خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: اولین مرحله پاکسازی درونی در ماه مبارک رمضان، پاک کردن لکه‌های گناه از کارنامه اعمال است. چه توفیق عظیمی است اینکه خداوند به شکلی لکه‌های گناه کارنامه‌مان را بشوید که مثل روز اول، سفید و زلال شود. می‌گوئیم: «اللَّهُمَّ اغْسِلْنِی فِیهِ مِنَ الذُّنُوبِ؛ [۱] ای خدا در این روز مرا از گناهان پاکیزه گردان.» طبق روایات معصومین (علیهم السلام)، برخی از کارها چنین اثری دارند و می‌توانند کارنامه انسان را از همه گناهان بزدایند و او را همانند روزی که از مادر متولد شده، شفاف و پاک کنند. به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
امام صادق (ع) در مورد مؤمنی که اعمال حج را انجام داده می‌فرمایند: «یُغْفَرُ لِلْمُؤْمِنِ مِنْ شِیعَتِنَا جَمِیعُ مَا عَمِلَ فِی عُمُرِهِ وَ جَمِیعُ مَا یَعْمَلُهُ فِی سَنَةٍ بَعْدَ مَا یَنْصَرِفُ إِلَی أَهْلِهِ مِنْ یَوْمِ یَدْخُلُ إِلَی أَهْلِهِ سَنَةً، وَ یُقَالُ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ: قَدْ غُفِرَ لَکَ وَ طَهُرْتَ مِنَ الدَّنَسِ، فَاسْتَقْبِلْ وَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَل؛ [۲] هر مؤمنی از شیعیان ما، هنگامی که به سوی خانواده خود بازگشت از روزی که به خانه‌اش رسید تا یک سال، همه گناهانی که در عمرش انجام داده و همه آنچه تا یکسال انجام می‌دهد آمرزیده می‌شود و به او گفته می‌شود: آمرزیده شدی و از هر آلودگی پاک شدی پس عملت را از سر بگیر.»
از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمودند: «أَرْبَعَةٌ یَسْتَأْنِفُونَ الْعَمَلَ الْمَرِیضُ إِذَا بَرَأَ وَ الْمُشْرِکُ إِذَا أَسْلَمَ وَ الْمُنْصَرِفُ مِنَ الْجُمُعَةِ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً وَ الْحَاجُّ إِذَا قَضَی حَجَّهُ؛ [۳] چهار نفرند (که گناهی ندارند و) کار خود را تازه شروع می‌کنند. بیمار، وقتی بهبودی یابد و مشرک، وقتی اسلام پذیرد؛ و حاجی، وقتی از کار حج، فراغت یابد؛ و کسی که در حالی که قصد قربت دارد، از نماز جمعه بازمی‌گردد.»
زیارت امام حسین (ع) از چنان عظمتی برخوردار است که در روایات متعددی یکی از آثار آن، آمرزیده شدن گناهان شمرده شده است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «فَإِذَا انْقَلَبْتَ مِنْ عِنْدِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام نَادَاکَ مُنَادٍ لَوْ سَمِعْتَ مَقَالَتَهُ لَأَقَمْتَ عُمُرَکَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ طُوبَی لَکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ قَدْ غَنِمْتَ وَ سَلِمْتَ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا سَلَفَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَل؛ [۴] هنگامی که از نزد قبر مطهّر حضرت ابا عبد اللَّه الحسین (ع) برگشتی منادی تو را می‌خواند که اگر صدا و گفتارش را میشنیدی تمام عمر خود را نزد قبر مطهّر می‌ماندی. منادی میگوید: ای بنده خوشا به حال تو، همانا غنیمت بردی و سالم برگشتی، تمام گناهان گذشته‌ات پاک گردید پس از ابتدا عمل نما.»
قرض دادن به درمانده
ماه رجب و ماه شعبان به عنوان مقدمه رسیدن به مهمانی خدا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند تا جایی که می‌توانیم با استفاده از این دو ماه ارزشمند، قبل از حلول ماه مبارک رمضان از همه گناهان پاک شویم. در مورد روزه گرفتن در ماه رجب از امام باقر (ع) نقل شده که فرمودند: «مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ رَجَبٍ قِیلَ لَهُ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی؛ [۵] هر کس دو روز از رجب را روزه بدارد به او گویند از ابتدا عمل کن که خدا گناهان گذشته‌ات را آمرزید.» در مورد روزه گرفتن در ماه شعبان نیز از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمودند: «شَعْبَانُ شَهْرِی وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ شَهْرِی کُنْتُ شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ شَهْرِی غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ شَهْرِی قِیلَ لَهُ اسْتَأْنِفِ الْعَمَل؛ [۶] شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خدای عز و جل؛ هر که یک روز از ماه مرا روزه دارد من روز قیامت شفیع او باشم و هر که دو روز از ماه مرا روزه دارد گناهانش آمرزیده گردد و هر که سه روز از ماه مرا روزه دارد به او گویند کار خود از سر گیر.»
قرآن کریم ارزش قرض دادن به دیگری برای خدا را قرض دادن به خدا می‌داند [۷] و جای شگفتی نیست که چنین کاری موجب آمرزیده شدن همه گناهان شود چنانکه از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمودند: «مَنْ أَقْرَضَ مَلْهُوفاً فَأَحْسَنَ طَلِبَتَهُ اسْتَأْنَفَ الْعَمَل؛ [۸] کسی که به حاجت‌مندی وام بدهد و در مطالبه آن بر او سخت نگیرد، عمل خود از سرگیرد (یعنی تمام گناهان گذشته او از نامه اعمالش پاک می‌شود.)»
در تعقیب عوامل اصلی گناه
برخی از امیال درونی انسان نقاط ضعفی هستند که کارشان تولید گناه است و باید برطرف شوند. در غیر این صورت، حتی با آمرزیده شدن تمام گناهان، کارخانه تولید گناه از کار نیفتاده و انسان، خلاصی پیدا نکرده است. پس از خدا می‌خواهیم که عیب‌های درونی‌مان را برطرف کند. می‌گوئیم: «وَ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الْعُیُوبِ؛ [۹] و از هر عیب و نقص پاک ساز.»
قرآن کریم در مورد تعظیم شعائر الهی می‌فرماید: «ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوب؛ [۱۰] این است [فرایض خدا] و هر کس شعائر خدا را بزرگ دارد در حقیقت، آن [حاکی] از پاکی دلهاست.» در این آیه شریفه، «تقوای دل‌ها» به این مطلب اشاره دارد که تقوا، امری قلبی و درونی است. به عبارت دیگر، ظاهر طاعت و معصیت الهی با هم مشترک هستند به عنوان مثال، کُشتن از روی ظلم که با کشتن از روی قصاص می‌توانند ظاهر یکسانی داشته باشند. [۱۱] اگر کسی به درجه‌ای برسد که همه کارهای او از روی تقوای دل باشد نه اینکه ظاهراً معصیتی را ترک کند یا واجبی را انجام دهد، چنین کسی به تقوای حقیقی دست یافته و ریشه گناهان را کنده است. از این رو از خدا چنین می‌خواهیم: «وَ امْتَحِنْ قَلْبِی فِیهِ بِتَقْوَی الْقُلُوبِ؛ [۱۲] و دلم در آزمایش رتبه دل‌های اهل تقوی بخش.»
در حرکت به سوی خدا، لغزش‌ها و غفلت‌هایی ممکن است از انسان سر بزند که از خدا می‌خواهیم نسبت به آنها با فضل خود با ما برخورد کند نه با عدلش لذا می‌گوئیم: «یَا مُقِیلَ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِین؛ [۱۳] ای پذیرنده عذر لغزشهای گناهکاران.»
پی‌نوشت
[۱]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و سوم ماه رمضان.
[۲]. الأصول الستة عشر (مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر: قم، ۱۳۸۱)، ۱۹۵.
[۳]. نعمان بن محمد ابن حیون و نعمان بن محمد ابن‌حیون، دعائم الإسلام (موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: قم، ۱۳۸۳)، ج ۱, ۱۷۹.
[۴]. جعفر بن محمد ابن‌قولویه، کامل الزیارات ([بی نا]: نجف اشرف، ۱۳۵۶)، ۱۵۳.
[۵]. محمد بن علی ابن‌بابویه، أمالی شیخ صدوق (کتابچی: تهران، ۱۳۷۶)، ۵.
[۶]. همان، ص ۱۹.
[۷]. سوره بقره، آیه ۲۴۵؛ سوره حدید، آیه ۱۱.
[۸]. محمد بن علی ابن‌بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (الشریف الرضی: قم، ۱۳۶۴)، ۲۸۹.
[۹]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و سوم ماه رمضان.
[۱۰]. سوره حج، آیه ۳۲.
[۱۱]. محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن (مؤسسة الأعلمی للمطبوعات: بیروت، ۱۳۵۲)، ۱۴, ۳۷۴.
[۱۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و سوم ماه رمضان.
[۱۳]. همان.
نظر شما