سید محسن طباطبایی مزدآبادی؛ دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران: سیستم مدیریت شهری مسئولیت هدایت، راهبری، برنامه ریزی، اجراء و به طور کلی حرکت دادن شهرها به سمت توسعه پایدار شهری و تبدیل آنها به مکانهایی زیست پذیر، سرزنده و پویا را بر عهده دارد. اما ناگفته پیداست که مدیریت شهری تافته جدابافته ای نیست بلکه بشدت تحت تاثیر متغیرهایی مثل قوانین و مقررات کلان، حکومت مرکزی،روابط قدرت، سطح توسعه اجتماعی و اقتصادی، میزان مشارکت مردم در تصمیم سازی و چندین و چند عامل دیگر قرار دارد.
در جهان با توجه به اندازه شهرها، سطح توسعه آنها و نظام مدیریتی کلان کشورها، گونه های مختلفی از سیستم مدیریت شهری پیاده می شود چنانچه در اروپا چندین مدل از جمله شورا – شهردار، شورا –مدیر، شهردار با اختیارات بالا و مدل رهبری جمعی وجود دارد و در شهرهای ایالات متحده نیز شکلهای گوناگونی از مدیریت شهری وجود دارد که تابعی از شرایط ملی و مختصات خاص اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن شهر است. در برخی از مدلها شهردار عضوی از شورا است و به مدیر شهر پاسخگو است و در بعضی دیگر شهردار دارای اختیارات بالاو حق وتو است.
جایی شهردار با رای مردم مستقیم مردم انتخاب می شود مانند آنچه که در فرانسه و بلژیک وجود دارد و شهردار بعد از انتخاب توسط مردم خود اعضای شورا را انتخاب می کند و در جایی دیگر توسط شورایی که آنها با رای مردم انتخاب شده اند و حتی در بعضی موارد شهردار مستقیما توسط دولت مرکزی انتخاب می شود. برخی معتقدند شهردار با قدرت بالا مانند آنچه که در شهرهایی انگلستان وجود دارد منجر به سرمایه گذاری روی پروژه های بلندمدت می شود و در نتیجه برای سرمایه گذاران و نیروی کار متبحر، جذابتر می شود.که البته در این شرایط شهردار باید فردی متخصص و کارآزموده و آشنا به مسائل شهری باشد . فارغ از محاسن و معایب این تقسیم بندی باید ببینیم که چگونه این شکلهای مختلف مدیریت شهری، برای شهرهای غرب توسعه پایدار را به ارمغان آورده اند و نیز، زمینه ها، عوامل، ساوز وکارها و عناصری که باعث شده اند که یک شهر در اروپا یا آمریکا شکل خاصی از مدیریت شهری را بکار گیرد کدام هستند و وجوه اشتراک و افتراق آنها با شهرهای کشور ما در چیست.
بررسی تجارب کشورهای جهان در امر مدیریت شهری و نگاهی گذرا به تحولات سیستم مدیریت شهری در کشور، نشان می دهد که اصولاً مسئله اساسی مدیریت شهری در کشور ما نه چند و چون روش انتخاب شهردار بلکه میزان اختیارات مدیریت شهری است که همچنان با شیوه متمرکز و چند بخشی اداره می شود. بعبارت دیگر این سوال که آیا مردم شهردار را انتخاب کنند یا اعضای شورا این انتخاب را انجام دهند، باید جای خود را به این سوال بدهد که چگونه می توان به سمت تمرکز زدایی مدیریت شهری حرکت کرد و چرا مدیریت یکپارچه شهری محقق نمی شود؟ وقتی چندین و چند وزارتخانه، سازمان و نهاد درگیر اداره امور شهر هستند و مدیریت شهری شامل شورا و شهردار استقلال کافی را برای پیشبرد اهداف توسعه شهری ندارد و با موازی کاری و بعضا کارشنکی مواجه است، دیگر انتخاب شهردار توسط رای مردم علاج کار نخواهد بود. چرا که شهرهای موفق در جهان همانهایی هستند که شهردار و مدیریت شهری دارای حد گسترده ای از اختیارات است و می تواند بصورت همه جانبه و یکپارچه به اداره امور شهر بپردازد و در این راه از متخصصان، شهروندان، و تمامی گروههای ذینفع و ذی نفوذ کمک می گیرد. افزون بر این مسائل باید اشاره کرد که طرح مسئله انتخاب شهردار توسط مردم در ایران با توجه به اینکه سازوکارهای سیاسی، قانونی و نهادی مناسب برای این کار وجود ندارد. نه ضرورتی دارد و نه به ارتقاء سیستم مدیریت شهری و گذار به حکمرانی مطلوب شهری کمک خواهد کرد.
نظر شما