تاثیرات پخش موسیقی در محیط کار

دکتر محمود ساعتچی - روانشناس در بیان تاثیرات موسیقی بر عملکرد افراد در محیط کاربه خبرنگارمهرگفت : یکی از روشهایی که خصوصا در چند دهه اخیر متداول شده است ، پخش موسیقی به منظور افزایش عملکرد شغلی و روحیه کارکنان در هنگام کار است ؛ دلیل توجیهی این روش آن است که ، موسیقی موجب می شود تا دوره های ملالت و خستگی در کار کاهش پیدا کند و کارکنان هشیار باقی بمانند ؛ بنابراین می توان گفت که موسیقی این توان را دارد که سطح توجه و هشیاری کارکنان را در حد مطلوب حفظ کند .

وی در زمینه مطالعات انجام شده در این خصوص افزود: در سال 1996 بیش از هزار سازمان برنامه خاص پخش موسیقی را برای کارکنان خود به طور مشترک اعمال کردند . در این برنامه نوع خاصی از موسیقی به نام موسیقی " بالا بر " یا " موزاک " ( نام مبتکر این روش ) توسط شرکتی تولید و در اختیار این سازمانها قرار گرفت . موسیقی موزاک پیش از اینکه نوع خاصی از موسیقی تلقی شود ، ترکیب معینی از انواع آهنگهای ویژه محسوب می شد .

این روانشناس در خصوص ویژگی های این نوع موسیقی گفت : در این برنامه ، آهنگها به گونه ای انتخاب شده بود که شنیدن آنها باعث حواس پرتی کارکنان نمی شد ، در ضمن هر 15 دقیقه یک آهنگ پخش می شد و آهنگهایی که در آغاز پخش می شدند ، در مقایسه با آهنگهایی که در پایان شنیده می شد ، کمتر محرک بود .

دکتر ساعتچی در ادامه با اشاره به نتایج حاصل از مطالعه نقش پخش موسیقی مناسب در محیط کار در ژاپن گفت: تحقیقات نشان می دهد که با پخش موسیقی در محیط کار، میزان خستگی کارکنان ، به میزان 32 درصد کاهش پیدا می کند . نتایج تحقیقات موزاک نیز نشان می دهد که با پخش موسیقی خاص موزاک 17 درصد بر میزان تولید افراد در کارخانه و 13 درصد بر عملکرد کارکنان مشاغل اداری افزوده شده است .

وی افزود : از دیگر نتایج این تحقیقات اینکه با پخش موسیقی در برخی محیط های کاری از جمله آژانسهای فروش بلیت هواپیما ، 53 درصد از میزان ترک شغل کارکنان کاسته شده است و از سوی دیگرپخش موسیقی تند باعث می شود تا مشتریان رستورانها غذای خود را سریعتر میل کنند و در نتیجه مشتریان جدید زودتر بتوانند از فضای رستوران بهره ببرند . این تحقیق در سال 1986 بوسیله گاردنر و همکارانش صورت گرفته است .

دکتر ساعتچی همچنین به نمونه دیگری از نقش پخش موسیقی در محل کار اشاره کرد و گفت : "میلی من" در سال 1986 به این نتیجه رسید که اگر در یک سوپرمارکت موسیقی ملایم پخش شود ، مشتریان آن 38 درصد بیشتر پول خرج می کنند .

این مولف دربیان این مطلب  که آیا چنین تحقیقاتی در کشور ما صورت گرفته است یا خیر گفت : متاسفانه تاکنون تحقیق جامعی در این زمینه در کشور ما انجام نگرفته است .

وی ادامه داد : هر چند که ما به موسیقی هایی مانند موسیقی موزاک دسترسی نداریم اما می توانیم از طریق آزمایش و خطا و با بهره گیری از تجربه و تحقیق ، در کشور خود به انواعی از موسیقی دست پیدا کنیم که بازدهی شغلی افراد را در محیط کار بالا ببرد ، چرا که با استفاده از موسیقی ایرانی نیز چنین امری میسر است .

 دکتر ساعتچی دلیل ضرورت  طراحی و اجرای چنین تحقیقاتی را این گونه طرح کرد : عوامل متعددی در بهبود عملکرد شغلی افراد به واسطه پخش موسیقی موثر هستند و شکی هم نیست که یکی از این عوامل نوع موسیقی است .موزاک از آن نوع از موسیقی و ترتیب ویژه ای از پخش آنها استفاده می کند که به اعتقاد  او بهترین شکل پخش موسیقی در محیط کار است .

این پژوهشگر افزود : ماباید به این سوال هم پاسخ دهیم که اگر یکی از کارکنان به موسیقی در حال پخش علاقه ای نداشته باشد ، چه اتفاقی خواهد افتاد ؟ این یکی از اشکالات پخش موسیقی در محیط کار است .ضمنا زمینه دیگری هم که باید مورد بررسی قرار گیرد ، کشف رابطه بین موسیقی و نوع وظیفه و یا کار افراد است . باید بررسی شود که برای چه شغلی ، چه نوعی از موسیقی می تواند موثر باشد .

دکتر ساعتچی در توضیح این مطلب افزود : هر چند که احتمال دارد موسیقی باعث افزایش عملکرد شغلی افراد مخصوصا در کارهای یدی(فیزیکی) بشود ، اما اثر بخش بودن آن در مورد کارهای پیچیده ای که نیاز به تفکر دارد مورد تردید است .

وی نکات قابل بررسی دیگر را در این زمینه چنین توصیف کرد : برای هر فرد ، یک نوع موسیقی جذابیت دارد و تفاوت فردی در این زمینه بسیار بارز است . نکته قابل توجه دیگر این است که در هر موقعیتی فرد یک نوع موسیقی را دوست دارد و به آن پاسخ مثبت می دهد و نیز افراد برای تاثیر پذیری از موسیقی می بایست آموزش دیده باشند .برای مثال غربیان موسیقی کلاسیک و اپرا دوست دارند اما افرادی که آموزش شنیدن این موسیقی را ندیده اند از آن لذتی نمی برند . این مطلب به ویژه در مورد تجارب افراد در دوره خردسالی بسیار مهم است .

این مولف کتب روانشناسی پیرامون نقش موسیقی در دوران تحصیل دانش آموزان و دانشجویان گفت : اگر تعلیم و تربیت به گونه ای باشد که انسان را به صورت کل ببینید ، قطعا یکی از آموزشها ، آموزش موسیقی خواهد بود .

دکتر محمود ساعتچی (دکترروانشناس) ،از سال 1358 در دانشگاههای مختلف کشور به تدریس اشتغال داشته است.وی برای نخستین بار بحث  روانشناسی بهره وری را سال ها پیش مطرح وتاکنون هیجده کتاب درسی دانشگاهی دررشته روانشناسی تالیف کرده است.