کوهرنگ۳ هفتمین طرح انتقال آب کارون/ همه طرح های انتقال آب خوزستان

کرامت حافظی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به حال ناخوش رودخانه کارون و نقش طرح‌های ویرانگر و ضد محیط زیستی انتقال آب از سرشاخه‌های کارون اظهار کرد: کارون بی‌رمق شده و مثل گذشته نیست و این را نباید کتمان کرد؛ امروز کارون حتی توان ورود به دریا را ندارد و آب شور دریاست که وارد کارون می‌شود و این به معنای مرگ این رودخانه است.

وی با اشاره به اینکه کارون یک رودخانه تمدن ساز است، افزود: اینکه در بهمن‌شیر آبادان (شاخه‌ای از کارون) و کارون خرمشهر وزارت نیرو برای جلوگیری از ورود آب شور دریا به کارون، سد مارد و سد چوئبده را احداث می‌کند تا جلوی ورود آب دریا را به کارون بگیرد یعنی مرگ کارون را قبول کرده است.

فعال زیست محیطی خوزستان با اشاره به اینکه شهرهای حاشیه تمدن کارون در اهواز، آبادان و خرمشهر نمی‌توانند برای آب شرب از کارون بهره‌مند شوند، بیان کرد: این موضوع فاجعه است به این یعنی که کارون حیات‌بخش به سیال مسموم فاضلاب تبدیل شده است.

مدیریت ناکارآمد منابع آبی در خوزستان عامل مشکلات فعلی

حافظی، سیاست وزارت نیرو درباره مدیریت منابع آبی را در خوزستان ناکارآمد و عامل اصلی مشکلات دانست و گفت: وزارت نیرو برای تأمین آب شرب ساحل کارون به جان کرخه بی‌رمق افتاده و با طرح آب‌رسانی غدیر از کرخه آب شرب تأمین می‌کند و این یعنی کارون نابود شده است.

وی با اشاره به نقش طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون در ایجاد بحران آبی در خوزستان و افتادن بار تأمین آب شرب اهواز به دوش رودخانه کرخه یادآور شد: بار این نابودی به جان کرخه افتاده و کرخه نیز رو به نابودی است چون در بالادست سدهای فراوان در حال بهره‌برداری و در حال ساخت دارد، توان تأمین جریان زیستی و حق آبه هورالعظیم را از دست می‌دهد.

به گفته فعال زیست محیطی خوزستان، وزارت نیرو با وجود نابودی کارون و همه این مسائل هنوز بر انتقال آب‌های کارون اصرار دارد.

حافظی افزود: انتقال آب‌های کارون از دهه ۳۰ شمسی و نخستین بررسی‌ها برای انتقال آب رودخانه کوهرنگ (بیرگان) به حوضه زاینده‌رود به سال‌های پس از جنگ دوم جهانی توسط آمریکایی‌ها باز می‌شود.

وی عنوان کرد: مطالعات انتقال آب‌ها مربوط به بیش از ۷۰ سال قبل است که آورد رودخانه کارون و بارش‌های زاگرس چند برابر حال حاضر بود و تغییرات شدید اقلیمی وجود نداشت؛ اولین انتقال آب کارون با نام کوهرنگ اول برای غیر شرب در دوران ستم‌شاهی به فلات مرکزی و اصفهان انجام شد.

فعال زیست محیطی خوزستان گفت: طرح‌های بعدی انتقال آب کارون در سال ۶۷ و بعد هم یکی پس از دیگری افتتاح شدند؛ این طرح‌های آمریکایی که از گذشته مطالعات آنها انجام شده با استدلال آب مازاد انجام شدند، حال آنکه حتی اگر آب مازاد وجود داشته باشد، انتقال آب کارون باعث افزایش هزینه‌های تولید محصولات صنعتی و کشاورزی در فلات مرکزی می‌شود که فاجعه اقتصادی است.

حافظی با اشاره به اینکه شرایط فعلی تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین نشان می‌دهد که هیچ آب مازادی در هیچ نقطه‌ای از کشور برای انتقال آب میان حوضه‌ای وجود ندارد، تصریح کرد: تونل اول کوهرنگ، تونل دوم کوهرنگ، تونل چشمه لنگان، تونل خدنگستان، این چهار سرشاخه انتقالی کارون به مسیر زاینده‌رود (معادل یک زاینده‌رود طبیعی) هستند که از زمان افتتاح تاکنون هر ساله آب سرشاخه‌های برف‌گیر را که نیاز تابستان خوزستان هستند برای غیر شرب به مسیر زاینده‌رود انتقال می‌دهند که از این میان حدود یک هشتم از آب انتقالی کارون در مسیر زاینده‌رود به صنایع یزد اختصاص دارد.

وی با اشاره به اینکه سد کمال صالح انتقال آب کارون (رود تیره دز) به صنایع اراک (رود دز در بند قیر شوشتر پیش از اهواز) به کارون می‌ریزد، اظهار کرد: انتقال آب الیگودرز به کوچری گلپایگان و قم که بخشی از این سرشاخه برای شرب شهر قم است، همه این انتقال‌ها به غیر از بخشی از انتقال آب قم برای غیرشرب و با افزایش هزینه‌های تولید محصولات صنعتی و کشاورزی و فاجعه اقتصادی و اتلاف بیت المال هستند.

فعال زیست محیطی خوزستان یادآور شد: هر ساله آب سرشاخه‌های برف‌گیر کارون را به سمت فلات مرکزی انتقال می‌دهند، آب سرشاخه‌های برف‌گیر که تأمین‌کننده آب تابستان خوزستان است چون آب ذخیره شده در سدها با وجود گرمای فراوان تبخیر و سدها تشت تبخیر شده‌اند.

حافظی بیان کرد: خوزستان در فصل تابستان تشنه آب‌های انتقالی کارون است که آب برف هستند و با گرمای هوا باید به سمت خوزستان جاری شوند ولی از این استان دریغ شده‌اند؛ سد و تونل کوهرنگ ۳ هفتمین طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون (تونل به اتمام رسیده و سد در حال ساخت با هزینه فولاد اصفهان) که مسئولان در خواب هستند و این سد در حال ساخت است.

وی عنوان کرد: پس از ساخت سد کوهرنگ سوم دیگر آبی از زردکوه اصلی‌ترین سرچشمه کارون به خوزستان سرازیر نمی‌شود و آب یخچال‌ها و برف‌چال‌های آن توسط صنایع آب بر فلات مرکزی بلعیده می‌شوند.

فعال زیست محیطی خوزستان ادامه داد: باید به این نکته توجه کرد که انتقال آب‌ها از سرشاخه‌های برف‌گیر کارون است که آب تابستان کارون را تأمین می‌کند و سدها با تغییرات اقلیمی توان ذخیره آب ندارند و کارون به سرشاخه‌های برف‌گیر برای تأمین آب تابستان نیاز اساسی دارد.

حافظی خبر داد: طرح‌های دیگر انتقال آب مانند بهشت‌آباد (با لوله یا تونل)، ونک سولگان، خرسان و کوگان نیز در حال تجهیز کارگاه و همچنین آغاز به ساخت هستند.

وی انتقاد کرد: کارون بی‌رمق دیگر توان تأمین آب شرب ندارد؛ آب شرب حاشیه کارون در اهواز، خرمشهر و آبادان با فشار به کرخه و طرح غدیر تأمین می‌شود؛ همچنین کرخه بی‌رمق از تأمین آب هورالعظیم عاجز مانده و کارون به سیال مسموم فاضلاب تبدیل شده است.

فعال زیست محیطی خوزستان بیان کرد: کارون توان ورود به دریا ندارد و سد مارد و چوئبده برای جلوگیری از ورود آب شور دریا به کارون ساخته شده که فاجعه محیط زیستی و باعث جلوگیری از مهاجرت ماهیان دریا به رود شده است.

حافظی گلایه کرد: در اصفهان مدیریت آب زاینده رود به طور غیرقانونی تأمین جریان زیستی زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را بعد از شرب انجام نمی‌دهد و اولویت را به صنعت و کشاورزی می‌دهد؛ طبیعی است وقتی این صنایع هر روز بزرگ‌تر می‌شوند و اولویت برداشت آب دارند، جریان زیستی زاینده‌رود قطع و تالاب گاوخونی آب نداشته باشد.

وی اضافه کرد: اصلاح الگوی کشت نیز انجام نمی‌شود و برنج‌کاری در اصفهان وجود دارد و در سال تنش آبی نیز ممنوعیت اعمال نمی‌شود؛ البته هر کشت با آب انتقالی کارون فاجعه اقتصادی است چون هزینه تولید را بالا می‌برد.

فعال زیست محیطی خوزستان با بیان اینکه در موضوع کرخه بیش از ۲۰ سد در بالادست کرخه در حال بهره‌برداری یا در حال ساخت است، یادآور شد: سد تنگ معشوره، سد ایوشان، سد تاج امیر، سد زیبا محمد، تونل انتقال آب کاکا رضا، سد هاله، سد چناره، سد کلان، سد نعمت آباد، سد خرم رود، سد آناهیتا، سد سرابی، سد رازآور، سد جامیشان، سد قشلاق هرسین، سد گاماسیاب، سد شیان، سد سراب تلخ، سد مخمل کوه، سد سیمره و سد کرخه در استان‌های همدان، ایلام، کرمانشاه، لرستان و خوزستان بر حوزه آبریز کرخه بر سرشاخه‌های رود کرخه فاجعه بزرگی را هشدار می‌دهند.

حافظی با گلایه از اینکه این اقدامات در حوضه مسئولیت وزارت نیرو است که رفتار متناقضی نسبت به خوزستان و فلات مرکزی دارد، گفت: سیاست دوگانه وزارت نیرو در قبال منابع آبی اصلاً صحیح نیست؛ امثال وزیر نیرو و مسئولان شورای عالی آب در زادگاه‌های خود در فلات مرکزی با تکیه بر انتقال آب کارون کارخانه‌های فولاد، پتروشیمی و پالایشگاه را یکی پس از دیگری افتتاح و جلگه حاصلخیز خوزستان در پایین‌دست تشنه و اسیر ریزگرد داخلی می‌شود.

وی افزود: تونل اول کوهرنگ از سال ۱۳۳۲ تاکنون به مقصد زاینده‌رود و تونل دوم کوهرنگ از سال ۱۳۶۸ تاکنون به مقصد زاینده‌رود در حال فعالیت هستند؛ همچنین تونل چشمه لنگان از سال ۱۳۸۴ تاکنون به مقصد زاینده‌رود در حال انتقال آب است، سد کمال صالح رود تیره (سرشاخه دز) نیز از سال ۱۳۹۰ تاکنون به مقصد صنایع اراک فعال و آب را برای صنایع اراک منتقل می‌کند و از طریق تونل خدنگستان از سال ۱۳۹۲ تاکنون آب را به مقصد زاینده‌رود منتقل می‌کند.

فعال زیست محیطی خوزستان خبر داد: انتقال آب سرشاخه دز از الیگودرز از سال ۱۳۹۵ تاکنون به مقصد سد کوچری گلپایگان اصفهان و سپس به مقصد قمرود ادامه دارد و به پایان نرسیده است.

به گفته حافظی، این ۶ سرشاخه کارون به طور کامل از زمان افتتاح تاکنون انتقال داده می‌شوند.