سایه روشن تولید مهم ترین فرآورده پتروشیمی

پوریا محقق، کارشناس ارشد صنعت پتروشیمی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ماده کلیدی پروپیلن یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های محصولات پتروشیمی با زنجیره ارزش بسیار متنوع است، گفت: این ماده استراتژیک دومین محصول پتروشیمی از نظر حجم تولید در سطح دنیاست. از سویی دیگر نیاز روزافزون به پروپیلن در کشور و رشد بازارهای صادراتی آن، اهمیت این ماده را به‌عنوان سرشاخه تولید محصولاتی بسیار متنوع و حیاتی دوچندان می‌نماید.

وی ادامه داد: با وجود اهمیت بسیار بالای پروپیلن، در طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی توجه لازم به تولید این محصول معطوف نشده است. عمده طرح هایی نیز که در این زمینه مصوب و در دست اجراست، طرح های موسوم به  GTP (تولید پروپیلن از گاز طبیعی) است. به این صورت که ابتدا گاز طبیعی به متانول تبدیل شده و سپس متانول با روش MTP به پروپیلن تبدیل می شود. 

محقق افزود: این در حالی است که مرسوم‌ترین روش برای تولید پروپیلن در سطح دنیا، روش PDH (تولید پروپیلن از پروپان) است. با نگاهی به آینده طرح های پتروشیمی در اروپا و امریکا نیز مشخص می شود عمده توجهات برای تولید پروپیلن معطوف به طرحهای PDH است. تنها کشوری که در سطح دنیا فناوری MTP را به صورت صنعتی استفاده می‌کند، کشور چین است که متانول مصرفی را از منابع عظیم زغال سنگ خود تامین می کند، نه از گاز طبیعی. علاوه بر آن، هزینه نیروی انسانی و بسیاری دیگر از هزینه های تولید در چین بسیار پایین تر از ایران است.

محقق با اشاره به مقایسه های اقتصادی انجام گرفته نیز نشان می دهند که حجم سرمایه گذاری در روش  تولید پروپیلن از گاز طبیعی به مراتب بیشتر از روش تولید پروپیلن از پروپان است، اظهار داشت: شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حالی روش پرهزینه تولید پروپیلن از گاز طبیعی را به عنوان مسیر اصلی تولید پروپیلن برگزیده است که پتروشیمی ها اصلی ترین عامل خام فروشی و عدم حرکت به سمت تکمیل زنجیره ارزش را نبود سرمایه عنوان می کنند.

این کارشناس حوزه پتروشیمی تصریح کرد: سوال این جاست که در شرایط فعلی هزینه بالای راه اندازی و تولید در این طرح ها از چه محلی تامین خواهد شد؟ کشورهای موفق در زمینه تولید محصولات پتروشیمیایی نظیر آلمان نیز با وجود برخورداری از حجم بالای گاز وارداتی، روش تولید از پروپان را برای تولید پروپیلن برگزیده اند. حتی برای تامین خوراک پروپان این طرح ها تعرفه گمرکی واردات پروپان را حذف کرده اند تا پتروشیمی ها به روش تولید پروپیلن از پروپان تمایل پیدا کنند.

به گفته وی در کشور ما با وجود تولید ۱.۸ میلیون تن پروپان، ۱.۷ میلیون تن آن به صورت خام و همراه با معافیت مالیاتی از کشور خارج می شود. به عبارت دیگر خوراک راه اندازی طرح های ارزان قیمت تبدیل پروپان به پروپیلن نیز در کشور موجود است، اما با عدم توجه مسئولین، به صورت معاف از مالیات از کشور خارج می شود و در دیگر کشورها به ماده با ارزش افزوده بالاتر تبدیل شده و بخشی از آن به کشور خودمان باز می شود.

محقق گفت: از سوی دیگر باید توجه داشت که معدود کشورهایی در سطح دنیا دانش فنی فناوری تولید پروپیلن از گاز طبیعی را دارا هستند. در صورت اعمال تحریم بر صنعت پتروشیمی کشور، این احتمال وجود که این طرح ها نیمه تمام مانده و متانول خام تولیدی روی دست پتروشیمی ها باقی بماند.

وی با تاکید بر اینکه افزایش تولید متانول در کشور به میزان بیش از ۲۰ میلیون تن، قیمت جهانی این محصول افت شدیدی پیدا کرده و دیگر حاشیه سود فعلی را ندارد، بیان داشت: دانش فنی تولید پروپیلن از پروپان را کشورهای بیشتری داشته و با انتخاب این مسیر، احتمال ضربه خوردن صنعت پتروشیمی کشور از ناحیه تحریم ها کمتر خواهد بود.

به عقیده این کارشناس حوزه پتروشیمی علیرغم مزایای ذکرشده برای طرح های پروپیلن از پروپان شرکت ملی صنایع پتروشیمی سرمایه گذاری ها را عمدتا به سوی طرح های تبدیل پروپیلن از  گاز طبیعی سوق می دهد. از سویی طرح های پیشنهادی شرکت ملی صنایع پتروشیمی عمدتا با محوریت تولید پروپیلن از گاز طبیعی است و از سوی دیگر تخفیف در خوراک نیز به همین طرح ها اختصاص یافته است. تخفیف ۳۰ درصدی در خوراک گاز طبیعی واحدهای تولید پروپیلن از گاز ظبیعی  به بهانه تکمیل زنجیره ارزش و تبدیل متانول به محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر از جمله پروپیلن اختصاص یافته است. 

محقق بیان داشت: اولا همین مقدار تخفیف قیمت خوراک در طرح های تولید پروپیلن از پروپان که آنها نیز در جهت جلوگیری از خام فروشی پروپان و در راستای تکمیل زنجیره ارزش هستند، وجود ندارد. ثانیا همانطور که پیشتر گفته شد، با اعمال تحریم ها ممکن است بخش تبدیل متانول به پروپیلن قابل اجرا نباشد و افزایش ظرفیت تولید متانول، حاشیه سود این محصول را کاهش دهد.