خبرگزاری مهر - گروه استانها: ظرفیت تاریخی منحصربه‌فرد مجموعه کاخ مروارید (شمس) در استان البرز بر کسی پوشیده نیست، درحالی‌که دستگاه‌های مختلف داعیه مادری برای این مجموعه به‌جامانده از دوره پهلوی رادارند اما البرزی‌ها از داشتن یک مجموعه تاریخی درخور، محروم هستند، مجموعه کاخ مروارید ازجمله آثار تاریخی استان البرز است که می‌تواند در جذب گردشگر داخلی و خارجی و همچنین توسعه استان البرز کمک فراوانی کند ولی متأسفانه به علت پاره‌ای از مشکلات این مهم محقق نشده است.
سه‌شنبه شانزدهم آذرماه جاری بود که استاندار البرز از موافقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با واگذاری بخشی از زمین ۱۱۲ هکتاری کاخ مروارید (شمس) به میراث فرهنگی استان خبر داد.
سید حمید طهائی با اشاره به اینکه کاخ مروارید بنایی بازمانده از دوره پهلوی است که در منطقه مهرشهر کرج و نزدیکی فرودگاه پیام مستقر است، گفت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سال‌ها پیش این کاخ را از بنیاد مستضعفان خریداری کرده است.
وی با تأکید بر اینکه میراث فرهنگی استان البرز برای بازپس‌گیری این بنای تاریخی با همکاری قوه قضائیه اقدامات لازم را انجام داده است، گفت: میراث فرهنگی استان البرز مدعی است همه ۱۱۲ هکتار مجموعه کاخ مروارید باید واگذار شود این در حالی است که سپاه با واگذاری بخشی از این مجموعه موافقت کرده است.
استاندار البرز خواسته میراث فرهنگی را به‌حق دانست و گفت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مراحل قانونی خریداری این بنا را با گرفتن رأی موافقت کمیسیون ماده ۵ آن‌هم زمانی که استان البرز جز استان تهران بوده است انجام داده و مجوز ساخت‌وساز را دریافت کرده است.
طهائی حق ساخت‌وساز در کاخ مروارید را از آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دانست چراکه مراحل قانونی اخذ مجوز طی شده است و این سؤال را مطرح کرد که آیا مصلحت ایجاب می‌کند که در کنار یک بنای تاریخی ساخت‌وساز انجام شود؟
وی گفت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشروط بر اینکه زمین معوض دریافت کند کل بنا را واگذار خواهد کرد.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشروط بر اینکه زمین معوض دریافت کند کل بنای کاخ مروارید را واگذار خواهد کردپیروز حناچی، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر اینکه اگر زمین معوض برای واگذاری به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فراهم نشود و کُلنگ ساخت‌وسازها حریم این بنای تاریخی را به لرزه درآورد موضع شورای عالی معماری شهرسازی چیست، گفت: این موضوع در شورای عالی معماری شهرسازی مطرح‌شده است به‌واقع باید گفت کاخ مروارید یا شمس یکی از کاخ‌های دوره پهلوی است که نشان از ریخت‌وپاش‌های این دوره دارد.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه یکی از اهداف انقلاب اسلامی مخالفت با این ریخت‌وپاش‌ها بوده است، گفت: در این کاخ باند فرودگاهی و کلیسا وجود داشته که در حال حاضر اثری از آن‌ها دیده نمی‌شود.
زندگی به دور از حاشیه‌های سیاسی با ریخت و پاش های درباری
حناچی بابیان اینکه ایده آل این بود که کاخ مروارید را به همان شکل اولیه حفظ کنیم، گفت: طبیعتاً اتفاقاتی که دامن‌گیر این کاخ شده به شورای عالی معماری شهرسازی گزارش‌شده است.
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه تأکید کرد: تلاش‌ها بر این است برای مجوزی که در ازای ساخت‌وسازها صادرشده است زمین در جای دیگری تأمین شود تا بخش عمده‌ای از این کاخ برای بازدید عمومی در اختیار مردم قرار گیرد.
به گزارش خبرنگار مهر، کاخ مروارید که سکونتگاه شمس پهلوی دختر دوم رضاشاه است در منطقه خوش آب‌وهوای کرج یعنی مهرشهر واقع‌شده است، در رابطه با این اثر ملی می‌توان چنین گفت ازجمله آثار معماری ارزنده‌ای است که طی سال‌های ۴۷ - ۱۳۴۵ هجری شمسی در زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار و با مساحتی حدود ۲۵۰۰ مترمربع احداث‌شده است.
شمس پهلوی تنها فرزند رضاشاه است که علاقه‌ای به فعالیت‌های سیاسی نداشت و برای زندگی به‌دوراز حاشیه‌های سیاسی زندگی در این گوشه از کرج را انتخاب کرد، هزینه‌ای که برای طراحی این کاخ در نظر گرفته‌شده بود مبلغی بالغ بر یک میلیون دلار بود.
زندگی در خانه ای به شکل باله‌های سفره‌ماهی
معماری این اثر متأثر از شیوه تفکر «فرانک لوید رایت» پرآوازه‌ترین معمار آمریکایی در نخستین دهه‌های قرن اخیر است، سازه اصلی و پلان کاخ به شکل سفره‌ماهی است که صدفی را در برگرفته است، سایر فضاهای کاخ عبارت‌اند از؛ راهرو مارپیچ و بدون پله که به سمت طبقات فوقانی امتداد دارد، سالن پذیرایی، دفتر مخصوص شمس، سالن سینما، سالن بیلیارد، آشپزخانه، اتاق‌های خواب، محل نگهداری پرندگان، استخر شنا، حمام و سرویس‌های بهداشتی، تمامی فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی و با نورگیرهای متعدد و به شکل دانه‌های مروارید اجراشده است، در ضلع شمالی کاخ و در محوطه بیرونی دریاچه نیز به شکل باله‌های سفره‌ماهی طراحی و اجراشده است که قابلیت قایق‌سواری را داراست در واقع دریاچه نیز نمادی از آبزیان بوده و شنا کردن سفره‌ماهی و صدف را تجسم می‌کند.
مصالح ساختمانی بکار رفته در ساخت کاخ از بتن مخصوص بوده که در جا تهیه و اجراشده است، بکار گیری گسترده و متنوع از صفحه‌های پلکسی گلاس و نورگیرهای سقف به شکل دانه‌های مروارید و از جنس پلاستوفوم مزیت بارز فضاهای اندرونی این بنا است مشخصه پیکره بیرونی این بنا، دوپوسته مستدیر بتونی است که باهم تلفیق‌شده‌اند و نورگیر وسیعی که کل سقف را پوشش می‌دهد به‌علاوه یک بخش حلزونی شکل که در بالای اتاق اختصاصی شمس تعبیه‌شده است، خلق این احجام، مطابق اندیشه رایت، با ایده همخوانی با طبیعت پیرامون بوده است.
قدم زدن در کاخ یک شاهزاده شرقی
سازه بتونی کاخ کاملاً از داخل نمایان است و با سنگ و پارچه و مصالح شفاف، ماهرانه ترکیب و تزیین یافته است، بخشی از دکوراسیون کاخ که توسط دو هنرمند آمریکایی طراحی‌شده است، به‌منظور تسریع و تسهیل در اجرا و انتقال، در کشور ایتالیا ساخته‌شده است. ساخت این کاخ بیش از دو سال به طول می‌انجامد.
از عناصری که در ساخت کاخ به‌کار رفته است مشخص است که این کاخ برای یک شاهزاده شرقی طراحی‌شده، در بسیاری از تزیینات داخلی، پسند و ذائقه ایرانی بامهارت لحاظ گردیده الگوهایی که نشانگر مفهوم «در» و «شمس» هستند به‌دفعات به چشم می‌خورند.
تمامی فضای سبز درواقع برداشتی نمادین از پارک‌های اروپایی است که در طراحی آن الگوی فضای باغ‌های ایرانی نیز لحاظ و تلفیق‌شده است و درختان و گل‌های باغ منتخبی از گونه‌های زیبای ایرانی و اروپایی است و با طراحی و بافت و پلان مجموعه هارمونی و هماهنگی بی‌نظیری دارد.
تخریب سازه بتونی بنای کاخ مروارید از داخل، به دلیل نفوذ آب از ناحیه سقف، گرچه از آغاز احداث کاخ اندک‌اندک شروع می‌شود، اما عدم رسیدگی و رفع مشکل، اکنون پس از قریب سه دهه، پوسیدگی و فرسودگی عمیق و فاجعه‌آمیزی به بار آورده است که‌ترمیم آن را صدها برابر دشوار کرده است.
شکی نیست پس از مرمت و نوسازی ساختمان کاخ و دکوراسیون داخلی آن، از این مکان بتوان به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین گنجینه‌های هنر و معماری معاصر دنیا در کشورمان بهره گرفت و علاوه بر عموم مردم، به‌طور اخص از کارشناسان و علاقه‌مندان معماری، طراحان داخلی، دکوراتورها و به‌ویژه متخصصان سازه، استقبال شایسته‌تری به عمل آورد.
همت گماردن به تملک حفاظت و مرمت چنین آثار بی‌همتای مدرنی، به همان میزان پراهمیت و افتخارآمیز است که حفظ بناهای تاریخی دیگر ازاین‌رو که در سرتاسر دنیا از زمان‌های دور، اولی‌ها سخن اول را در سنجش ارزش‌ها می‌گویند بدیهی است همیشه طرح نو و بدعت نیکو در عرصه هنر، دارای اهمیتی اولی بوده است.
نظر شما