به گزارش خبرنگار مهر، زلزله سال ۷۵ با ۷۶۰ کشته و ویرانی روستاها و تخریب منازل مسکونی تجربه ای بود تا مقوله مدیریت بحران به عنوان یک نیاز جدی مورد توجه باشد. در ادامه وقوع سرمازدگی، سیلاب های متعدد و طی سال های اخیر خشکسالی و آتش سوزی جنگل ها اردبیل را به یکی از استان های مستعد آسیب در بلایای طبیعی شناسانده است.
این در حالی است که در این منطقه با وجود مطالعه و پژوهش و شناسایی بلایای مورد احتمال، بعد از تجربه هر بحران تامین تجهیزات پیشگیری و کنترلی در دستور کار قرار می گیرد.
بطوریکه بعد از پشت سر گذاشتن بحران مشخص می شود که با برخورداری از برخی امکانات و تجهیزات دامنه آسیب می توانست محدودتر شده و حتی برخی خسارت ها مهار شود.
طی مطالعاتی که در خصوص ترکیب بندی حوادث طبیعی در سال های ۷۴ تا ۹۲ صورت گرفته از نظر میزان خسارت سیل ۳۷ درصد، خشکسالی ۲۹ درصد، سرمازدگی ۲۳ درصد، تگرگ پنج درصد، طوفان سه درصد و زلزله دو درصد در حوادث نقش دارند.
در عین حال از نظر تعداد سیل ۵۱ درصد، زلزله ۱۹ درصد، تگرگ ۹ درصد، طوفان هشت درصد، سرمازدگی هشت درصد و خشکسالی سه درصد ترکیب حوادث را شامل می شود. ترکیبی که توجه ویژه به حوادث نامبرده را ضروری می سازد.
سیل، بحرانی که مهار نمی شود
سیلاب در ردیف اول حوادث بحرانی اردبیل از جمله بلایایی است که از قضا می تواند با تدبیر مهار شود. امسال ۱۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال برای سیلاب مشگین شهر از سوی مدیریت بحران کشور تسهیلات ابلاغ شده است و این کفاف خسارت ها را نداده و ۲۵ میلیارد تسهیلات دیگر به همراه دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال کمک بلاعوض به این استان هزینه شده است.
این در حالی است که در مقابل ۵۰ میلیارد ریال جهت پیشگیری از سیل و هدایت آب های سطحی به مدیریت بحران استان ابلاغ شده و مقایسه دو رقم نشان می دهد که ما بعد از وقوع یک بحران به مراتب هزینه های بیشتری به نسبت پیشگیری می پردازیم.
هدایت آب های سطحی، فعال سازی سیل بند ها و ساماندهی رودخانه ها از جمله ضروریات مقابله با سیلاب است که به گفته مسئولان پروژه های آن با تخصیص اعتبار آغاز به کار کرده است.
شناسایی هزار گسل زلزله در اردبیل
مطابق پژوهش های صورت گرفته هزار و ۸۱ گسل زلزله در اردبیل شناسایی شده که از این تعداد ۵۶ مورد می توانند زلزله بزرگ ایجاد کنند.
اردبیل از استان های پرتعداد از نظر وقوع زمین لرزه است و بر روی پنج گسل اصلی بزقوش در غرب، اردبیل در شمال شرق و شمال غرب، دشت مغان در گرمی و پارس آباد، ماسوله در خلخال و رودبار در آستارا و امتداد به مرز جمهوری آذربایجان و نمین واقع شده است.
چنانچه در سال گذشته ۱۰۵ مورد و در شش ماهه امسال ۳۴ مورد زلزله در این استان ثبت شده است، با وجود اینکه برخی از زمین لرزه ها توسط شهروندان احساس نمی شود.
با این وجود وقوع هر زلزله بزرگ تجربیات تکان دهنده ای برای این استان برجای گذشته و آخرین زلزله بزرگ در سال ۷۵ نزدیک به ۷۶۰ نفر کشته بر جای گذشت.
عدم وجود پایگاه های اسکان آسیب دیدگان مواقع بحرانی
در عین حال که طرح مقاوم سازی مساکن روستایی از سال ۸۴ تا پایان سال ۹۱ توانسته است ۴۵ هزار و ۹۶۹ مسکن روستایی را مقاوم کند، در وضعیت فعلی نیمی از مساکن روستایی اردبیل غیر مقاوم است و مدیر کل امنیتی انتظامی استانداری اردبیل معتقد است با وجود این آسیب پذیری مکان مناسبی برای نگهداری مردم استان در زمان بروز حوادث نداریم.
احمد عظیمی تصریح کرد این معضل بزرگی است که در بروز یک حادثه خود را نشان خواهد داد و برای پیشگیری دستگاه ها باید اقدام به تامین مکان مناسبی که امنیت و امکانات لازم را داشته باشد، بکنند.
به گفته عظیمی علاوه بر این ضروری است آموزش های لازم به شهروندان برای زندگی در شرایط سخت داده شود.
در عین حال که تاکید عظیمی به تدوین طرح جامع مدیریت استان است، نیاز به ایجاد مرکز کنترل فرماندهی را ضرورت ممانعت از عملکرد جزیره ای دستگاه ها در شرایط بحرانی می داند.
دانه های تگرگ دشمن همه ساله باغداران اردبیلی
در مقابل زلزله که بیشتر خسارت آن در سازه ها احساس می شود، اردبیل در تجربه تگرگ استانی مثال زدنی است.
به گفته مدیر کل مدیریت بحران استاندار برخلاف اظهاراتی مبنی بر راه اندازی سامانه تگرگ زدایی در اردبیل این سامانه هنوز راه اندازی نشده است.
اسلامی تاکید کرد: امسال از محل اعتبارات سفر رئیس جمهور پنج میلیارد ریال اعتبار برای راه اندازی و خرید سامانه تگرگ زدایی در نظر گرفته شده است که به صورت پایلوت در شهرستان مشگین شهر اجرا خواهد شد.
خسارت طوفان و تجهیزاتی که معطل اعتبار است
در عین حال وقوع طوفان از آن دست حوادثی است که با وجود قرار گیری در رتبه چهارم تعداد حوادث چندان مورد توجه نبوده و در سایه همین غفلت سالانه خسارت قابل توجهی را به استانی که به تغییرات مکرر و شدید جوی و چهار فصله بودن در یک روز شهرت دارد، وارد می کند.
مدیر کل هواشناسی استان معتقد است برای بهبود کیفی پیش بینی وقایع جوی از جمله طوفان ها اردبیل نیازمند تجهیز به رادارهای هواشناسی است.
علی دولتی مهر در این خصوص تصریح کرد: خرید رادار مدتی است که درخواست شده و ۵۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی برای این مهم اختصاص یافته است.
وی افزود: در عین حال ضروری است ۱۰ میلیارد ریال اعتبار استانی نیز تامین شود که برای تامین در سال جاری از استاندار قول مساعد گرفته ایم.
به گفته دولتی مهر در حال حاضر پیش بینی هواشناسی در استان در شش الی ۱۲ ساعت بیش از ۹۰ درصد است که البته در زمان بالاتر کاهش می یابد.
وی با بیان اینکه رادار در پیش بینی طوفان نیز موثر است، عنوان کرد: انواع بارندگی در ستون فوقانی جو نیز با استفاده از رادار به صورت دقیق تر تشخیص داده می شود.
تسهیلات سرمازدگی در کنار بخاری های باغی خاموش
در عین حال که طوفان در مسیر تخریب خود توجه به مسکونی یا غیر مسکونی بودن ندارد، کشاورزی اردبیل از بلای طبیعی دیگری نیز در رنج است.
وقوع سرمازدگی درست در آستانه میوه دهی باغات و رشد محصولات کشاورزی که موجب خسارت هفت میلیارد ریالی بخش کشاورزی در شش ماهه امسال شد. در حالی دامنگیر باغات شده که نصب بخاری های باغی به ویژه در مشگین شهر مدت ها از زبان مسئولان شنیده شد.
گلایه کشاورزان از خسارت هنگفت ابلاغ ۴۴۰ میلیارد ریال وام کم بهره با حدود ۱۳ درصد را در پی داشت و این البته بعد از وقوع بحران امسال بود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه همه ساله باغات استان در مقابل سرما و یخبندان بهاره خسارات فراوانی می بینند، تاکید دارد سرمازدگی علاوه بر ضررهای مالی برای کشاورزان و باغداران، تولیدات این استان را نیز با کاهش مواجه کرده است.
عدیل سروی با تاکید براینکه مقابله با این بحران نیازمند استفاده از گونه های مقاوم درختان است، تاکید کرد که این مهم عملی نمی شود مگر اینکه پژوهشگران، محققان، اساتید و مراکز علمی در این زمینه ورود کنند.
وی تشکیل کمیته تخصصی بررسی و اصلاح و جایگزینی گونه های مقاوم باغات استان را در این راستا ضروری دانست و تصریح کرد: برای حل مشکل تولید کنندگان و باغداران باید پاسخ صحیح مقابله با سرمازدگی تهیه شود.
مهندسی ارزش سدها به دلیل وقوع چند ساله خشکسالی
سروی تاکید دارد که معضل دیگر کشاورزی اردبیل خشکسالی است و امسال پنج میلیارد ریال خسارت را روی دست کشاورزان گذاشته است.
خشکسالی که به گفته کارشناسان هواشناسی استان طی سال های اخیر جزو مهمترین رویدادهای جوی استان بود و در واقع در سال های آتی نیز ادامه خواهد یافت، به تعبیر مدیر کل مدیریت بحران استاندار زلزله خاموش اردبیل است.
اسلامی تاکید کرد: امسال به نسبت سال گذشته بارش ۱۲ درصد کاهش دارد و خشکسالی به حدی خسارت زا بوده که مهندسی ارزش سدهای احداث شده در اردبیل مورد توجه قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه ۹۳ درصد آب تولیدی اردبیل در بخش کشاورزی و آن هم با راندمان ۳۰ درصد مصرف می شود، اضافه کرد: اجرای سیستم های آبیاری مدرن ضرورتی است که امسال در استان در دستور کار قرار گرفته و پذیرش آن از سوی کشاورزان باید فرهنگ سازی شود.
درختانی که طعمه جهل انسانی می شوند
از جمله تاثیرات خشکسالی وقوع آتش سوزی در جنگل ها است که اردبیل تجربه ای از آن در سال های گذشته به شکل فعلی نداشته و در واقع امروز شاهد از بین رفتن جنگل ها به دلیل مدیریت ناصحیص منابع طبیعی است.
امسال ۳۲ مورد آتش سوزی در ۶۲ هکتار رخ داد که ۵۰ هکتار آن مراتع و ۱۲ هتکار جنگل ها بود و به گفته مدیر کل مدیریت بحران استاندار خرید تجهیزات اطفا حریق به مبلغ دو میلیارد ریال و تهیه طرح جامع حفاظت از جنگل ها را ضروری ساخته است.
در عین حال جهاد کشاورزی نیز مبلغ شش میلیارد ریال به منظور مقابله با این بلای طبیعی در نظر گرفته است.
هر چند وقوع حوادث بهترین کارگاه سنجش آمادگی دستگاه های اجرایی است اما خسارت ها بیانگر این نکته است که اردبیل بیش از تمرکز در نقطه بعد از وقوع بحران و جمع کردن دامنه آسیب باید در مرحله قبل از بحران و در حین بحران مجهز شده و خلأهای امدادی خود را قبل از آنکه بلای طبیعی دیگر دامنگیر این منطقه شود جبران کند.
............................
گزارش: ونوس بهنود
