لباس های بومی و محلی حبس شده در موزه ها/ تاخت و تاز لباس های غربی

به گزارش خبرنگار مهر، هر چند به گفته کارشناسان ایرانیان از بیش از ۱۰ هزار سال پیش دارای تمدن بوده‌ اند و نخستین ابزار ریسندگی و بافندگی در غار کمربند، نزدیک بهشهر، یافت شده است که به ۷ هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی ‌گردد اما امروز این تمدن به ورطه فراموشی سپرده شده و جای آن را فرهنگ نوپدیده و غلط غرب گرفته است.

امروزه حتی در روستاها و مناطق دور دست نیز به راحتی می توان جای پای لباس های غربی را دید لباس هایی که با ذائقه و فرهنگ اصیل اسلامی و ایرانی قرن ها فاصله دارند و این واقعیت تلخی است که روز به روز مثل خوره به جان فرهنگ بومی و محلی مناطق مختلف کشور افتاده و نمی توان به راحتی آن را انکار کرد و از کنارش گذشت.

تفاوت در رنگ، باورهای اعتقادی، سلایق هنری و مادی، جغرافیای مکانی و نگاه زیباشناسانه هر قوم و ملل دستمایه ای برای انتخاب نوع پوشش و پاسخگویی به نیاز فطری عفاف و حجاب است و به عنوان بخشی از مطالعات مردم شناسانه فرهنگ ها و نیاز بلوغ فکری و منش رفتاری ملل جهان مطرح است.

کتابچه فرهنگ ایرانی از دیرباز درسایه قومیت ها و خرده فرهنگ های محلی با بهره گیری از امکانات محیطی و بالندگی اندیشه، با زیبایی رنگها و طرح های مطابق باشیوه زیست انسانی نگاشته شده وحرفهای ماندگاری را در قالب پوشش های بلوچ، مازندرانی، کردی، لری، ترکی وفارس بر تارک سینه خود دارد.

ظرافت های پوشش قومیت ایرانی در گذر زمان از چنان غنایی بهره مند است که درصورت مطالعه و استفاده هدفمند می توان عظمت تمدن را با طراحی های نوین پوشش به تصویر کشید اما نبود متولی واحد در خصوص پوشش، عدم حمایت از تولیدکنندگان لباس های محلی، بی توجهی در گذر زمان این ظرافت و غنا را به ورطه فراموشی کشانده است.

جای تامل و تاسف اینکه امروز این طرافت و غنا را تنها می توان در لباس های بومی و محلی که در موزه های کشور خاک می خورند دید موزه هایی که نسل جوان با غفلت از کنار آن عبور می کنند و نمی دانند این لباس ها بخشی از هویت تاریخی آنهاست.

متاسفانه در دهه های اخیر برخوردهای چندگانه در مقوله پوشش و عدم تعریف درست از حجاب و عفاف با غفلت تاریخی مسئولان به نوع پوشش در جامعه نیز نوعی سردرگمی را ایجاد کرده که ماحصل آن گرایش به استفاده ازمدهای غربی، انتخاب ناآگاهانه پوشش و نداشتن الگوی کاربردی و بعضا تضاد در نوع پوشش اقشارمختلف جامعه با بن مایه های اعتقادی و فرهنگی بوده است.

در سالهای گذشته شوهای مد و لباس به صورت زیرزمینی با مشتریان خاص و به صورت محدود برگزار می شود اما در سالهای اخیر با درک مسئولان از تهدیدات فرهنگی به دلیل رسوخ پوشش های غربی جشنواره هایی با عنوان مد و لباس برگزار می شود.

هرچند در این میان قصد آسیب شناسی این جشنواره ها را نداریم اما نکته قابل تامل اینکه این جشنواره ها نیز به دلیل طراحی های نامناسب، قیمت های سربه فلک کشیده لباس ها، استفاده از طرح و پارچه هایی که متناسب با ذائقه جوانان نیست تاکنون نتوانسته کمک کار فرهنگ سازی برای استفاده از لباس های محلی شود.

در این جشنواره ها که تبدیل به فرصتی برای عرضه لباس های فاخر و گران قیمت شده اند شاید جای برند های اصیل اسلامی و ایرانی مورد غفلت واقع شده اما همین که بحث ساماندهی مدو لباس و پوشش از حاشیه به متن آمده را باید به فال نیک گرفت.

توجه به طرح و رنگ، استفاده از الگوهای جامعه پسند، قیمتهای متناسب با وضع اقتصادی تمام اقشار جامعه، برنامه ریزی اصولی و هدفمند برای پرداختن به پوشش های محلی و بومی می تواند دائقه نسل جوان و نسل های ایرانی با با فرهنگ بومی و محلی ایرانی و اسلامی آشتی داده و طعم مدگرایی با لباس های غربی را به فراموشی بسپارد.

در این میان استانهایی مانند آذربایجان غربی که با کشورهای حساس و خارجی از جمله عراق، ترکیه و آذربایجان مرز مشترک دارند بیش از سایر مناطق کشور هر روز و هر لحظه در معرض بمباران تبلیغات غربی هستند نیازمند توجه ویژه تری هستند.

تابستان امسال این استان با همکاری نهادهای مختلف از جمله آموزش فنی و حرفه ای میزبان جشنواره مد ولباس است جشنواره ای که می تواند تنلگری برای احیای فرهنگ پوشش اصیل و اسلامی این دیار که خود سابقه و تمدنی درخشان در پوشش دارد باشد.

نباید اجازه دهیم کشورهای دیگر برای ما مد و لباس تکلیف کنند

معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان غربی معتقد است رسوخ فرهنگ، مد و لباس غربی در جوامع ما ناشی از غفلت مسئولان در سالهای گذشته بوده تا جایی که امروز کشورهای خارجی برای نوع پوشش جوانان ایرانی تعیین تکلیف می کنند.

علیرضا رادفر می گوید: ما موضوع فرهنگ پوشش و لباس را در سالهای گذشته رها کردیم و کشورهای دیگر وارد این حوزه شده و اکنون برای ما نوع لباس را تعیین می کنند امروز لباس های بانوان ما را بازار ترکیه تامین می کند.

وی در نخستین کارگروه تخصصی زنان و خانواده آذربایجان غربی در سالجاری که با محوریت جشنواره مد و لباس برگزار شد ادامه می دهد: نباید اجازه دهیم کشورهای دیگر برای ما مد و لباس تکلیف کنند بلکه متناسب با تنوع طلبی بانوان ایرانی باید طراحان لباس تهیه کنند.

رادفر با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص سبک زندگی ایرانی و مد و لباس ایرانی اسلامی می افزاید: نباید از این موضوع غفلت شود بلکه باید با رصد تقاضای مردمی و نوع ذائقه مردم ایران کالاهایی مبتنی بر فرهنگ غنی اسلام تهیه کنیم.

وی همچنین با تاکید بر اینکه نفوذ فرهنگ غرب در نوع پوشش جامعه ما ناشی از بی توجهی چندین ساله است می گوید: چند سالی است که پوشش هایی در جامعه باب شده و در ذائقه ملت ایران رفته است و نباید انتظار داشته باشیم یک شبه این طرز پوشش ها عوض شود و باید فرهنگ سازی صورت گیرد.

رادفر بالا بودن قیمت ها را از دیگر دلیل گرایش بانوان و جوانان از لباس های غربی می داند و می افزاید: مردم قیمت ها را رصد می کنند وقتی مانتوی ترکیه با قیمت 500 هزار ریال و مانتوی ایرانی اسلامی با حداقل یک میلیون و 500 هزار ریال عرضه می شود، طبیعتا مردم بر حسب ارزانی خرید می کنند.

معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان غربی گفت: در سال گذشته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان عروسک های دارا و سارا را به عنوان جایگزین باربی به بازار ایران وارد کرد که دلیل عدم استقبال از این عروسک های ایرانی قیمت بالای آن بود و باعث شد عروسک باربی بیشتر از قبل به فروش رود.

لباس های بومی و محلی از محدوده موزه ها خارج شوند

اما معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی معتقد است تا زمانی لباس های بومی و محلی از موزه ها خارج نشوند نمی توان جلوی رسوخ مد و لباس های غربی را در بین نسل جوان گرفت.

حسین امام با بیان اینکه آذربایجان غربی ترکیبی از ادیان، مذاهب و اقوام مختلف است که هریک از این اقوام و مذاهب برای خود لباس مخصوصی دارند می گوید: لباس های بومی و محلی در محدوده موزه ها باقی مانده که باید از این محدوده خارج و به عرصه اجتماع بازگردد.

وی با تاکید بر اینکه در گذشته بیشتر اقلیت ها و روستائیان ما از لباس هایی استفاده می کردند که ارزش های آن روستا را نشان می داد ولی در حال حاضر پوشیدن لباس محلی توسط روستاییان کمرنگ شده و از بین رفته است می افزاید: آنچه برای گردشگران در گردشگری روستایی اهمیت دارد نوع لباس و فرهنگ مردم روستا است که متاسفانه در حال از بین رفتن است.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان غربی نیز در این خصوص با بیان اینکه تقلید از الگوهای غربی کار غلطی است و نباید بانوان ایران اسلامی دنباله روی مدهای دیکته شده آن سوی آب باشند می گوید: طراحان لباس با در نظر گرفتن فرهنگ ایرانی و اسلامی باید بهترین و زیبنده ترین لباس ها را طراحی و در اختیار بانوان جامعه قرار دهند تا این لباس ها فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی را به نمایش بگذارند.

مریم دهقانی با با تاکید بر اینکه فرهنگ غنی اسلام باید در زمینه مد و لباس ایرانی پای کار بیایند می افزاید: باید از اساتید مد و لباس استان در راستای ارتقای فرهنگ غنی اسلام بکارگیریم.

لباس های اسلامی که در کشور ارائه می شوند باید شناسنامه دار شوند/نقش تعیین کننده بازار در نوع پوشش

مدیر کل آموزش و پرورش آذربایجان غربی نیز از دیگر مسئولانی است که بالا بودن قیمت های لباس های عرضه شده در جشنواره های مد و لباس را از عوامل عدم توفیق مسئولان در فرهنگ سازی لباس های محلی و بومی می داند و می گوید: با وجود برگزاری این جشنواره ها توفیق چندانی در خرید لباس های ارائه شده نداشتیم و این به دلیل قیمت بالای لباس های ارائه شده است.

فریدون مصطفوی با بیان اینکه بازار برای پوشش مردم نقش تعیین کننده ای دارد می افزاید: در صورت تقابل بازار و فعالان فرهنگی، کاری به پیش برده نمی‌شود، کسبه و اصناف باید در این ‌راستا با متولیان امور فرهنگی و تربیتی همراه شوند.

وی با اشاره به اینکه ویترین فروشگاه ها در آذربایجان غربی همسو با فرهنگ ایرانی اسلامی نیست اظهارداشت: 550 هزار دانش آموز در استان داریم که نصف آنها دختران دانش آموز هستند که تهیه لباس آنها باید متناسب با فرهنگ اسلامی باشد.

اما سرپرست کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان غربی خواستار عدم برخورد سطحی با مقوله مد و لباس بوده و معتقد است لباس های اسلامی که در کشور ارائه می شوند باید شناسنامه دار شوند و به موضوع مد و لباس نباید تعارفی نگریسته شود.

معصوم قلیزاده با بیان اینکه بازار ذائقه بانوان ما را تحت تاثیر قرار داده است می افزاید: متاسفانه در حال حاضر مدهایی که در کشور ارائه می شود پیوست فرهنگی ندارد،تغییر ذائقه بانوان ایرانی در خرید لباس از ویترین مغازه ها معلوم است و باید فکری به این موضوع کرد.

وی با انتقاد از پوشش هنرمندان در فیلم های سینمایی و تلویزیونی می گوید: مردم کشور با توجه به لباسی که هنرمندان به تن می کنند خود را تطبیق می دهند و در فیلم های سینمایی و تلویزیونی باید مد و لباس اسلامی ایرانی مورد توجه قرار گیرد و لباس بانوان همسو با فرهنگ اسلامی باشد.

درهرحال چه بخواهيم وچه نخواهيم جوانان به اقتضاي سن وسال تابع مدهاي جديد و شيك روز هستند كه اگر ما در اين عرصه همت نداشته باشيم طراحان غربي پاسخگوي نيازشان خواهند بود آن هم مدهايي كه هر بار غير اخلاقي ‌تر و غير ارزشي‌تر مي‌شوند مانند لباس‌هاي كوتاه و شلوارهاي فاق كوتاهي كه به وفور در بازار وجود دارد.

بنابراین مسئولان به خصوص نهادهای فرهنگی می تواند با اندکی تغییر نگرش در برگزاری جشنواره های مد و لباس از جمله قیمت های مناسب، استفاده از الگو و طرح های جوان پسند و نیز استفاده از مدل های متناسب با نیاز روز جامعه گام های بلندی در جهت احیای فرهنگ و پوشش بومی، محلی و اسلامی کشور بردارند.

گزارش: سکینه اسمی