عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای از سوی برخی رسانه‌های قدرتمند

به گزارش خبرنگار مهر، حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور و عضو شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما در نشست «روزنامه نگاران؛ نیازهای حرفه‌ای و مسائل اجتماعی» که به مناسبت روز خبرنگار و به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عصر امروز جمعه ۱۶ مرداد در محل مجتمع فرهنگی ورزشی تلاش در تهران برگزار شد در سخنانی در تبیین رابطه دو مفهوم نظارت و رسانه گفت: رسانه‌ها دو وظیفه نظارت بر قدرت و نظارت بر جامعه را برعهده دارند.

وی افزود: هم قدرت و هم جامعه تلاش می‌کنند که بر رسانه‌ها نظارت داشته باشند، البته نظارت بر رسانه‌ها بسیار دشوار است و ما تاریخی طولانی از کشمکش قدرت و رسانه‌ها در مورد مسئله نظارت رسانه ها بر قدرت سراغ داریم.

مشاور فرهنگی رئیس جمهور گفت: قدرت‌ها از اعمال فشارهای رسمی تا غیررسمی گرفته و نیز طردها و همچنین جذب ها برای جلوگیری از نظارت رسانه ها بر خود استفاده برده اند. دادگاهها، دادسراها، حراست ها، حفاظت‌ها و بقیه انواعی که هستند، برای اعمال نظارت قدرت ها بر رسانه ها در طول تاریخ ما اعمال شده‌اند.

آشنا ادامه داد: از سوزاندن روزنامه نگاران تا خانه نشین کردن آنها و تا زندانی کردن آنها را سراغ داریم. البته اعمال نظارت رسانه‌ها بر قدرت‌های اقتصادی پیچیده تر و دشوارتر است؛ قدرت های اقتصادی گاهی خبرنگار را می خرند، گاهی دبیر را گاهی سردبیر را، گاهی مدیرمسئول را و گاهی صاحب امتیاز را. حتی از طریق نخریدن هم، قدرت‌های اقتصادی می توانند بر رسانه ها، اعمال قدرت کنند؛ بنگاه‌های اقتصادی با ندادن آگهی به یک نشریه آن را تنبیه می کنند و با دادن آگهی به نشریه دیگر آن را تطمیع می کنند.

مشاور فرهنگی رئیس جمهور اضافه کرد: انتقاد کردن از دولت ها و قدرت ها گاه بسیار سهل تر از انتقاد کردن از فرهنگ رایج در جامعه است چرا که گاه رسانه‌ها متهم می‌شوند که سخنی را منتشر می کنند که با باورهای عموم مردم یا بخش زیادی از مردم در تعارض بوده است.

عضو شورای عالی نظارت بر صدا و سیما گفت: چه بسیار سخنان مفید برای جامعه که در تقابل با اندیشه عوام زده، به گِل نشسته است چون متهم بوده که در زمان نامناسب و با بیان نامناسب، ارائه شده است اما بعد از گذشته چند سال، آن سخن که روزی کفر تلقی می شد به سخنی نیک بدل می شود.

آشنا افزود: آخرین روش که برای مقابله با نظارت رسانه‌ها بر قدرت ابداع شده، ایجاد رسانه‌های بدیل برای رسانه های واقعی و طبیعی موجود در جامعه است؛ وقتی موفق نمی شوید که رسانه ها را تسلیم کنید، رسانه‌هایی تولید می‌کنید که اساسا تسلیم شما هستند و سخن شما را می‌گویند. این روش در نظام منظمی از رسانه‌های نظامی اجرای شده و به این مسیر رفته که هزینه بسیاری به اسم بودجه دفاعی کشور صرف تاسیس رسانه‌های بسیار گران شده که کارشان، سرکوب رسانه‌های واقعی و طبیعی این کشور است.

وی گفت: باید بسیار اندیشید در اینکه چرا رسانه ها، دشمن پنداشته شدند در حالی که از بودجه دفاعی کشور، صرف راه‌اندازی رسانه‌های نظامی شده است. رسانه‌ها بنا به تفاوتشان در تکنولوژی و در خرد یا کلان بودن، از انواع مختلفی از نظارت بهره مند هستند.

آشنا، در توضیح بیشتر این نکته گفت: مثلا توان هیئت نظارت بر مطبوعات کشور بسیار بالا است و احکام و مصوباتش بلافاصله در مورد رسانه‌های بخش خصوصی اعمال می‌شود اما بر نظارت رسانه‌های عظیمی مانند صدا و سیما که قانون اساسی ما یک اصل را به طور کامل به این مسئله اختصاص داده است یعنی اصل ۱۷۵، شورای نظارت بر صدا و سیما که نمایندگان هر سه قوه در آن حضور دارند، تبدیل به موجود ضعیفی شد که عملا سازمان صدا و سیما رسمیتی برای مصوبات آن قائل نیست و در حد پاسخگویی روابط عمومی، به مصوبات آن پاسخ می‌دهد.

مشاور فرهنگی رئیس جمهور تاکید کرد: ما رسانه‌هایی داریم مانند روزنامه اطلاعات که از بس متخلق است، هیچ کس بر او نظارت نمی‌کند و رسانه‌ای داریم مانند کیهان که از بس که متهتک است که کسی جرأت شکایت از او را ندارد.

به گفته آشنا، نسبت رسانه‌ها با قدرت تعیین کننده توان نهاد نظارتی بر نظارت بر آنها است. کسانی که در عرصه خبر و رسانه فعالیت کرده اند، به تجربه دریافته‌اند که نظارت بر رسانه های ضعیف، با قوت اعمال می شود اما نظارت بر رسانه های قوی با ضعف مفرط اعمال می شود.

وی در بخش پایانی سخنانش با انتقاد شدید از آنچه او بستن دهان‌های منتقدان تحریم در طول ۸ سال دولت گذشته نامید، گفت: ۸ سال به کسی اجازه سخن گفتن درباره زنجیرهایی که تحریم به پای ملت ایران بسته است، داده نمی شد اما آنگاه که بحث بر سر برداشته شدن این زنجیرها از پای ملت ایران است، همه می‌شوند دانشمند و حقوقدان. شرم بر کسانی که سکوت را بر دوره عُسرت و فریاد را در دوره یُسر این ملت برگزیده اند؟ امیدوارم روز خبرنگار پیامی باشد برای احیای نقش خبرنگاران آزاده، وارسته، دانشور و توانمندی که در راه مصالح ملت از گفتن حقایق نمی ترسند.