فیلم/پل های تاریخی زنجان

به گزارش خبرنگار مهر، پل میر بهاءالدین در شهرستان زنجان در محور جنوبی حومه شهر زنجان در مسیر زنجان به کردستان بر روی رودخانه زنجانرود قرار دارد. این پل توسط یکی از متمولین شهر به نام حاج میرزا بهاءالدین زنجانی که از تجار معروف ناحیه خمسه بود در سال 1312 هجری قمری (زمان حکومت ناصرالدین شاه) ساخته شده است.

این پل حدود 100 متر طول دارد و عرض آن با احتساب جان‌پناه‌ها، به 6. 70 متر می‌رسد. ارتفاع پل در بلندترین نقطه آن از سطح رودخانه حدود 11 متر است و دارای سه دهانه با طاق جناغی می‌باشد که دهانه میانی از دو دهانه دیگر بزرگ‌تر است. این پل کاملاً از آجر ساخته شده و در نمای داخلی بزرگ‌ترین طاق آن با خط معقلی بسیار زیبا تاریخ ساخت آن همراه با عبارت «یاعلی» به صورت قرینه نقش شده است. پایه‌های پل روی سطح سنگ‌فرش شده قرار دارد و از قطعات سنگ تراشیده و ملات آهکی ساخته شده و تا ارتفاع 1. 40 متری سطح آب، بالا آمده است. در این ارتفاع، پاکار طاق و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد 5×24×24 سانتی‌متر شروع می‌شود. روی هر یک از پایه‌ها دو غرفه بر روی یکدیگر ساخته شده است. این غرفه‌ها علاوه بر عبور دادن آب‌های طغیانی، وزن و فشار وارد بر پایه‌ها را نیز کم می‌کنند. علاوه بر این تدبیر، برای کاهش وزن پل، فضاهای جانبی سه دهانه بزرگ پل را به صورت توخالی درآورده‌اند تا طاق‌ها توان بیشتری برای تحمل فشار داشته باشند.

پل حاج سید محمد در جنوب شرقی زنجان و در مسیر زنجان- همدان بر روی رودخانه زنجانرود واقع شده است. این پل قدیمی در حدود سال 1300 هجری قمری (دوره ناصرالدین شاه) توسط حاج سید محمد که از تجار و متمولین زنجان بوده، ساخته شده است. طول این پل حدود 195 و عرض آن 5. 6 متر است و دارای سه چشمه می‌باشد که دهانه میانی بزرگ‌‌تر از دهانه‌های دیگر بوده و 9. 10 متر عرض و حدود 6/5 متر از سطح آب ارتفاع دارد. در میانه دهانه‌های اصلی پل و روی پایه‌ها، دو دهانه کوچک‌تر با طاق جناغی و عرض 2. 30 متر ساخته شده است. این دهانه‌ها علاوه بر کاهش وزن پل و صرفه‌جویی در مصالح، آب‌های طغیانی را از خود عبور می‌دهند. پایه‌های این پل تا ارتفاع 2 متر با سنگ‌های سفید به ابعاد 55×10 سانتی‌متر و ملات ساروج ساخته شده و در داخل و هسته پایه‌ها، از سنگ‌های درشت رودخانه استفاده شده است. تمام طاق‌ها و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد 5×25×25 سانتی‌متر ساخته شده است. در هسته آجری این پل فضاهای خالی طاق‌دار زیادی تدارک دیده شده که این امر سبب سبکی وزن پل، فشار کمتر بر پایه‌ها و صرفه‌جویی در مصالح می‌شود. این فضاها به تعداد 12 عدد در پایه‌های متکی بر کناره‌های رودخانه و در فاصله بین دهانه‌ها تعبیه شده است.

 پل سردار در جنوب باختری حومه شهر زنجان، در میان باغ ها و روی رودخانه زنجان رودبسته شده است و جاده زنجان بیجار از حاشیه آن می گذرد. این پل از بناهای ساخته شده در دوره قاجاریه است و در گذشته به دلیل هم‌جواری با دروازه شهر به پل قلتوق نیز معروف بوده است. پل سردار در اواخر دوره قاجاریه (سال 1333 هجری قمری) توسط سردار اسعدالدوله ذوالفقاری (سرکرده برخی از افواج ناحیه خمسه) ساخته شد. سبک معماری اين پل از شیوه معماری پل ها در دوره قاجارپیروی می کند.