شک نیست که هدف هنرمند اسلامی از خلق آثار اسلامی، تنها رساندن مخاطب به نهایت کمال و زیبایی نیست، بلکه هنرمند در تلاش است تا به واسطه بهره گیری از هنر، احساسات، بینش و درک انسانها را ارتقاء بخشیده و گستره دید و تفکر آنها را نسبت به جهان هستی و عناصر مرتبط با آن وسعت دهد.
هنر اسلامی به نوعی همه هستی خود را از اندیشه توحیدی میگیرد. اما موضوع هنر اسلامی چیست ؟ آیا هنر اسلامی تنها به موضوعات مرتبط با دین اسلام محدود میشود؟ و آیا هنر را می توان تنها به واسطه اینکه موضوعی اسلامی را شامل می شود هنر اسلامی تلقی کرد ؟
بی تردید این امر ملاک لازم برای اسلامی بودن هنر است اما کافی نخواهد بود، تنها موضوع هنر نیست که اسلامی بودن آن را مشخص میکند، بلکه ساختار، شیوه بیان و صورت آن نیز باید با دین اسلام هماهنگی داشته باشد .
هنر اسلامی از چنان جاذبه و تأثیرگذاری برخوردار است که روح انسان را به عالم معنا و معنویت متصل می کند و البته تلاش هنرمندان عرصه هنرهای اسلامی نیز نیل انسان به چنین معنویتی به واسطه هنر اسلامی است .
جنبههای مختلف هنر اسلامی با جنبههای معنویت اسلام ارتباط نزدیکی دارند و همین معنویت توحیدی، خلق آثار قدسی را به عنوان اصلی ترین هنر اسلامی ممکن می سازد.
در این میان تلفیق مبانی و اصول هنر اسلامی با فرهنگ و هویت ایرانی خود هنرهایی را خلق کرده است که بسیار بدیع بوده و با جذابیتهای خاصی که دارند، ضمن نمایش هنر خالق اثر، به خوبی در بیننده تأثیر گذاشته و حال و هوای خاص معنوی را در او ایجاد می کنند . معماری، خوشنویسی، مینیاتور ، تذهیب، آیینه کاری، گچبری، نگارگری، آجرکاری، معرق کاری و تعزیه نمونه هایی از هنرهای اسلامی ایرانی هستند که بسیاری از آنها مختص ایرانیها بوده و به شیوه ای بی واسطه از معنویت اسلامی نشأت میگیرند .
هنر اسلامی از اصل وحدت و انسجام ریشه میگیرد و بینشی کامل و مجموعه نگر بر آن حاکم است و تمام انواع آن، با اعمال مذهبی و عناصر دینی رابطه ای تنگاتنگ دارند .
بسیاری از صاحبنظران درباره ویژگیهای مشترک هنرهای اسلامی هم عقیده هستند، اما همواره باید در نظر داشت که هنر محصول تقابل انسان با هستی است. به همین دلیل از بدو تشکیل جوامع انسانی، هنر در انجام مراسم و مناسک، نیایشها و آیینها به تدریج جای خود را باز کرد و به این ترتیب، جزئی جداییناپذیر از زندگی انسان شد.
هنر دینی هنری است که به واسطه پدید آورنده ای دیندار، باورها و ارزشهای دینی را متجلی و متبلور می سازد که در سیر پیدایش آن نیز ارزشهای دینی مراعات شده و راهنما و الهام بخش بوده اند، در دنیای مدرن امروز که هنرهای دینی و اسلامی کمرنگ شده اند، بهره گیری از راهکارهایی برای تعامل مناسب هنر دینی و جامعه مدرن، دستاورهای سازنده و ارزشمندی را در پی خواهد داشت .
نظر شما