به گزارش خبرنگار مهر، شیخ عطار قائم مقام وزیر امور خارجه که در مراسم افتتاحیه پانزدهمین همایش بین المللی آسیای مرکزی قفقاز گسترش ناتو به ارواسیا سخن می گفت، اظهار داشت: ابتکار دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی در انتخاب و موضوع برای همایش سال جاری مایه قدردانی است و بیانگر اهتمام و توجه جدی به یکی از مهمترین روندهای جاری در منطقه یعنی حضور و گسترش نفوذ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو است.
به گفته وی، موضوع گسترش ناتو به اوراسیا هم اکنون یکی از مهمترین مباحث سیاسی و امنیتی در مراکز مطالعاتی جهان است و مطالعات مربوط به آن از ضرورت راهبردی برای تمامی کشورها برخوردار است.
شیخ عطار افزود: اهمیت و حساسیت منطقه ارواسیا در محققین و کارشناسان منطقه آشکار است تمامی مباحث مربوط به منطقه اوراسیا، مباحثی سیاسی و امنیتی و نقش و نفوذ بازیگران منطقه ای و جهانی از اهمیت شایانی برخوردار است. با گذشت 16 سال از فروپاشی اتحاد شوری، این منطقه دستخوش تحولات مهمی بوده است.
قائم مقام وزیر خارجه کشورمان تاکید کرد: خلاء قدرتی ناشی از اضمحلال اتحاد شوروی و غیر قابل پیش بینی بودن شرایط روسیه در سالهای نخست پس از فروپاشی شوروی به همراه موقعیت جغرافیایی بی بدیل آن توجه روز افزون قدرتها و بازیگران دولتی و غیر دولتی منطقه ای و فرامنطقه ای را به خود جلب نموده است.
وی ادامه داد: در میان بازیگران منطقه ای حاضر در منطقه ناتو در مقایسه با دیگر بازیگران بین المللی نظیر سازمان امنیت و همکاری اروپا و سازمان ملل متحد از حضوری جدی تر و موثر تر برخوردار بوده است. این سازمان که بیش از نیم قرن است مهمترین ساختار نظامی، امنیتی در منطقه اروپا آتلانتیک محسوب می گردد و در حالی که انتظار می رفت با فروپاشی پیمان ورشو به موجودیت خود خاتمه دهد.
شیخ عطار تصریح کرد: پس از فروپاشی اتحاد شوروی و در سالهای اخیر به ویژه پس از واقعه 11 سپتامبر و لشگر کشی آمریکا به افغانستان و عراق تواسته است با تعریف مجدد اصول، اهداف، استراتژی و حوزه جغرافیایی و تهدیدات پیش رو به حایت خود ادامه داده و حضور خود را در محیط امنیتی حاکم بر نظام بین الملل تقویت نماید به گونه ای که اکنون این سازمان به بازوی نظامی - امنیتی غرب تبدیل شده و در اختیار اهداف کلان آنها یعنی حضور در حوزه سنتی بلوک شرق قرار گرفته است.
وی در بخش دیگری از سخنانش با طرح این پرسش که گسترش ناتو به شرق و ارواسیا چه تهدیدها و فرصتهایی نصیب کشورهای منطقه خواهد کرد؟ پاسخ به این سئوال را در دو سطح جهانی و منطقه ای می توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و گفت: در سطح جهانی، گسترش ناتو و پذیریش اعضای جدید در این حوزه در جهت منافع بلند مدت یک قدرت جهانی و موجب تثبیت یکجانبه گرایی خواهد شد. تحرک نظامی آمریکا در آسیا مرکزی و قفقاز تحت عنوان مبارزه با تروریسم و بهره گیری از ناتو در این جهت بانگر طراحی جدید منشور امنیتی ناتو است.
شیخ عطار افزود: چنین وضعیتی بدون تردید تهدیدی علیه منافع دیگر قدرتهای منطقه به ویژه روسیه و چین خواهد بود و در صورت توفیق آمریکا در اجرای نقشه های استراتژیک خود فضای استراتژیک منطقه را هر چه بیشتر برای این دو قدرت جهانی محدود خواهد ساخت. بر این اساس برخی از کارشناسان تشکیل سازمان همکاری شانگهای را اقدامی در جهت تقابل با توسعه طلبی آمریکا و بازوی نظامی آن یعنی ناتو در منطقه ارزیابی می نماید.
قائم مقام وزیر خارجه کشورمان در بعد منطقه ای، جغرافیایی منطقه و منابع مادی و انسانی آن و نقشی که این منطقه به عنوان گذرگاه امنیتی برای رسیدن به دیگر مناطق همجوار دارد جاذبه فراوانی برای حضور نیروهای نظامی خارج از منطقه ایجاد کرده است. سئوالی که امیدواریم مباحث این همایش بتواند به آن پاسخ دهد این است که حضور و نفوذ ناتو در منطقه تا چه میزان توانسته است به نگرانی های امنیتی کشورهای منطقه پاسخ دهد. آیا حضور ناتو فرصتی برای حل و فصل معضلات و مناقشات منطقه ای است یا بالعکس، دخالت ناتو به تعمیق و گسترش هر چه بیشتر این مناقشات خواهد انجامید.
وی گفت: به نظر می رسد تجربه فعالیت چند ساله ناتو در افغانستان موید این نکته باشد که ناتو در این جهت موفق عمل نکرده است. اکنون به روشنی در افغانستان با چالش های متعددی مواجه است و شواهد موجود آینده ای روشن را در مقابل نیروهای ناتو مستقر در این کشور قرار نمی دهد.
شیخ عطار تصریح کرد: در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز نیز فعالیت های ناتو در قالب برنامه های مختلف از جمله طرح مشارکت برای صلح تا کنون نتوانسته است پاسخگوی مسائل و نگرانی های امنیتی این کشورها باشد. تداوم اختلافات عمیق سیاسی بین کشورهای منطقه و عدم حل و فصل مناقشاتی نظیر قره باغ و ابخازیا بیانگر ناتوانی سازمان های فرا منطقه ای در استقرار صلح و ثبات در منطقه است.
وی تلاش برای کنترل منابع و مسیرهای انتقال انرژی در منطقه را از دیگر موضوعاتی دانست که طی سالهای اخیر از اهمیت بیشتری نزد مقامات ومسئولین ناتو برخوردار شده و مباحث مربوط به انرژی با حساسیت بیشتری نسبت به گذشته در تمامی ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی آن پیگیری می شود. اظهاراتی که از سوی برخی مقامات رسمی و غیر رسمی ناتو مبنی بر قرار دادن تهدید امنیت انرژی غرب به عنوان یک تهدید امنیتی در اجلاس سران ناتو در ریگا پایتخت لتونی مطرح گردید، بیانگر آن است که این موضوع با جدیت در دستور کار آتی سازمان ناتو قرار گرفته و با توجه به اینکه هدف عمده ناتو در منطقه تامین امنیت غرب در ابعاد گوناگون آن است تامین امنیت انرژی نیز بخش مهمی از ماموریتهای ناتو را تشکیل خواهد داد.
به گفته شیخ عطار، در این چارچوب نقش منطقه آسیای مرکزی و قفقاز به ویژه حوزه دریای خزر که دارای منابع قابل توجه انرژی است در سیاستهای ناتو از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد.
قائم مقام وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران نگرانی های امنیتی منطقه هنگامی مرتفع خواهد شد که وی ساختار امنیتی منطقه ای مبتنی بر خواست کشورهای منطقه و بر اساس اهداف مشترک پایه ریزی گردد هر گونه ساختار امنیتی نه با الگوهای امنیتی واردایت بلکه تنها با مشارکت تمامی بازیگران صاحب نفوذ در منطقه شکل خواهد گرفت. از دیدگاه کشورهای منطقه صدور امنیت از سوی برخی کشورهای خارج از منطقه تنها با اهداف سیاسی صورت گرفته و در واقع بهانه ای برای صدور ایده های سیاسی غربی با هدف تامین منافع غرب در حوزه اوراسیا انجام می گیرد.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران به دلیل موقعیت منطقه ای ویژه خود و قرار گرفتن در همسایگی دو منطقه آسیای مرکزی و قفقاز توجه خاصی به وقایع و تحولات منطقه به ویژه در ابعاد سیاسی و امنیتی دارد. جمهوری اسلامی ایران از بدو استقلال کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی کوشش نمود با حضور فعال در منطقه در جهت ثبات آن اقدام نماید. سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال همسایگان بر اصول حسن همجواری و تنش زدایی استوار بودده و بی ثباتی در منطقه را در جهت سیاستهای خود نمی داند لکن اعتقاد دارد ثبات و آرامش تنها به دست کشورهای منطقه استقرار خواهد یافت و حضور بازیگران خارجی نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه تجزبه سالهای اخیر نشان داده است که عملکرد کشورها و دیگر بازیگران امنیتی فرا منطقه ای حوزه امنیتی به بی ثباتی بیشتر منجر می شود.
قائم مقام وزیر خارجه کشورمان تاکید کرد: در حوزه انرژی نیز به نظر می رسد تنها با تخاذ یک سیاست متناسب در زمینه همکاری های منطقه ای برای بهره برداری بهینه از منابع و خطوط انتقال انرژی و برتری دادن به منافع بلند مدت کشورها بر منافع زودگذر و کوتاه مدت امکان پذیر خواهد بود. در این جهت ضروری است تمامی عوامل جغرافیایی اقتصادی وامنیتی در تامین امنیت انرژی با نگاهی واقع گرایانه و با در نظر گرفتن منافع کشورهای منطقه به خدمت گرفته شود.
شیخ عطار برگزاری این همایش و حضور شایسته اندیشمندان و کارشناسان از کشورهای مختلف جهان را آغازگر تلاش گسترده برای اسقترار یک ساختار امنیتی موثر و پایدار در منطقه دانست تا در سایه این رشد اقتصادی - اجتماعی کشورهای منطقه محقق گردد و در پایان ابراز امیدواری کرد: مباحث این همایش بتواند همکار یهای موثری در اختیرا سیاستمداران منطقه قرار دهد تا با اتکا بر آن و بر اساس واقعیت های موجود همکار یهای گسترده تر، پویاتر و موثر تری را در منطقه شاهد باشیم.
نظر شما