كيفيت بر مضمون مجموعه‌هاي روتين تلويزيون ارجح است ؛ به انگيزه توليد سري جديد سريال‌هاي شبانه

به گزارش خبرگزاري مهر، در دوره حضور علي لاريجاني به عنوان رئيس سازمان صدا و سيما گونه اي از مجموعه هاي تلويزيوني طنز توليد و پخش شد كه در اصطلاح به آن مجموعه هاي روتين يا سريال هاي 90 شبي اطلاق مي شود. اين آثار از مضموني طنزآميز برخوردار بودند و طي 5 سال گذشته به وسيله تعداد مشخص و محدودي از كارگردان هاي تلويزيون همانند مهران مديري، جواد رضويان، مهران غفوريان، داريوش كاردان و مهدي مظلومي ساخته شدند.

مجموعه هاي طنز 90 شبي با ادامه روند توليد، آرام آرام با افت شديد كيفيت مواجه شدند. زيرا اين آثار با ارايه يك طرح داستاني كلي و يا متن آماده شده چند قسمت ابتدايي سريال، كار خود را آغاز مي كردند و در ادامه فيلمنامه نويسان اثر همزمان با توليد كار نگارش را نيز انجام مي دادند. شتاب در نگارش، استفاده از مضامين و سوژه هاي تكراري، به كارگيري ساختارهاي كليشه اي، ناتواني در خلق موقعيت هاي طنزآميز كه بخشي از آن حاصل فعاليت فيلمنامه نويسان محدود عرصه طنز تلويزيوني در سريال هاي مشابه بود، كيفيت آثار را بسيار نازل كرد.

پس از اين مرحله و با توجه به انتقادهاي شديدي كه از سوي منتقدان و صاحب نظران عرصه جامعه شناسي و ديگر كارشناسان امر رسانه مطرح شد و همچنين به خاطر رويگرداني مخاطب آگاه از تماشاي اين آثار و رواج تكه كلام ها يا رفتارهاي نامناسب اجتماعي كه به خصوص براي گروه سني كودكان و نوجوانان بسيار بدآموزي داشت، مديران تلويزيون در توليد اين آثار دقت بيشتري به خرج دادند و طي سال تعداد كمتري از اين نوع سريال ها توليد و پخش شد.

با حضور عزت اله ضرغامي در سمت رئيس سازمان صدا و سيما شرايط توليد آثار تلويزيوني تا حدودي تغيير كرد. به اين مفهوم كه ساخت سريال هاي شبانه مدتي از دستور كار توليد تلويزيون خارج شد. البته پس از مدتي دوباره ساخت اين نوع آثار البته اين دفعه با استفاده از مضموني جدي و اجتماعي و در ژانر ملودرام از سر گرفته شد. مجموعه تلويزيوني "نيمكت" كه در قسمت هاي كوتاه 30 دقيقه اي طي شب هاي متوالي از شبكه يك سيما روي آنتن رفت، باب تازه اي در اين زمينه گشود و به عنوان نخستين تجربه ارائه مجموعه روتين جدي با استقبال خوبي از سوي مخاطبين مواجه گرديد. اين روند باز هم ادامه يافت و مجموعه هاي ديگري همانند "بي مقدمه" و "آينه" نيز توليد و پخش شدند.

به گزارش مهر، مجموعه تلويزيوني "نرگس" به كارگرداني سيروس مقدم كه در قالب 78 قسمت توليد شده بود اما حدود 70 قسمت از آن پخش شد، سريالي با مضمون ملودرامي و غم آلود بود كه به صورت شبانه روي آنتن رفت و نظرات موافق و مخالف زيادي را برانگيخت. هر چند كه منتقدان و كارشناسان مسايل اجتماعي نگاه چندان خوبي به اين اثر نداشتند و سطح كيفي آن همواره مورد بحث بود.

به تازگي روند توليد سريال هاي 90 شبي بار ديگر آغاز شده و در حال حاضر خبرهايي مبني بر ساخت مجموعه طنزآميز جديدي به وسيله مهران مديري و ادامه مجموعه "نيمكت" به كارگرداني محمد رحمانيان با عنوان "در گوش سالمم زمزمه كن" انتشار يافته است. در حال حاضر اين پرسش مطرح مي شود كه در انبوه سريال هاي اجتماعي كه به وسيله شبكه هاي مختلف توليد و پخش مي شوند، ارايه آثار طنزآميز تا چه اندازه حايز اهميت است. چون در زمينه پخش سريال "نرگس" بسياري بر اين اعتقاد بودند كه چنين آثاري نوعي سياه نمايي جامعه است و مي تواند باعث ايجاد ياس در بين افراد مختلف اجتماع شود.

مسعود اوحدي، كارشناس رسانه و استاد دانشگاه در خصوص پرداختن به آثار طنز آميز يا جدي به صورت سريال هاي روتين و شبانه به خبرنگار مهر گفت: "برنامه سازي از جنبه هاي مختلفي برخوردار است و شكلها و ژانرهاي گوناگون بايد توليد شوند. ملودرام هاي احساسي نيز گونه اي از آثار تلويزيوني هستند كه بايد به وسيله شبكه ها توليد و پخش شوند. مساله اصلي در ميزان كيفيت اين آثار است. سريال ها نبايد از سطح كيفي پائيني برخوردار باشند يا به جهت توليد ضعيف ارائه شوند. از طرف ديگر، بايد نقد صحيح و آزاد وجود داشته باشد تا سطح كيفي آثار به دقت تعيين شود و آنگاه با توجه به نگاه واقعي مخاطب آثار جديدي به مرحله توليد برسند."

مساله ديگري كه در خصوص مجموعه برنامه هاي 90 شبي اهميت دارد، افكار سنجي دقيق ازمخاطبان خاص و عام است. به اين مفهوم كه در حال حاضر تلويزيون در سطح بسيار محدودي - به وسيله تماسهايي كه با روابط عمومي صدا و سيما گرفته مي شود - اقدام به نظر سنجي مي كند، اما در اعتبار و اهميت اين مساله ترديد وجود دارد. به اين خاطر كه در دنيا وقتي نسبت به مساله اي افكار سنجي مي شود، گاه از 10 هزار نفر در يك فرصت زماني كوتاه و از طيفهاي مختلف پرسش صورت مي گيرند و بعد اين آمارها تحليل و نتيجه گيري نهايي انجام مي شود. همچنين جايگاه ويژه اي براي نخبگان جامعه و منتقدان در نظر گرفته مي شود تا شرايط بهبود كيفيت توليد لحاظ شود.

در حالي كه اكنون بيشترين تاكيد مديران تلويزيون براي تاييد كيفيت يك سريال ميزان مخاطبي است كه يك سريال به خود جلب مي كند. آمارهاي 80 درصد يا 90 درصدي مخاطبان كه در مورد بيشتر مجموعه هاي طنز 90 شبي ارايه مي شود، چندان نزديك به واقعيت نمي تواند باشد. چون جامعه آماري كه صدا و سيما به آن استناد مي كند، بسيار محدود و در عين حال غير معتبر است. ديگر اينكه، رقابت و تنوع به مفهوم واقعي در ميان شبكه هاي تلويزيوني وجود ندارد كه مخاطب قدرت انتخاب داشته باشد. بلكه هر شب با تعداد بسيار محدودي سريال با سطح كيفي كم و بيش يكسان مواجه است كه مجبور به تماشاي آثار مي شود.

اكبر عالمي، كارشناس رسانه و استاد دانشگاه در خصوص توجه به سريالهاي شبانه جدي ملودرام يا توليد مجموعه هاي طنز آميز به خبرنگار مهر گفته است: "به عقيده من تلويزيون به رستورانهاي بين المللي شباهت دارد. از اين نظر كه تمامي گونه هاي تصويري بايد به عنوان برنامه توليد و از تلويزيون پخش شوند تا به اين وسيله سليقه هاي مختلف را بتواند به خود جلب كند. در ساير كشورهاي جهان نيز ملودرامهاي احساسي كه به صورت روتين پخش مي شوند از مخاطبان بسيار زيادي برخوردارند. معيار در مورد پخش برنامه ژانر آن نيست. بلكه معيار اصلي كيفيت برنامه و سنجش افكار عمومي است."

وي تاكيد كرد: "آرزوي هر مديري است كه بتواند مخاطبان بيشتري را جذب كند. در اين ميان سريالهاي طنز آميز يكي از گونه هاي توليد است كه با توجه به نشاط و انرژي كه به مخاطب مي دهد، مي تواند بينندگان زيادي را به خود جذب كند. البته طنز با لودگي متفاوت است. همانطور كه اشاره كردم، سريالهاي ملودرام نيز مي توانند مخاطبان زيادي داشته باشند. جذب مخاطب بيش از آنكه به ژانر بستگي داشته باشد، حاصل كيفيت مناسب است. البته به عقيده من تلويزيون بايد براي برنامه هاي گفتگوي چالشي ( تاك شو) جايگاه ويژه اي را تعيين كند. چون اين نوع برنامه ها به بالا رفتن اطلاعات عمومي مخاطبان كمك زيادي مي تواند بكند."

در مجموع بايد به اين مساله توجه داشت كه تلويزيون همواره بايد در جهت جذب سليقه هاي مختلف مخاطبان گام بردارد و در اين ميان به سطح كيفي آثار نيز توجه داشته باشد. طي سالهاي اخير در خصوص متوسط مخاطبان بحثهاي زيادي ارايه شده است اما به نظر مي رسد تلويزيون به مخاطبان عوام بيش از عامه مخاطبان توجه مي كند و همين مساله توليد آثار نازل را در پي داشته است.