" مجمع ذخاير اسلامي " نخستين كتابخانه ديجيتالي نسخ خطي

به گزارش خبرنگار كتاب مهر ، اصلي ترين محور فعاليت هاي مجمع ذخاير اسلامي، تحقيق و تاليف و نشر كتاب هاي اسلامي در زمينه هاي مختلف مي باشد. مجمع ذخاير اسلامي از بدو تاسيس در سال 1355 شمسي به چاپ چند كتاب به صورت سنگي اقدام كرد. چاپ اين كتاب ها گرچه در حال حاضر مهم به نظر نمي رسد ولي در آن هنگام، به شدت مورد توجه محققان قرار گرفت.

مجمع ذخاير اسلامي در حال حاضر با انتشار بيش از صد عنوان كتاب و توليد بانك هاي اطلاعاتي وعرضه نرم افزارهاي مختلف، مشغول فعاليت جدي تري است.

اين مجمع در سال هاي اخير در موضوعات مختلف اعم از شعر و هنر تا فقه و لغت كتاب هايي چاپ كرده است . از نقطه نظر زباني نيز آثاري به فارسي و عربي و اردو چاپ به چاپ رسانده است اما آنچه بيشترين فعاليت سال هاي اخير را به خود اختصاص داده تاليف و نشر متون كهن به خصوص فهرست نسخه هاي خطي است كه اصلي ترين بخش فعاليت مجمع ذخاير اسلامي را شامل مي شود.

حاصل تلاش هشت سال اخير، چاپ حدود 40 جلد فهرست نسخه هاي خطي است كه هر سال روند رو به رشدي داشته است. مجمع ذخاير اسلامي تنها در سال 1384 ده مجلد از فهرست نسخه هاي خطي را منتشر كرد.

برخي فعاليت هاي اين مجمع در زمينه نسخ خطي به اين شرح است : 1- تشكيل گروه تحقيق متون عربي و فارسي در حوزه متون اسلامي ، 2- نشر متون كهن و آثار دانشمندان اسلامي ، 3- فهرست نگاري نسخه هاي خطي و سنگي كتابخانه ها ،4- سند خواني و چاپ اسناد ،  5- تهيه تصاوير ديجيتالي نسخه هاي خطي و سنگي و كتاب هاي نادر و 6- مرمت و بازيابي كتاب ها و اسناد.

در بخش " تحقيق متون عربي و فارسي در حوزه متون اسلامي" در اين مركز بسياري از كتاب هاي منتشره توسط مجمع، از بدو تحقيق بر روي نسخه خطي، مراحل تصحيح و نمونه خواني تا مراحل چاپ و نشر توسط كادر مجمع يا افرادي كه با اين مؤسسه همكاري مي كنند صورت مي گيرد.

در بخش " نشر متون كهن و آثار دانشمندان اسلامي " اگر كتاب يا مجموعه اي توسط فرد يا موسسه اي تحقيق و جهت چاپ آماده شده باشد بعد از بستن قرارداد با مجمع كارهاي مربوط به نشرآن، به اين موسسه واگذار مي شود.

در بخش " فهرست نگاري نسخه هاي خطي و سنگي كتابخانه ها " ، مجمع با انتشار بيش از 35 جلد فهرست نسخه هاي خطي، از اين نظر در تاليف و انتشار فهرست نسخه هاي خطي در ايران فعاليت زيادي انجام داده است. بسياري از كتابخانه هاي داخل و خارج ايران ، سرشار از نسخه هاي خطي است كه هنوز به پژوهشگران معرفي نشده است . مجمع ذخاير با همكاري بهترين فهرست نگاران معاصر ايراني، به تهيه فهرست به زبان فارسي يا عربي پرداخته است.

به گزارش مهر، در بخش " سند خواني و چاپ اسناد " اين مركز با همكاري مجموعه داراني كه مايل به تنظيم، قرائت و چاپ اسناد تاريخي خود هستند مي توانند با هماهنگي اين مؤسسه به اين كار اقدام كنند.

در بخش " تهيه تصاوير ديجيتالي نسخه هاي خطي و سنگي و كتابهاي نادر "كه يكي از فعاليت هاي مهم و گسترده  مجمع ذخاير در دو سال اخير بوده است تهيه تصاوير ديجيتالي از نسخه هاي خطي و سنگي و كتاب هاي نادر به انجام مي رسد.

همچنين با همكاري كتابخانه هاي خصوصي و عمومي تاكنون بيش از 25 كتابخانه عكسبرداري شده و حدود 3000 نسخه خطي و 5000 نسخه سنگي و 1000 چاپ نادر، مجموعه اي نفيس را در اختيار اين مؤسسه قرار داده است. عكسبرداري از كتاب هاي چاپ خطي در محيط همان كتابخانه و به صورت رايگان انجام مي شود. نسخه اي از تصاوير در اختيار كتابخانه و نسخه ديگر در اختيار مجمع قرار مي گيرد .

فهرست كتاب هاي عكسبرداري شده به تدريج بر روي اينترنت قرار مي گيرد و به صورت موضوعي و عناوين، قابل جستجوي ساده و پيشرفته مي باشد. با درخواست مستقيم محققان از روي شبكه اينترنت، كپي نسخه يا فايل هاي نرم افزاري آن، براي ايشان در داخل يا خارج ايران ارسال مي شود.

در بخش " مرمت و بازيابي كتابها و اسناد "مرمت نسخه هاي خطي، آثار هنري و اسناد تاريخي صورت مي گيرد و انجام اين فعاليت ها براي مجموعه داران خصوصي نيز صورت مي گيرد.

به گزارش مهر ، حاصل فعاليت اين مجمع در سال هاي اخير تحقيق و نشر كتاب هاي ارزشمندي مانند : ما نزل من القرآن فى اهل البيت ـ حيرى، نهج المسترشدين ـ علامه حلى، الفخرى فى انساب الطالبيين ـ مروزى، تبصرة المتعلمين ـ علامه حلى، منتخب الانوار المضية ـ نيلى، حاشية المكاسب ـ مامقانى و غروى، التحرير الطاوسى ـ عاملى، خصائص الوحى المبين ـ ابن بطريق، جواهر الكلمات ـ صيمرى، الصحاح من الآثار ـ طوارى، ضيافة الإخوان ـ قزوينى، ملخص جامع المعارف و الاحكام ـ شبر، منية المريد ـ شهيد ثانى ، است.