه نیشکر در روستای ریکنده با اشاره به اینکه تولید شکر قرمز در منطقه بستگی به آب و هوا دارد، گفت: مسئولین تولید کنندگان را هیچ حمایتی نمی کنند.

مسیب یعقوبی اظهارداشت: مسئولین در تامین کود شیمیایی و تجهیزات و امکانات کشاورزی، تولید کنندگان را حمایت کنند زیرا قیمت نیشکر در بازار هرسال تغییر می کند.

تولید کننده دیگر نیشکر از بهنمیر با اشاره به اینکه مدت 35 سال تولید و پخت نیشکر انجام می دهم، گفت: یکسری از تولید کنندگان منبع درامد و امرار معاش خانواده شان از این راه است.

واردات بی رویه شکر

حسن طالب پور با بیان اینکه تولید نیشکر و فروش آن به اندازه ای نیست که خرج زندگی را تامین کند، اظهارداشت: واردات نیشکر از هفت تپه اهواز به مازندران و منطقه موجب نوسان و تخریب قیمت شکر قرمز می شود.

وی بیان کرد: قیمت نیشکر در بازار عرف 4 الی 5 هزار تومان است که با واردات شکر قرمز در منطقه به ضرر تولید کننده می شود.

همچنین غلامرضا ولی زاده تولید کننده نیشکر در واسکس از عدم حمایت مسئولین برای پخت و تولید نیشکر خبرداد و افزود: برای پخت نیشکر مسئولین ذیربط در پرداخت هزینه مصرف برق حمایت نمی کند.

وی اذعان داشت: نیشکر یک دارویی است که پس از پخت و تولید آن، از سراسر کشور برای خرید این محصول به منطقه مراجعه می کنند.

همچنین هنرمند پارچه بافی و جاجیم بافی از لفور سوادکوه گفت: مسئولین برای فراموش نشدن صنایع دستی مازندران باید چنین جشنواره ها و نمایشگاههایی را در سراسر کشور برپا کنند.

فاطمه اکبری که از کودکی با این هنر انس گرفته است، اظهارداشت: برای حفظ ، نگهداری اصالت مازندرانی در این هنر فعالیت دارم.

وی حضور در این جشنواره را فرهنگ سازی این هنر و سایر صنایع دستی مازندران و شناسایی آنها به مردم و نسل های اینده عنوان کرد و خواستار راه اندازی محوطه ثابت صنایع دستی برای هنرمندان شد.

وی افزود: این هنر در حال حاضر منبع درآمدی ندارد بویژه با ورود کالاهای خارجی به کشور.

همچنین سیده معصومه عمادی کارشناس ارشد پژوهش هنر در حاشیه جشنواره تولید نیشکر نمایشگاه صنایع دستی برپا کرد، گفت: حضور در نمایشگاه عرضه صنایع دستی هایی که تقریبا در حال حاضر تولید نمی شود.

وی اظهارداشت: تابلو فرش نخستین جشنواره نیشکر که به سفارش شهرداری قائم شهر بوده توسط هنرمند آموزشگاه روناس سوادکوه طراحی و بافته شده است که توسط شهردار و اعضای شورای شهر قیچی خورد.

حاج رمضانعلی از هنر آهنگری خود و حضور در جشنواره فقط برای مردم و آشنایی مردم از این هنر ،گفت: حمایت نکردن دولت به هنرمندان مشکلات بسیاری را برای آنها ایجاد کرده است.

نخستین جشنواره بومی محلی با محوریت کلیا و با پخت نیشکر با 10 غرفه نیشکر، کرچال و بافتنی ها، غرفه های آهنگری، جارو بافی، ماکت کلیاسر، خانه سرای مازندرانی،عکس، آشپزی بومی با تنور محلی و دیگ نیشکرپزی به مدت 2 روزهمراه با موسیقی محلی، آداب و رسوم و فرهنگ منطقه، آتش بازی، بند بازی و غرفه های مختلف از آداب و رسوم، پخت نیشکر وغذاهای محلی قائم شهر ومازندران در پارک ولیعصر قائم شهر برگزارشد.

 دراین جشنواره برنامه های مختف مازندرانی برگزاری موسیقی محلی و سنتی، اشعار محلی، نغمه های  مازندرانی ، گروه بین المللی آیین زندگی همراه با رقص چوب، چراغ گردسوز،مراسم مجمه سری ، گروه موسیقی بین الملل کایر و گروه بین المللی شعبده بازی پارسا از برنامه های این جشنواره بود.

نیشکر در کارگاههای سنتی فراوری شده و علاوه بر شکر دوشاب نیز از آن گرفته می شود. شکر حاصل از آن به رنگ قهوه ای یا به زبان محلی سیاه شکر، خواص زیادی دارد که از آن جمله می توان به رفع خستگی مزمن، پاک کننده ضایعات کبدی، رفع گرمی دهان و زبان و التهابات لثه اشاره کرد. همچنین برای درمان فاویسم، کم خونی یرقان داخلی و عصبی بسیار مفید می باشد.

کاشت نیشکر به صورت قلمه ایست، در اسفند و بهمن ماه مقدار زیادی از نیشکر با برگ ها در زیر خاک دفن می کردند تا برای فروردین ماه جوانه بزند، از 10 الی 20 فروردین ماه نیشکر را از خاک بیرون می آورند به قطعات 20 سانتی متری تکه تکه می کردند که درهر قطعه 2 بند نیشکروجود دارد، به فاصله یک متر با تکه دیگر در خاک به صورت افقی می کارند و به مدت حدود 10 سال بعلت پوسیده شدن ریشه نیشکر اصل عمر آن تمام می شود و باید دوباره کاشته شود.

.................

سمیه کریمی