به گزارش خبرگزاری مهر، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در پاسخ به درخواست احمد توکلی نماینده تهران ضمن بررسی روند تولید دانه‌های روغنی، روغن و کنجاله تصریح کرد که تولید روغن – نباتی – در سال 1340 حدود 38 هزار تن بوده که با 12 هزار تن روغن وارداتی نیاز کشور تامین می‌شده و به عبارتی 1/76 درصد خودکفایی در این زمینه وجود داشته است اما مصرف سرانه روغن از 5/2 کیلوگرم در سال 1340 – با جمعیت 20 میلیون نفری – به 3/16 کیلوگرم با جمعیت بیش از 70 میلیون نفری در سال‌های اخیر رسیده و عدم افزایش تولید روغن داخلی متناسب با رشد جمعیت موجب کاهش درصد سهم خودکفایی کشور شده است.
به عبارت دیگر، میزان مصرف روغن نباتی از 50 هزار تن در سال 1340 به بیش از 1400 هزار تن در سال 1384 افزایش یافته و واردات روغن نیز به بیش از یک میلیون تن رسیده است. بدین ترتیب علی‌رغم اهمیتی که تولیدات داخلی روغن، از نقطه نظر کشاورزی، صنعتی ، بازرگانی، امنیت غذایی و آسیب‌پذیری دارد، متاسفانه اکثر تلاش‌ها تاکنون معطوف به تامین روغن از طریق واردات بوده و توجه و اقدام چاره‌ساز و موثری در زمینه حمایت از تولیدات داخلی انجام نشده است.
مرکز پژوهشها سپس با بیان این مطلب که پتانسیل‌های بالقوه، بالفعل و ظرفیت‌های لازم در تمام بخش‌ها از جمله بخش تولید دانه‌های روغنی، فراوری، روغن‌کشی و تصفیه روغن در کشور وجود دارد و با برنامه‌ریزی و به کارگیری بهینه امکانات و نیروهای موجود می‌توان تولید را افزایش و درصدی از وابستگی سنگین به واردات – روغن نباتی - را کاهش داد افزود: از جمله موانع و مشکلات عمده موجود در بخش تولید دانه‌های روغنی عدم تصویب و اجرای طرح جامع و کاملی در این زمینه است و هر چند در سال‌های اخیر تلاش‌هایی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به عمل آمده و طرح‌هایی تهیه و به مورد اجرا گذاشته شد‌ه‌اند اما به دلایل مختلف هیچ یک نتوانسته‌اند به طور کامل اجرا شده و به اهداف پیش‌بینی شده دست یابند.
این گزارش سپس با بر شمردن مسائل و مشکلات پیش روی زارعین از جمله در زمینه‌های عدم تامین بموقع نهاده‌ها از جمله کود و سم، عدم همکاری روان سیستم بانکی در پرداخت تسهیلات و بیمه محصولات، بلاتکلیفی در هنگام فروش و دریافت وجه محصول، عدم شناخت کافی و در اختیار نداشتن اطلاعات فنی در زمینه تولید دانه‌های روغنی و کمبود ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی افزود: مسائل اقتصادی تولید دانه‌های روغنی نیز شامل عدم اعلام بموقع قیمت خرید تضمینی ، عدم خرید بموقع و پرداخت دیرهنگام و با تاخیر زیاد وجه محصول، ریسک‌پذیر بودن به دلیل عدم اطلاع از اصول صحیح زراعت دانه‌های روغنی، عملکرد کم یا به عبارتی برداشت میزان کم محصول در – واحد - هکتار به دلیل عدم اطلاع از اصول صحیح کاشت، داشت و برداشت می‌شود که به ویژه عملکرد پایین – تولید محصول در واحد هکتار – موجب شده که از نظر اقتصادی، زراعت دانه روغنی قابل رقابت و برابری با زراعت‌های مشابه نبوده و از برنامه تولید حذف گردد.
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهشها با تشریح مسائل و مشکلات گریبانگیر واحدهای صنعتی فعال در زمینه روغن کشی و تولید روغن نباتی آمده است: به منظور حمایت از تولید دانه‌های روغنی، این محصول در زمرة محصولات مشمول خرید تضمینی قرار گرفته و به قیمت مصوب از کشاورزان خریداری می‌شود. این در حالی است که اعتبار خرید تضمینی محصولات کشاورزی بر اساس قانون می‌باید در بودجه سالانه پیش‌بینی و به دستگاه مباشر خرید، پرداخت گردد اما در چند سال گذشته به علت عدم پیش‌بینی و تخصیص این اعتبار و یا تخصیص کم و دیرهنگام آن ، خرید دانه‌های روغنی همواره با مشکل کمبود نقدینگی و پرداخت بسیار دیرهنگام وجه مربوطه مواجه بوده و این وضعیت تبعات منفی زیادی بر تولید محصول به دنبال داشته است.
از سوی دیگر هزینه‌های زیاد مراحل روغن کشی و تصفیه روغن باعث اختلاف قیمت بسیار زیاد بین محصول اولیه و نهایی شده و خریداران دانه‌های روغنی مدعی عدم اقتصادی بودن این فعالیت بوده و جهت خرید دانه‌های روغنی به قیمت تضمینی هر سال یارانه‌ای دریافت می‌دارند به گونه‌ای که در حال حاضر قیمت روغن تصفیه شده که در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد، حدود دو برابر قیمت روغن خام (که در محاسبات مربوط به سود و زیان روغن‌کشی از دانه لحاظ می‌شود)می‌باشد.
در همین حال یارانه مورد نیاز جهت خرید دانه – روغنی - داخلی نیز با وضع تعرفه بر واردات و استحصالات تامین می‌شود. بدین صورت که خریداران دانه‌های روغنی داخلی مجاز به واردات خارجی با بخشودگی تعرفه می‌باشند اما به علت نوسانات شدید قیمت دانه، روغن و کنجاله در بازارهای جهانی ، اعمال تعرفه ثابت جهت تعادل بازار داخل و خارج همیشه کار ساز نبوده است.
دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشها در پایان پیشنهاد کرد که قیمت توافقی فروش محصول با محاسبه هزینه‌ها و درآمد ناشی از فروش فرآورده‌های نهایی دانه روغنی از جمله کنجاله و روغن نباتی تصفیه شده، هر سال توسط سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده تعیین شود و کارخانه‌های روغن‌کشی محصول را به قیمت توافقی از کشاورز خریداری کنند.
همچنین هزینه تمام شده تولید محصول با لحاظ کردن هزینه‌های تولید و سود معقول توسط وزارت جهاد کشاورزی محاسبه و مابه‌التفاوت قیمت خرید توافقی و قیمت تمام شده مستقیما توسط وزارت جهاد کشاورزی به تولیدکنندگان دانه به عنوان یارانه مستقیم پرداخت شود.
از سوی دیگر پیشنهاد شده که اعتبار مورد نیاز جهت پرداخت یارانه مستقیم به کشاورز از محل وضع تعرفه بر واردات دانه تامین گردد و تعرفه وضع شده در مورد دانه و استحصالات نیز حداقل یکسان باشد تا اثر وضع تعرفه بر کالای اصلی در اثر وضع تعرفه متفاوت بر استحصالات خنثی شود و یا تشدید نگردد.
نظر شما