خبرگزاری مهر؛ گروه استانها- یعقوب دالوند*: بازار طلافروشان خرم آباد واقع در میدان گپ (بزرگ) به عنوان یکی از محله‌های تاریخی بازار بزرگ شهر خرم آباد مربوط به خرید و فروش طلا و جواهرات است.
ثبت ملی بازار طلافروشان خرم‌آباد
این بنا در گذشته به «تاری که بازار» نیز شهرت داشته است، فضای گنبدی و سنتی این بازارچه سرپوشیده نوستالژی زیبایی از بازارهای قدیم ایرانی را به تصویر می‌کشد، زمانی که اقوام مختلف ایرانی با لباس‌های زیبای محلی و ایلیاتی در حال خرید مایحتاج بودند و هر لهجه و هر سوغات از مکانی خاص با عطر و بویی از اخلاق و منش ایران و ایرانی بودن همراه بود.
در سرگذشت تاریخ لرستان با استقرار اقوام و قبایل در مناطق امروزی، شهرنشینی و مدنیت نیز از رشد و توسعه برخوردار شد که در این میان با توجه به داشته‌های فرهنگی و طبیعت بکر در این سرزمین، شهر کنونی خرم آباد به مرکزی برای داد و ستد و سکونت شهروندان تبدیل شد.
بازار طلافروشان خرم آباد ابتدا کاروانسرا بوده که در سال ۱۳۵۳ مرحوم ساکی شهردار وقت خرم آباد با تملک حجره‌های داخلی کاروانسرا نسبت به مرمت و احیای این کاروانسرا اقدام کرد و به مرور زمان زرگران مابقی حجره‌ها را تملک کردند و سرانجام به بازار طلافروشان معروف شد، در نهایت این بنای تاریخی در دهه ۷۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و هم اکنون بازارچه پررونق خرید و فروش طلا و جواهر در خرم آباد محسوب می‌شود.
کاربری پیشین بازار زرگران فعلی
کاروانسراها به دو نوع درون و برون شهری تقسیم می‌شوند، وجود کاروان سراهای برون شهری با توجه به قرارگیری لرستان در مسیر راه شاهی که دو پایتخت شوش و همدان را به هم متصل می کرده توسط سیاحان و مورخان گزارش شده است، اما نزدیک ترین کاروانسرای برون شهری به محل کنونی شهر خرم آباد که متعلق به دوره صفوی بوده کاروانسرای «گوشه» است.
در دوره قاجار از وجود دو کاروانسرای درون شهری خرم آباد بیشتر نامبرده شده، موسوم به «شاه عباسی» در شرق پل «گپ» که پس از مرمت توسط «مظفرالملک» به کاروانسرای «محسنیه» مشهور شد و اکنون به طور کامل ویران شده و اثری از آن بر جای نمانده و کاروانسرای «میرزا سید رضا» در میدان «گپ» خرم آباد.
بانی کاروانسرای «میرزا سید رضا»، «میرزا سید رضا حسینی تفرشی» بوده که در سال ۱۲۹۵ احتمالاً آن را بنا کرده است.
کاروانسرای «میرزا سیدرضا» در بافت قدیمی شهر خرم آباد و به دلیل قرار گرفتن در مسیر خروجی شهر به سمت شهرهای غربی در این منطقه بنا شده و در آن روزگار پذیرای کاروان‌ها و قافله‌های مختلف بوده است.
طبق نظر باستان شناسان لرستانی «میرزا سیدرضا» از اهالی تفرش بوده که در زمان حضور در خرم آباد این کاروانسرا را احداث کرده و محلی برای اطراق میهمانان و عشایر کوچ رو و همچنین محلی برای اجرای آئین‌های سنتی و عزاداری مردم شهر در آن دوره بوده است.
سرگذشت کسبه این کاروانسرا
این کاروانسرا شامل دو راسته بازار با جهات شمالی- جنوبی و شرقی- غربی بوده و به صورت سرپوشیده بوده که نقطه اتصال این دو راسته به باراندازی بدون سقف ختم می‌شود، مساحت این کاروانسرا نزدیک به ۳ هزار متر مربع بوده که داری دو درب ورودی در اضلاع شمالی و جنوبی و با چشم اندازی رو باز در گذشته دارای ۷۲ حجره بوده و در حال حاضر حدود ۶۷ حجره از آن باقی مانده است.
این کاروانسرا در طول حیات خود سرنوشت‌های مختلفی را تجربه کرده، در زمانی راسته‌های آن، محل کسب سراجان، برزگران، آهنگران و خیاطان و در زمانی هم سربازخانه قشون دولتی در عهد پهلوی دوم بوده است، زرگران همه حجره‌های کاروانسرا را تملک کردند
سرانجام در سال ۱۳۵۳ مرحوم ساکی شهردار وقت خرم آباد با تملک حجره‌های داخل کاروانسرا نسبت به مرمت و احیای این کاروانسرا اقدام کرد. بعد از مرمت این بنای تاریخی حجره‌های دو راسته آن را به زرگران شهر اختصاص داد و حجره‌های داخل بارانداز آن را در اختیار قالی و عتیقه فروشان واگذار کرد، اما به مرور زمان زرگران مابقی حجره‌ها را تملک کردند و اینگونه بود که به بازار طلافروشان معروف شد.
این بنای تاریخی در ۱۶ شهریورماه سال ۱۳۷۶ به شماره ۱۹۲۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
*یعقوب دالوند- روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی لرستان
۲۲:۴۹ - ۱۴۰۳/۰۹/۱۵
نظر شما