خبرگزاری مهر-گروه استان ها: ماه شعبان به نیمه های خود که نزدیک می شود، چراغ برات نیز در خراسان روشن می شود، مردم خراسان جنوبی صدها سال است که شعبان را با چراغ برات می شناسند.
آیین «چراغ برات» یکی از سنت های دیرینه مردم خطه خراسان بوده که البته در مناطق دیگر کشور نیز به چشم می خورد.
این سنت در بین مردم استان تهران و برخی از دیگر از استانهای کشور در آخرین جمعه ماه اسنفد هر سال و در مناطق استانهای گیلان و آذربایجان و یزد نیز در برخی جمعه ماه رجب خیرات برای مردگان وجود دارد.
البته این سنت دیرینه که به گواهی تاریخ از ایران باستان به ارث برده شده است در میان کشورهای دیگر نیز رواج داشته و مردم کشورهای دیگر از جمله پاکستان، هند، عراق، دمشق، مکه و مصر نیز مراسمی تحت این عنوان دارند.
خیرات برات برای مردگان
مراسم ویژه برات در خراسان جنوبی در نیمه شعبان یعنی از سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم برگزار می شود، برات غریبان، برات مسافران، برات اسیران، برات زندگان و برات مردگان از جمله عناوینی است که برای این سنت دیرینه در نقاط مختلف استان استفاده می شود اما در این بین برات مردگان در شب نیمه شعبان با شور و حال و هوای خاصی برگزار می شود.
پخت انواع نان های سنتی از جمله روغن جوشی، کماچ، ساچ، حلوا و پخش آن در بین مردم به عنوان خیرات برای مردگان از جمله کارهایی است که مردم خراسان جنوبی در ایام برات انجام داده و آن ها معتقدند که پخت این خوارکی ها باید قبل از غروب آفتاب انجام شود.
پخت انواع نان های سنتی از جمله روغن جوشی، کماچ، ساچ، حلوا و پخش آن در بین مردم به عنوان خیرات برای مردگان از جمله کارهایی است که مردم خراسان جنوبی در ایام برات انجام می دهند سیزدهم شعبان در برخی شهرهای خراسان به برات زنده ها شهرت داشته و در غروب این روز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند، اقدام به پخت نوعی نان سنتی به نام روغن جوشی کرده و آن را بین مردم تقسیم می کنند.
در روز چهاردهم شعبان نیز که به برات مرده ها شهرت دارد، مردم با حضور بر سر قبور خویشاوندان، خواندن فاتحه و پخش انواع شیرینی، شکلات، میوه و نانهای سنتی یاد و خاطره عزیزان خود را گرامی می دارند.
در این روز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند با پهن کردن فرش، خیرات، پخش انواع خوراکی و خواندن روضه یاد و خاطره تازه گذشته را گرامی می دارند. قرائت قرآن و فاتحه نیز در این جهت، هدیه ای است که از سوی مردم نثار روح درگذشتگان می شود.
سنت های گذشته فراموش شد
هرچند آیین چراغ برات یکی از سنت های خوب مذهبی استان به منظور زنده نگه داشتن یاد اموات و یادآور معاد بوده اما این سنت حسنه چند سالی است درگیر چشم و هم چشمی هایی شده که بر اسراف و پدیده های ناخوشایند دیگری از جمله تکدی گری دامن زده است.
هزینه های میلیاردی که در این روزها برای خیرات مردگان انجام می شود عده ای زیادی را وسوسه کرده که برای یک روز هم که شده کیسه گدایی را به دست بگیرند این روزها دیگر در بین خیرات مردم نان های سنتی دست پخت مادربزرگ کمتر به چشم می خورد و حالا نان های خوشمزه روغن جوشی و کماچ و حلوا جای خود به کیک و شیرینی ها و طبق های خرما و حلوایی داده اند که دیگر رنگ و بوی از سادگی، صفا و صمیمت گذشتگان ندارند.
از طرفی هزینه های میلیاردی که در این روزها برای خیرات مردگان انجام می شود عده ای زیادی را وسوسه کرده که برای یک روز هم که شده کیسه گدایی را به دست بگیرند و با جمع آوری مقدار زیادی از این خیرات ها جلوه های ناخوش و البته غیربهداشتی از تکدی گری را در آرامستان ها بجای گذارند.
سرپرست تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی در این ارتباط در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مراسم برات یکی از آداب و رسوم قدیمی بوده که در بیشتر در استان های خراسان به چشم می خورد.
مسابقه چشم و هم چشمی های برات
حجت الاسلام احمد رضایی با بیان اینکه مردم این سه استان این آیین را بر اساس یک اعتقاد و باور دینی انجام می دهند، بیان کرد: این سنت حسنه بر اساس اعتقاد مردم به معاد شکل گرفته و مردم معتقدند که در این روز با خیرات خود اموات را از آزاد کرده و ان ها را از گرفتاری های عالم برزخ نجات می دهند.
وی ادامه داد: به همین دلیل مردم در این ایام صدقه داده و با این کار هم خودشان و هم اموات آن ها بهره خواهند برد.
سرپرست تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی با بیان اینکه چند سالی است که آسیب هایی این سنت حسنه را آلوده کرده است، بیان داشت: از جمله آسیب هایی این سنت، چشم و هم چشمی ها، تفاخر و تکاسر در برخی از خانواده ها با پهن کردن سفره های بسیار بزرگ و انواع تنقلات و میوه با تزیین های خاص برای اموات است.
رضایی ادامه داد: علاوه بر این در حاشیه این کار مشکلات بهداشتی به وجود آمده به گونه ای که وقتی برای زیارت قبور به قبرستان مراجعه می کنیم یک فضای غیربهداشتی و کثیف تمام آن را آلوده کرده است.
وی، اسراف را یکی دیگر از آسیب های این سنت حسنه عنوان کرد و گفت: در دین مبین اسلام اسراف یک عمل حرام بوده اما متاسفانه مردم در این ایام بخاطر یک کار مستحبی دست به اسراف می زنند.
بازار داغ تکدی گری
سرپرست تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه همچنین این سنت حسنه چند سالی است که به تکدی گری در جامعه دامن می زند، عنوان داشت: در این روزها شاهد هستیم که عده ای با وضع غیرمناسب تکدی گری می کنند.
رضایی با بیان اینکه وقوع برخی مسائل اخلاقی در کنار برگزاری این سنت از جمله آسیب هایی است که در چند سال اخیر در آرامستان ها مشاهده می شود، افزود: قبرستان محلی است برای اینکه به یاد خدا و معاد بیفتیم و انسان با حضور در آن از خود رها شده و به یاد عالم آخرت می افتد اما با وجود این آسیب ها و رفتارهایی که برخی از خود نشان می دهند انسان لحظه ای هم به یاد آخرتش نمی افتد.
وقوع برخی مسائل اخلاقی در کنار برگزاری این سنت از جمله آسیب هایی است که در چند سال اخیر در آرامستان ها مشاهده می شود وی با بیان اینکه پیشنهاد ما این است که مردم صدقات و خیرات این روز را در جای درست هزینه کنند، بیان کرد: اعضای خانواده می توانند دور هم بنشینند و به گونه ای برنامه ریزی کنند که قسمتی از هزینه ها برای یک پذیرایی مختصر در سر قبر و مابقی برای کارهای عام المنفعه هزینه شود.
سرپرست تبلیغات اسلامی خراسان جنوبی با بیان اینکه مردم می توانند خیرات خود را به نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد یا بهزیستی و موسسات خیریه تحویل دهند، بیان کرد: همچنین اگر خودشان نیازمندانی را می شناسند می توانند این خیرات را برای کمک به آن ها هزینه کنند.
برپایی ۱۲۶ پایگاه برای جمع آوری خیرات مردم
معاون توسعه مشارکت های مردمی کمیته امداد خراسان جنوبی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر از اجرای طرح «صدقه برای سلامتی و ظهور امام زمان(عج) در استان خبر داد و گفت: در این راستا ۱۲۶ پایگاه برای جمع آوری کمک های مردم در سطح استان برپا می شود.
محمد حسینی با بیان اینکه از این تعداد ۷۹ پایگاه شهری و ۴۷ پایگاه نیز در روستاها برپا می شود، بیان کرد: بخش زیادی از این پایگاه ها در حاشیه گلزارهای شهدا برپا شده و مردم می توانند نذورات و خیرات خود را به آن ها تحویل دهند.
وی ادامه داد: در حال حاضر بالغ بر ۳۲ هزار خانوار تحت پوشش کمیته امداد استان بوده که نیازمند این کمک ها هستند.
معاون توسعه مشارکت های مردمی کمیته امداد خراسان جنوبی با بیان اینکه آنچه در حال حاضر به نام روز برات در استان اتفاق می افتد نوعی اسراف و تزویر است و جلوه خوبی برای استان نیز ندارد، عنوان داشت: این سنت حسنه سبب شده هر ساله در این ایام پدیده تکدی گری در آرامستان ها بیشتر شده که این افراد به صورت غیربهداشتی نذورات و خیرات مردم را جمع اوری کرده و دوباره نیز به چرخه مصرف بازمی گردانند.
۱۸۷۱ بیمار صعب العلاج چشم انتظار خیرات
حسینی با تأکید بر اینکه کمیته امداد نیازمندان شناخت شده ای دارد که می تواند این کمک ها و خیرات مردم را به دست آن ها برساند، بیان داشت: در حال حاضر بالغ بریک هزار و ۸۷۱ بیمار صعب العلاج و ۱۱ هزار و ۵۰۰ دانش آموز و دانشجو تحت پوشش کمیته امداد استان هستند که می تواند این کمک ها به دست نیازمندان واقعی برسد.
وی همچنین از حمایت امداد از سه هزار و ۴۴۳ یتیم خبر داد و گفت: از این تعداد دو هزار و ۳۳۸ نفر زیر ۱۸ سال سن داشته که نیاز به این کمک ها دارند.
معاون توسعه مشارکت های مردمی کمیته امداد خراسان جنوبی اضافه کرد: چنانچه مردم می خواهند در این ایام مبارک خیرات و نذوراتی داشته باشند و به نیازمندان کمک کنند می توانند از طریق نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی و موسسات خیریه عمل کرده تا با حفظ کرامت شخص این کار انجام شود.
حسینی تأکید کرد: کمیته امداد با بانک اطلاعاتی که در سرفصل های مختلف در دست دارد می تواند کمک ها و خیرات مردم را به بهترین نحو به دست نیازمندان واقعی برساند.
در نزد ایرانیان مردگان همواره از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و بازماندگان آن ها تلاش دارند که با صدقات و خیرات از جانب کسانی که دستشان دیگر از دنیا کوتاه بوده و توشه ای برای خود ندارند را از سختی دوزخ نجات دهند اما باید بدانیم که خیرات و صدقاتی که کمک به یک نیازمند باشد و دردی کسی را دوا کند به طور حتم باقی الصالحاتی است که برای خود صدقه دهنده نیز باقی خواهد ماند.
نظر شما