به گزارش خبرگزاری مهر، در روز 8 ماه می سال 1828 میلادی ژان هانری دونان مؤسس صلیب سرخ جهانی درژنو به دنیا آمد. او برای نخستین بار در جهان بنای صلیب سرخ جهانی را گذاشت و به دلیل همین امر نیز جایزه صلح نوبل را از آن خود کرد به همین منظور همه ساله روز تولد وی به عنوان روز جهانی صلیب سرخ در تمامی کشورها گرامی داشته می شود.
اولین کوشش ایرانیان نیز برای پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد تشکیلات بین‌المللی صلیب سرخ به دوران ناصر‌الدین شاه قاجار مربوط است. ایران در زمان حکومت او (دسامبر سال 1874)، کنوانسیون مصوب 1864 ژنو را پذیرفت. اما عملاً برای دهها سال پس از این تاریخ نیز، هیچ گونه اقدامی برای تأسیس مؤسسه، یا سازمانی که عامل اجرایی این کنوانسیون در ایران باشد، صورت نگرفت.
طی این سالها، جدی‌ترین کوشش ایران در این زمینه، اعزام نماینده‌ای به سومین کنفرانس بین‌المللی صلیب سرخ در ژنو بود. در این کنفرانس، عبدالصمد ممتاز السلطنه سیاستمدار و وزیر مختار وقت ایران در پاریس شرکت داشت.
طی این مدت هیچ نهادی از سوی دولت ایران برای انجام وظایف مربوط به صلیب سرخ بوجود نیامد اما فعالیت های مربوط به این مؤسسه تنها در اثر کوششهای شخصی افراد و به صورت غیرمتواتر انجام می شد.
تلاشهای دکتر امیرخان اعلم ( مشهور به امیراعلم، از جمله دانش آموختگان ایرانی در اروپا در رشته پزشکی و از بنیانگذاران چند بیمارستان به سبک غربی در ایران) در خلال جنگ های داخلی ایران میان مستبدین و مشروطه خواهان در سالهای پس از پیروزی انقلاب مشروطیت ایران از جمله اقدامات خیرخواهانه در رابطه با فعال کردن این جمعیت بود.
تأسیس و تثبیت ( 1301-1327 )
نخستین رویکرد تشکیل مؤسسه خیریه امدادی در ایران تحت حمایت دولت در سال 1301 هجری شمسی ( 1923 میلادی) صورت گرفت. در این سال به کوشش دکتر امیراعلم اقداماتی برای تأسیس شیر و خورشید با حمایت دولت صورت گرفت، البته فشار بین المللی نیز بویژه از سوی صلیب سرخ جهانی در این زمینه بی تأثیر نبود، چرا که دولت ایران از زمان پذیرش کنوانسیون 1864 ژنو، عملاً هیچ کاری در این باره صورت نداده بود.
کلیه فعالیت های این جمعیت از بدو پیدایش آن در ایران بر اساس کنوانسیون ها، پروتکل های الحاقی به این کنوانسیون ها و قراردادهای بین المللی مختلفی بوده که در ادوار مختلف برای تشکیلات بین المللی صلیب سرخ و نیز در زمینه همکاریهای بین المللی تهیه شده است و این موضوع، در اساسنامه های مختلفی که در ادوار گوناگون برای این جمعیت تهیه شده مورد تأکید قرار گرفته است.
کهن ترین این کنوانسیون ها، کنوانسیون صلیب سرخ، مصوب 1864 میلادی ( 1243 شمسی) در شهر ژنو سوئیس و قراردادهای تکمیلی آن، از جمله کنوانسیون بین المللی امداد، مصوب ۱۹۲۷ میلادی در همین شهر است که در واقع اساسی ترین مرجع برای تدوین وظایف جمعیت ها نیز مجموعه کنوانسیوهای چهارگانه ی ژنو در حمایت از مجروحان ،بیماران ، اسرا و اشخاص غیرنظامی در جنگ ها بوده است.
نخستین جلسه رسمی کمیته مرکزی جمعیت در مرداد ماه سال 1302 هـ.ش با حضور اعضای این کمیته که عمدتا از میان بنیانگذاران و یاری رسانندگان به جمعیت بودند، تشکیل شد. این اقدام ایران، به عنوان نخستین گام ایرانیان در تأسیس جمعیت ملی خود بازتاب بین المللی نیز داشت. اگرچه باز هم بنا به نوشته دکتر امیراعلم تا سال 1303 هـ.ش هیچ گونه اقدامی در جهت سازماندهی این تشکیلات انجام نشد.
در این سالها، نخستین حرکت امدادی جمعیت، کمک به زلزله زدگان تربت حیدریه بود هر چند که در آن زمان هیچ گونه امکاناتی در اختیار جمعیت نبود. البته در همین زمان به همت دکتر امیراعلم اقداماتی نظیر تعیین هیئت مرکزی مؤسسه، تشکیل هیئت های مختلف جمعیت در بعضی ایالت های کشور و نیز راه اندازی مجله ای، به عنوان ارگان رسمی جمعیت به نام « شیر و خورشید سرخ » صورت گرفت.
در سال 1306 در جلسه ی هیئت مرکزی جمعیت، به ترتیب حسن مستوفی الممالک، به عنوان رئیس و دکترامیراعلم به عنوان نایب رئیس اول جمعیت انتخاب شدند. در سال 1307 هـ.ش نیز نخستین اقدامات برای تشکیل جمعیت نسوان شیر و خورشید سرخ ایران صورت گرفت.
طی سالهای بعد ، تشکیلات جمعیت گسترش یافت و بسته به مهارت ها و توانایی های افراد اعضای جمعیت برای کمک به سانحه دیدگان و نیازمندان ساماندهی می شدند که از آن جمله می توان کمک رسانی به زلزله زدگان شیروان در سال 1308 هجری شمسی را نام برد.
همچنین در همین سال کنفرانس دیپلماتیک ژنو درباره صلیب سرخ بین المللی، نشان شیر و خورشید سرخ را در کنار نشان های هلال احمر و صلیب سرخ به عنوان نشان امدادی و دارای مصونیت در میادین نبرد به رسمیت شناخت. علاوه بر این اقداماتی برای گسترش تشکیلات جمعیت صورت گرفت که از آن جمله می توان به تشکیل سازمان جوانان جمعیت بعنوان مسئول آموزش جوانان در جهت حس وظیفه شناسی و همکاری اجتماعی و نیز تأسیس چند واحد بیمارستانی و تشکیل ترابری جمعیت اشاره کرد.
بازشناسی و توسعه ( 1378-1383)
درسال 1378 هـ.ش تحولات و تغییرات وسیعی در ابعاد مختلف به وقوع پیوست. این دوره جمعیت که از آن به عنوان « دوران بازشناسی و توسعه » یاد می شود، شامل تغییرات وسیع در ساختار و تشکیلات، جایگاه و ارتباطات بین المللی، نیروی انسانی، قوانین و مقررات و بهبود روش هاست.
از مهمترین اقدامات این دوران می توان به دور شدن جمعیت از جهت گیری های سیاسی کشور و پایبندی به اصول هفتگانه نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر (انسانیت، بی غرضی، بی طرفی، عدم وابستگی، خدمات داوطلبانه، یگانگی و جهان شمولی) اشاره کرد.
با توجه به عزم جمعیت نسبت به تقویت امور امدادی، معاونت امداد به سازمان امداد و نجات ارتقا یافت و تجهیزات جدیدی از جمله خودرو، آمبولانس و بالگرد به آن اضافه شده و نیز سیستم مخابراتی سازمان به امکانات مدرن تر مجهز شد.
سازمان داوطلبان نیز در راستای اهداف نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر، مجدداً تشکیل و تقویت شد و دستورالعمل های دقیقی پیرامون نحوه ارائه خدمات به نیازمندان تدوین شد.
معاونت امور جوانان نیز به عنوان یکی دیگر از ارکان مهم جمعیت مجدداً به سازمان جوانان تبدیل شد. در عین حال قراردادهای جدیدی با آموزش و پروش، آموزش عالی و دانشگاه آزاد اسلامی منعقد و در همین راستا «کانون های دانشجویی جوانان هلال احمر» در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی تشکیل شد.
تشکیل کانون های دانشجویی که با استقبال فراوان و غیرمنتظره دانشجویان مواجه شد، از بزرگترین موفقیت های جمعیت هلال احمر حتی در بین سایر جمعیت های دنیا تلقی می شود.
بنابر گزارش مهر، با تشکیل معاونت حقوقی، برنامه ریزی و امور مجلس، اقدامات وسیعی در جهت بازگرداندن جایگاه حقوقی و همچنین اعتبار و اموال و املاک جمعیت به عمل آمد. همچنین با افزودن واژه درمان به عنوان معاونت توانبخشی، ضمن تقویت فعالیت های توانبخشی، امور مربوط به درمان که تقریباً به فراموشی سپرده شده بود، دوباره مطرح شد. ( با وجود تفکیک مراکز درمانی در سال 1357، جمعیت هلال احمر هنوز هم دارای بیش از 40 مرکز درمانی در داخل و بیش از 15 بیمارستان و درمانگاه در خارج از کشور است)
همچنین با توجه به پایین بودن متوسط سواد کارکنان جمعیت، دراین مقطع، مقرر شد از استخدام افراد کم سواد خودداری شود و بسیاری از مدیران عامل در استان ها نیز از بین پزشکان انتخاب شدند. در همین حال به منظور تربیت نیروهای کارشناس و کاردان در امور امدادی و مدیریت سوانح، «مرکز آموزش و تحقیقات جمعیت» که از سال 1374 شروع به کار کرد، درسال 1381 با رسیدن به معیارهای مورد نظر در آموزش عالی، به «موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران» ارتقا یافت.
جمعیت در سال 1380 موفق شد مجدداً پس از 10 سال مسئولیت هیأت پزشکی حج را به دست آورد، ضمن اینکه برنامه هایی را نیز برای زائران سوریه و عتبات در دست اقدام دارد. همچنین با تعطیلی فعالیت های درمانی جمعیت در فجیره، عجمان و بوسنی درمانگاه های تأسیس شده در افغانستان ، ازبکستان ، تاجیکستان ، نخجوان ، عراق و یک بیمارستان در لبنان به لیست مراکز درمانی جمعیت در خارج از کشور اضافه شد.
در همین دوران ، طرح پیشنهادی جمعیت مبنی بر ایجاد تغییر در اساسنامه در جهت مردمی کردن آن از طریق نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح و در سال 1382 به تصویب رسید و سرانجام انتخابات مجامع عمومی جمعیت در شهرستانها در فروردین ماه سال 1383 برگزار شد.
در سطح بین المللی نیز، فعالیت های فراوانی در زمینه احیای جایگاه جمعیت صورت گرفت و در همین راستا سومین اجلاس منطقه ای جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر خاور میانه و شمال آفریقا با حضور نزدیک به 40 کشور و سازمان بین المللی به میزبانی جمعیت هلال احمر در اردیبهشت ماه سال 1380 در تهران برگزار شد. در حاشیه این اجلاس، مسئولین فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر از ایران به عنوان قطب اول امدادی در جهان و از نظر توانبخشی و تولیدات دارو و تجهیزات پزشکی جزو رده های نخستین یاد کردند.
بنابراین گزارش، به دنبال افزایش اعتبار بین المللی جمعیت، سرانجام پس از 23 سال در سال 1380 جمعیت توانست به عضویت هیأت حاکمه فدراسیون انتخاب و در جریان درگیری های افغانستان (در سال 1380) و همچنین بحران عراق به عنوان یکی از قطب ها و مراکز مهم امداد بین المللی برگزیده شود.
گفتنی است، بزرگترین عملیات امدادی جمعیت طی این دوره، کمک رسانی به زلزله زدگان بم بوده که در اثر زمین لرزه پنجم دیماه 1382 این شهرستان به کلی ویران و تعداد زیادی از اهالی آن بر اثر این ویرانی کشته شدند.
نظر شما