نقض تعهد سه كشور اروپايي ، بر افروختگي غير متعهدها ، لغو بازرسي ها از سوي تهران

خبرگزاري مهر - سرويس سياسي : نشست رسمي شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي ساعت 5/10صبح روز دوشنبه  هشتم مارس، 18 اسفند  به وقت وين  با سخنراني افتتاحيه محمد البرادعي كه  گزارشي اجمالي از فعاليتهاي آژانس طي سه ماه گذشته ارائه كرد، آغاز شد.
 بر اساس برنامه اعلامي نشست اين دوره شوراي حكام قرار بود كه  بر خلاف نشست قبلي حداكثر سه روزه  باشد ولي اين زمان تا امروز ادامه يافته و انتظار مي رود تا روز دوشنبه آينده طول كشد ، كه درآن مسايلي از قبيل بررسي وضعيت وگزارشهاي مربوط به همكاريهاي اتمي در سطح بين الملل ، انتشار وانتقال مديريت هسته اي از روشهاي قانوني(تحت نظارت آژانس) وغيرقانوني و فعاليتهاي تحقيقاتي در زمينه فناوري هستهاي در اشكال مختلف علمي وكاربردي مطرح ومورد بحث قرار گيرد.
اماقبل از شروع به كار نشست ماه مارس شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي  خبر سازي و تبليغات گسترده رسانه هاي غربي و وابسته به محافل خاص بر اهميت و حساس بودن اين نشست افزوده بود چنانكه برخي مقامات بلند پايه آژانس بين المللي انرژي اتمي و همچنين سايت رسمي اين سازمان در اقداماتي غير متعارف و مغاير با موازين حقوقي بين المللي تحت فشار مقامات آمريكا ولابي صهيونيستي به خبرسازي ، ترويج اخبار دروغ و همچنين انتشار نتايج محرمانه بازرسي هاي اين آژانس به محافل رسانه اي غربي پرداخته اند ؛ اين اقدامات نشان مي دهد كه گويا بجاي تعليق غني سازي بايد تعليق همكاري با آژانس مورد نظر مقامات كشورمان قرار مي گرفت. 
 طي هفته هاي اخير منابع مختلف مستقردرمحل آژانس بين المللي انرژي اتمي نسبت به افزايش سطح فشارهاي تبليغاتي وسياسي مقامات آمريكايي برروي مقامات ارشد اين آژانس از جمله محمد البرادعي دبير كل و برخي از اعضاي تيم بازرسي اين آژانس براي تشويق آنها به دادن گزارشي منفي از همكاري هاي ايران هشدار داده بودند ؛ حتي يك كارشناس هسته اي مقيم اين آژانس  از ملاقات هاي پنهاني مسوولين ارشد اين آژانس با فرستادگاني از سرويسهاي اطلاعاتي ايالات متحده و اسرائيل طي هفته هاي اخير خبر داد واحتمال تطميع و يا تهديد آنها را نيز براي اين منظور منتفي ندانست.
در عين حال برخي ناظران حاضر در وين نيز حجم فشارهاي وارده بر البرادعي را از سوي ايالات متحده تا اندازه اي ارزيابي مي كردند  كه وي را بشدت افسرده و منفعل ساخته بود ؛ به نوعي كه براساس اظهارات يكي از ديپلماتهاي غربي حاضر در وين نسبت به ايمن بودن محل سازمان از دستگاههاي استراق سمع نيز اطميناني وجود ندارد.
ازسوي ديگر برخي شواهد ، ازجمله اظهارات اخير محمد البرادعي مبني برضرورت تشديد نظارت هاي فني و كنترل بيشتر برخي كشورهاي عضو كه برخلاف روند همكاري مثبت ايران و بلافاصله پس ازحملات بي پايه مقامات دولت آمريكا و پوشش شديد رسانه هاي غرب روي برخي شايعات نشان از آن دارد كه اين سازمان از بي طرفي خارج شده و بيشتر از يك مرجع بين المللي به يك ابزار سياسي بين المللي براي پيشبرد سياستهاي يكجانبه آمريكا در عرصه جهاني تبديل شده است. گرچه قرائن زياد ديگري نيز براي اين مساله وجود دارد.
چنانكه از اولين روزهاي ماه جاري ميلادي جلسات فني كشورهاي عضو شوراي حكام در خصوص مسايل هسته اي ايران شتاب بيشتري به خود گرفته بود وبه نوعي كه به روزي 16 ساعت در روز نيز مي رسد. در اين ميان تلاش كارشناسان فني وهمچنين ديپلماتهاي كشورمان كه معمولا به خاطر غير علني ،غير خبري و مشورتي بودن جلسات كارشناسي(Technical Meeting) واينكه نتايج اين جلسات به صورت مستند(paperize) منتشر نمي شود بازتاب شايسته اي نداشت، مهمترين نقش را درسو گيري جلسه شوراي حكام و رويكرد گروههاي مرجع حاضر در اين شورا مثل گروه اروپا وهمچنين كشورهاي غير متعهد داراست.
اما اينبار آمريكاييها گرچه حجم فعاليتها و رايزني هاي خود را براي شديداللحن كردن قطعنامه عليه ايران از هيچ اقدامي براي هماهنگي و همراهي شوراي حكام دريغ نمي كنند  به عبارتي اين كشور سياست رايزني فعال با چراغ خاموش را برگزيده است. بر خي كارشناسان آژانس با استناد به  اظهارات اخير بولتون دال بر اينكه  آمريكا خواستار ارجاع پرونده هسته اي ايران به شوراي امنيت نيست ، فراري رو به جلو در اين رابطه ارزيابي مي كنند. برخي گزارشهاي غير رسمي هم از توجه بيشتر آمريكا به اعضاي موثر غير متعهد ها نظير مالزي وساير اعضاي مستقل شوراي حكام وكاهش حجم رايزني با اروپايي ها حكايت دارند. اين گزارشها تاكيد مي كند كه صحبت هاي روزهاي گذشته بوش با رهبران سه كشور مهم اروپايي نشان دهنده اين نكته است كه با استمرار عدم همسويي اروپا با آمريكا سطح مذاكرات به رده رهبران ارتقا يافته است.
اما با افتتاح نشست ماه مارس شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي در وين نشانهايي از ارزيابي كارشناسان در تحت فشار بودن البرادعي ، عدم توجه سه كشور اروپايي به تعهدات و تبليغات و برنامه ريزي هاي گسترده آمريكا براي تحت فشار قرار دادن روشن و نمايان شد
درروز نخست اين اجلاس محمد البرادعي در يك موضع گيري غير منصفانه و غير واقع بينانه ايران را در كنار ليبي قرار داد و رسما اعتماد كشورمان را نسبت به شخصيت حقوقي البرادعي از بين برد. 
 محمد البرادعي در سخناني  با تاكيد بر اينكه نكات مبهمي در مسير فعاليتهاي هسته اي ايران قرار دارد  و در حالي كه تسليحاتي بودن برنامه ليبي ثابت شده ودر مورد كشورمان هيچ مدركي در اين زمينه اثبات نشده،  در اظهارات خود جمهوري اسلامي ايران و ليبي را در كنار هم قرار داد.
البرادعي در همين رابطه مدعي شد: ليبي و ايران سالهاي سال مقررات آژانس را نقض كردند ولي ما سعي خواهيم كرد در اين مذاكرات به نتايج خاصي برسيم .
وي با  اذعان به اينكه ايران در موارد قابل توجهي با آژانس همكاري داشته است، ابراز اميدواري كرد كه نكات مبهم موجود و سوء تفاهمات برطرف شود. وي همچنين همكاريهاي فعلي ايران را مويد همكاري رو به گسترش و مثبت كاري دانست كه در حل و فصل شدن گذشته كمك خواهد كرد. محمد البرادعي مديركل آژانس بين المللي انرژِي هسته اي در گزارش شفاهي خود در اجلاس شوراي حكام بار ديگر بر نگراني جدي از فعاليت هاي هسته اي ايران پافشاري كرد.
با پايان سخنان البرادعي نگاهها به سمت وي و نظرات الهام گرفته وي از آمريكا بود و موضع گيري مقامات كشورمان را در پي داشت
يك ديپلمات ايراني مستقر در وين با ابراز نگراني از اظهارات مدير كل اين آژانس، درمورد اظهارات وي تاكيد كرد: نفس قرار دادن جمهوري اسلامي ايران و ليبي در كنار يكديگر برخوردي بسيار غير منصفانه است و نشان مي دهد درآنچه كه آقاي البرادعي مي گويد مسائل غير فني هم بدون سهم نيست . لذا اگر روند موجود ادامه يابد ايران بدون هيچ ملاحظه اي در روابط خود با آژانس و اروپا تجديد نظر خواهد كرد.
اين ديپلمات  به خبرنگار اعزامي "مهر" به وين،مي گويد : ديگر براي همگان مشخص شده است كه گزارش اخير محمد البرادعي دقيقا با نظر آمريكا و چراغ سبز كشورهاي اروپايي مانند انگليس و فرانسه تهيه شده است. يكي از دلايل اين هماهنگي قدرداني فراوان آمريكا از شخص مدير كل است در حاليكه در نشست ماه نوامبراهانت و حمله شديد نماينده واشنگتن به البرادعي او را به انتشار بيانيه اي در دفاع از خود وادار ساخت.
وي افزود:  پيش نويس قطعنامه اي  كه از سوي آمريكا عليه فعاليتهاي صلح آميز هسته اي ايران تهيه شده  و كشورهاي ياد شده در صدد تصويب آن در نشست  شوراي حكام هستند بسيار تند ، غير منصفانه ، غلط و خارج از موازين  فني و حقوقي است و صرفا سياسي تنظيم شده است.
به گفته وي : آنها همچنان مي خواهند كه موضوع فعاليتهاي هسته اي ايران را باز نگهدارند تا در نشست ماه ژوئن باز جمهوري اسلامي ايران را تحت فشار قرار داده و به اهداف خود دست يابند.
اما اين پايان كار نبود زيرا گزارش البرادعي و سخنان مغرضانه و غير منصفانه او راه را براي مانور زدن آمريكا و هم پيمانان اروپايي نقض كننده بيانيه تهران فراهم آورد و آنها در اولين فرصت ضمن متهم كردن ايران به نقض تعهداتش به آژانس پروژه بيسموت را عنوان كردند .
 البرادعي در حالي كه در گزارش بخش بازرسي آژانس پروژه بيسموت نيازمند بازرسي بيشتر اعلام نشده اين موضوع را چنين منعكس كرده است كه « اگر پلونيوم 210 استخراج و تركيباتي روي آن انجام شود، آنگاه مي تواند چشمه نوتروني توليد كند كه چشمه نوتروني هم مي تواند تحت شرايطي با اقداماتي در توليد سلاح هسته اي كاربرد داشته باشد.» در حاليكه مطابق روال مورد انتظار وضعيت پرونده ايران در شوراي حكام تحت الشعاع پيله اي بافته شده از ابهام و اهداف سياسي قرار گرفته است، و بدون اينكه منكر زحمات عزيزاني باشيم كه در هر كسوتي براي منافع و مصالح ملي سربازان پيدا و پنهان ميدان وين هستند، ضروري است به نكات مهمي كه بايد مد توجه ويژه قرارگيرد، اشاره گردد.
در حاليكه مطابق روال مورد انتظار وضعيت پرونده ايران در شوراي حكام تحت الشعاع پيله اي بافته شده از ابهام و اهداف سياسي قرار گرفته است،دراين ميان  مهمترين نكته اي كه بايد به عنوان يك حق ملي مورد توجه باشد، لزوم پايبندي سه كشور اروپايي به تعهدات نشست تهران است. از سه تعهد عمده اي (خاتمه دادن به پرونده ايران در شوراي حكام، آغاز روند انتقال فناوري هاي مدرن - مواد وتجهيزات و تكنولوژي- در زمينه چرخه سوخت هسته اي و.. ، و همچنين تلاش براي ايجاد خاورميانه تهي از سلاحهاي اتمي ) كه اين كشورها در برابر تهران كرده بودند هيچ كدام از آنها حتي قدمي رو به جلو را شاهد نبوده است. اين در حالي است كه كشورمان آنقدر باز و شفاف به دامنه تعهدات خود افزوده است كه البرادعي در عين تكرار ابهام هاي هميشگي و مقايسه ايران با پرونده تسليحاتي ليبي، فضاي كشورمان را براي آژانس "OPEN SPACE" اعلام نموده است!
اما ايران دوباره خواهان همكاري با آزانس است و اعلام مي كند كه  به بازرسان اجازه داده ايم كه از همه سايت هاي نظامي نيز كه در تعهد قانوني مان نبوده بازديد كنند. بازديد هايي كه با توجه به  ناتواني حفظ اطلاعات محرمانه كشورمان ازنشست آنها توسط بازرسان آژانس به طرفهاي ثالث، خود مي تواند تهديد بالقوه اي عليه امنيت ملي محسوب شود.
در پي جلسه اي كه پشت درهاي بسته بين نمايندگان آمريكا، سه كشور اروپايي طرف توافق تهران و برخي كشورهاي ديگر(به جز اعضاي غير متعهدها) برگزار شد  متن پيش نويس نهايي و مورد توافق اين گروه براي ارائه به شوراي حكام در مورد ايران نهايي مي شود.
اين پيش نويس كه بر خلاف روند همكاريهاي ايران و گزارش بخش بازرسي آژانس داراي لحن تندتري نسبت به قطعنامه نشست نوامبر گذشته است، همچنان راه را براي باز ماندن پرونده ايران در شورا گشوده نهاده است.
اين پيش نويس شامل 9 بند و توضيح مقدماتي، ده بند پيشنهادي و اجرايي و در سه صفحه است طبق روال آژانس اين قطعنامه پس از ارائه به اعضاي شورا 24 ساعت بعد در جلسه شورا به راي گذاشته مي شود. اما  مقامات مذاكره كننده ايران هنوز هيچ واكنشي در مورد اين پيش نويس كه روح اصلي آن بر آورنده درخواست هاي آمريكا است نشان نداده اند.يك عضو هيات مذاكره كننده جمهوري اسلامي ايران در وين با تاكيد براينكه انگلستان، فرانسه و آلمان به صراحت مفاد بيانيه تهران را نقض كرده اند اظهار داشت : تهران نسبت به اين بي تعهدي اروپا واكنشي سريع ، منطقي و خردمندانه نشان خواهد داد.
وي مي گويد : عليرغم رايزني ها و تاكيد مكرر تهران به اين كشورها مبني براينكه ايران به تعهدات خود مندرج در بيانيه 21 اكتبر عمل كرده و لندن ، پاريس و برلين نيز بايد به تعهدات خود عمل كنند ، متاسفانه اروپا و به خصوص اين سه كشور نسبت به وعده هايي كه داده بودند كوتاهي كردند كه اين مسئله بدون شك در روابط آينده ايران و اروپا تاثير خواهد گذاشت .
وي افزود : فضاي حاكم بر جلسات ، گروههاي كاري  و لابي هاي حاشيه اجلاس نشان مي دهد كه كشورهاي اروپايي بخصوص اين سه كشور در صدد حل منطقي مسئله از طريق قانون نيستند .
اين مقام كشورمان تاكيد كرد : اين كشورها درصدد آن هستند كه با فشار و اهرمهاي غيرمنطقي و ناعادلانه ، رفتارهاي سياسي را جايگزين موازين قانوني و حقوقي سازند.
وي همچنين افزود : در روزهاي اخير شاهد تلاش نسبي روسيه ، چين و كشورهاي غير متعهد براي متقاعد كردن كانادا ، استراليا، آمريكا و نيز انگليس ، فرانسه و آلمان بوديم كه متاسفانه بي نتيجه ماند و حتي گروه NAM رفتار غربي ها در مقابل خود را غير اصولي و بي احترامي آشكار عنوان كرد. 
اما در اين ميان مانع تراشي برخي كشورهاي اروپايي ميدان مانور سياسي و ديپلمايت ايران در آژانس را تنگ نموده است چنانكه  پيروز حسيني نماينده كشورمان مي گويد : آمريكا و كشورهايي نظير هلند كه در داخل گروه اتحاديه اروپايي هستند مانع تلاشهاي فرانسه ، آلمان و انگليس در حمايت از مواضع ايران شده اند.هيات مذاكره كننده جمهوري اسلامي ايران آخرين رايزني هاي خود را براي تغيير قطعنامه پيشنهادي و امكان ادامه همكاري باآژانس آغاز كرده است.
پس از ناكامي ياران براي گوشزد نمودن تعهدات كشورهاي اروپايي نسبت به بيانيه تهران مذاكرات ايران و غير متعهد ها آغاز ميشود تا بتوان با استفاده از اهرم كشورهاي گروه غير متعهد ها(NAM) ،  روسيه و همچنين شخص محمد البرادعي بر متن پيشنهادي آمريكا تاثير گذاشت و الاقل از بار شدت آن كاست  .
اما همچنان جو روز پنجم براي ايران نگران كننده است و از سوي  صرفنظر از نتايج اين رايزنيها گفته مي شود كه احتمال نهايي شدن قطعنامه پيشنهادي در مورد ايران درروز جاري وجود دارد و طرفين با رويكردهاي متفاوت در پايان يافتن پرونده ايران درنشست جاري اشتراك نظردارند كه در اين صورت احتمال لغو سفر البرادعي به آمريكا و پايان نشست در جلسات فوق العاده فردا وجود دارد.
در اين ميان يك منبع اروپايي حاضر در جلسات امروز صبح شوراي حكام در مورد آخرين مواضع البرادعي به خبرنگار اعزامي مهر به وين مي گويد  البرادعي درجلسه صبح امروز شوراي حكام با اشاره به رايزنيهاي خوبي كه براي پايان دادن به مباحثات درباره پرونده ايران در حال انجام است، اظهار داشته است : امروزسعي  خواهيم كرد كه اين موضع جمع بندي شود ، مهم اين است كه ايران خود را متعهد به همكاري كرده است وما نيز كارهاي بازرسي را انجام مي دهيم . نبايد زياد با كلمات بازي كنيم ميان همه ديپلماتها هميشه اين موضوع مطرح بوده است كه در وين روحيه مصالحه وجود داشته است، نمي دانم چرا از اين روحيه استفاده نمي كنيم .
وي با اشاره به تغييرات در حال انجام روي متن قطعنامه گفت : متن اجماعي  لزوما رضايت همه را در برندارد ولي بايد با هم همكاري كنيم تا اين امكان ادامه يابد.
وي ابراز اميدواري كرد كه قطعنامه به نحوي باشد كه روند فعلي همكاري ميان ايران و آژانس  ادامه يافته و قطع نشود.
امابه نظر مي رسد اينبار هيات ديپلمايتك ايران نبايد با آرامش و نظر مثبت سخنان البرادعي را بنگرد و كماكان دچارخوشبيني مفرط به آن باشد. اكنون زمان تصميمات كارآمد و استفاده از ابزارهاي فراواني است كه تهران تاكنون امتحان نكرده است.
درعين حال بايد منتظر نشست هاي آينده شورا بود و درحاشيه اين واقعيت به محاسبه نشست كه كشورهايي اروپايي و آمريكاهيچ گاه سياستهاي كشورهاي مستقل را مدنظر نگرفته و نسبت به هيچ بيانيه اي وفادار نخواهند ماند .