سقاهای همدان همچنان علمدار سقای دشت کربلا/ حفظ اصالت آیین های سنتی مذهبی 

به گزارش خبرنگار مهر،شیوه عزاداری ماه محرم در میان اقوام مختلف ایرانی، در کنار جنبه های مذهبی دارای ارزش های آیینی و ملی است.

همانند سایر نقاط کشور استان همدان نیز از دیر باز آئیین های ویژه و خاصی را در ماه محرم داشته که برخی از این آئیین ها در کشور زبانزد خاص و عام است.

یکی از آیین های سنتی و قدیمی استان همدان، آیین سقایی در همدان بوده که به مدد مردان سیاهپوش عباسیه ها و حسینیه های همدان تا امروز زنده مانده است.

این آیین به قدری زیباست که هرساله هزاران نفر از سراسر کشور برای دیدن و حاجت خواستن به همدان می آیند تا در تاسوعا و عاشورا شاهد آن باشند.

آیین عزاداری سقایی همدان به سال۱۲۷۷ خورشیدی باز می گردد

مسئول هیئت عباسیه جولان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آیین عزاداری سقایی همدان به سال۱۲۷۷ خورشیدی باز می گردد.

سید محمود روح بخش عنوان داشت: موسس عزاداری سقایی در همدان مرحوم سید احمد روح بخش بود که با کمک مرحوم کربلائی ابوالقاسم سقا، هیئت سقایی عباسیه جولان را که اولین هیئت سقایی در همدان است پایه گذاری کردند.

وی با بیان اینکه سقایان خود را در شیوه سقایی پیرو و مرید ابو الفضل العباس (ع) می دانند، افزود: هیئت سقاهای همدانی تعدادی از مردان سیاه پوش هستند که با خلوص و فروتنی گِل اندود و با پای برهنه و چشمی گریان با ذکری حزن آلود خیابان های همدان را طی می کنند.

مسئول هیئت عباسیه جولان همدان بیان داشت: این مکان به احترام حضرت ابولفضل (ع) عباسیه نامیده شده و دسته های عزاداری سقاها در روزهای محرم و تاسوعا و عاشورا پرچمی در دست دارند که مزین به نام سقای دشت کربلا حضرت ابوالفضل (ع) است.

سقاهای همدان آیین ویژه ای برای عزاداری دارند

مسئول هیئت مکتب زینب همدان به خبرنگار مهر گفت: هیئت سقاهای این حسینیه از سال 1351 تاسیس شده و یکی از قدیمی ترین شیوه عزاداری در استان همدان است.

محمد زوار با اشاره به اینکه هیئت سقاهای همدان مراسم خاص و ویژه ای را در شب های محرم و تاسوعا و عاشورا برگزار می کنند، بیان داشت: این سنت دیرینه به همت و عشق همدانی ها به امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) دراستان همدان پا بر جا بوده و نشانه ارادت همدانی ها به سقای دشت کربلا است.

وی ادامه داد: حضرت ابولفضل العباس (ع) برای هیئت سقاهای همدان الگو و اسوه بوده و آنها این حضرت را در اعمال و گفتارشان مراد خود قرار داده و از ایشان پیروی می کنند.

زوار با بیان اینکه نحوه عزاداری و لباس پوشیدن هیئت سقاها با سایر هیئات تفاوت دارد، بیان داشت: سقایان همدانی همه لباس مشکی و یک دست به تن داشته و در هنگام حرکت دسته عزاداری علم و یا کتلی را با خود حمل نمی کنند.

سقاهای همدان لباس آیینی به تن می کنند

مسئول هیئت مکتب زینب همدان در ادامه سخنانش گفت: شب تاسوعا و روز تاسوعا که به یاد و نام  حضرت عباس (ع)بوده روضۀ ابوالفضل خوانده و تنها به مرثیه خوانی برای او می پردازند و از کرامات و دلاوری های و خصوصیاتش نقل می کنند.

محمد زوار اظهار داشت: سقایان همدانی از معدود دسته های عزاداری بوده که هنوز لباس آیینی به تن کرده و بدون لباس ویژه خود ذکر نگفته و وارد دسته نمی شوند.

وی با اشاره به اینکه لباس سقایی پیراهن بلندی که تا زیر زانو می آید، عنوان داشت: مردان جوان  سرپوشی به نام لچک را بر سر گذاشته و پیران دستاری کوچک به قدر چهار یا پنج دوربه سر پیچیده و شالی بلند بر گردن می آویزند.

مسئول هیئت مکتب زینب همدان در ادامه ابراز داشت: پیران و بزرگان سقا کشکول بر دست گرفته و جوانان هیئت سقاهای همدان جامی برنجی و یا مسی به دست می گیرند.

زوار با اشاره به مراسم ویژه روز تاسوعا و عاشورای هیئت سقاهای همدان اظهار داشت: در روزهای تاسوعا و عاشورا جام ها و کشکول ها پر از سیب های سرخی  می شود که نذر افرادی بوده که حاجاتشان برآورده شده است.

سادات حاضر در دسته هیئت سقاها بر گردن خود شال سبز می اندازند

وی با بیان اینکه سادات حاضر در دسته هیئت سقاها بر گردن خود شال سبز می اندازند، عنوان داشت: سقاهای همدانی  در روز عاشورا، سر و روی و سینه و دوش خود را گل می زنند و این گل متبرک به خاک کربلا است.

مسئول هیئت مکتب زینب همدان با اشاره به اینکه پوشیدن لباس سقایی آیین خاصی دارد، ابراز داشت: سقاها برای پوشیدن رخت عزا ابتدا وضو گرفته و سپس با نام بسم الله، صلواتی می فرستند و پیراهن پوشیده و لچک می بندند.

زوار در این مورد افزود: سقاها شال را چند دور بر گردن انداخته و سپس بندی را که نطع بر دوش با آن برجا می ماند می بوسند، نیت کرده و حاجت خواسته و آماده حرکت می شوند.

وی در ادامه اظهار داشت: از ظهر عاشورا و در روز سوم و هفتم و اربعین سقاها  دیگر از  نطع  و یا کشکول و جام استفاده نمی کنند چرا که عباس بن علی شهید شده و اینها همه نشان سقایی بوده و به احترام حضرت ابولفضل (ع) کنار گذاشته می شود.

مسئول هیئت مکتب زینب همدان ادامه داد: پس از آماده شدن گروه، دسته عزای سقایی دو قسمت شده و هر قسمت دو صف به موازات یکدیگر گام بر داشته ودر جلوی دسته اول و در دو صف آن سادات می ایستند.

زوار گفت: دسته سقاها روز تاسوعا به بازار می روند، نماز را در مسجد جامع می خوانند و به عباسیه و یا حسینیه باز گشته و روز عاشورا نیز به همین منوال ادامه می یابد.

وی اظهار داشت: در مراسم ویژه سقایان در حسینیه در حالی که ذکر سقایی گرفته اند عزاداران چند بار دور زده و در پایان مداح به رسم سقاها چند بیتی نوحه خوانده و مراسم به پایان می رسد.

مسئول هیئت مکتب زینب همدان افزود: روز عاشورا پس از بازگشت به عباسیه بزرگ خطیب سقایان بر منبر رفته و یک یک سقایان در گذشته را یاد کرده و مجلس با فاتحه و صلوات بر روان در گذشتگان به پایان می رسد.

مراسم سقاهای همدان به ثبت آثارمیراث معنوی کشور رسیده است

زوار گفت: سقاهای همدان در شب های تاسوعا و عاشورا به نیت حضرت عباس (ع) در حسینیه و عباسیه نان و ماست پخش می کنند.

مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان داشت: یکی از وظایف میراث فرهنگی پاسداشت میراث معنوی کشور و حفظ و حراست از آن است.

علیرضا ایزدی با بیان اینکه یکی از میراث معنوی، آیین ها و سنت های دیرین این مرز و بوم است، بیان داشت: دراستان همدان نیز آیین های مختلف سنتی وجود داشته که یکی از این آیین ها مراسم عزاداری سقاهای همدان بوده که از جایگاه ویژه ای بر خوردار است.

وی با اشاره به اینکه این آیین ها و سنت های قدیمی باید حفظ و ماندگار شود، ابراز داشت: مراسم سقاهای همدان به واسطه شاخص بودن آن در مرداد ماه 1390 تحت عنوان مراسم سقاهای همدان به ثبت آثار معنوی کشور درآمده است.

با توجه  به آنچه که از آیین کهن سقایی در همدان گفته شد، و با توجه به اصالت این آیین در همدان باید عنوان کرد که این سنت نشان از ارادت خاص همدانی ها به سقای دشت کربلا بوده و امید است که با همت جوانان امروزی و مسئولین این سنت همچنان در همدان پا برجا بماند.