محمد اشتری در گفتگو با خبرنگار مهر در ارومیه با بیان اینکه دو سال گذشته برای اولین بار در کشور طرحی به نام سایت موزه از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور ارائه شد، اظهار داشت: در این راستا از بین آثار ثبت شده جهانی در کشور مجموعه جهانی تخت سلیمان تکاب به عنوان اولین سایت موزه در کشور انتخاب شد.
وی ادامه داد: از دو سال پیش کارهای مطالعاتی این طرح با صرف اعتباری بالغ بر پنج میلیارد ریال آغاز شده و تا پایان سال جاری نیز به اتمام می رسد.
اشتری خاطرنشان کرد: از سال 89 نیز عملیات اجرایی این سایت موزه روباز آغاز می شود.
وی بازارهای قدیمی شهرستان ارومیه و خوی را نیز در ردیف فهرست آثار تاریخی کشور مانند بازار تبریز برای ثبت جهانی عنوان کرد و بیان داشت: به این منظور باید عملیات مرمت گسترده ای در این اماکن تاریخی صورت گیرد که نیازمند تخصیص اعتبارات ویژه است.
اشتری در ادامه ضرورت مرمت و نگهداری مستمر برخی بناهای تاریخی استان از جمله پلهای تاریخی، قلعه ها و بازارها را مورد اشاره قرار داد و بیان داشت: مرمت ساختمان قدیمی شهربانی ارومیه تا دو ماه آینده به اتمام رسیده و آماده بهره برداری می شود.
آثار باستانی این مجموعه و دریاچه جوشان آن، روی صفحه ای سنگی و طبیعی قرار گرفته که از رسوبات آب دریاچه به وجود آمده است.
قدمت این منطقه از لحاظ سکونتگاه انسانی به سه هزار سال پیش باز می گردد و یکی از مهمترین آثار تاریخی کشور است که به عنوان چهارمین اثر ایران در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
این مجموعه چه به لحاظ وجود آثار باستان شناختی و چه به لحاظ ارتباط با مدارک مکتوب تاریخی و اسطورهای در شمال و غرب ایران کاملا منحصر به فرد است.
در حال حاضر در این مجموعه آثاری از اوایل دوره ساسانی تا دوره ایلخانان مغول شناسایی شده، ولی از آنجایی که تاریخ نظری این مجموعه به دوره هخامنشی و اشکانی می رسد، بی تردید در صورت ادامه حفاری، آثار مهمی از دوره های پیش از ساسانی در این محل کشف خواهد شد.
آثار به جای مانده بر روی تخت سلیمان
بخش طبیعی مجموعه تخت سلیمان متشکل از یک کوه آهکی است که در قله آن، چشمه بسیار بزرگی (با دریاچه ای به قطر حدود 100 متر) وجود دارد.
این کوه در طول هزاران سال در اثر رسوبات آهکی موجود در آب چشمه فوق شکل گرفته است. هم اکنون در اطراف کوه تخت سلیمان چندین تپه کوچک از این نوع در اطراف چشمه های آهکی در حال شکل گیری است.
کوه بلند زندان سلیمان نیز یکی از همین کوه های رسوبی است که در پنج کیلومتری تخت سلیمان هزاران سال پیش شکل گرفته است (البته در حال حاضر چشمه به وجود آورنده این کوه و دریاچه آن خشک شده).
بنابراین روند شکل گیری کوه های رسوبی در منطقه تخت سلیمان امری طبیعی و مربوط به شکل خاص زمین و نوع املاح موجود در آب چشمه های منطقه است.
دریاچه تخت سلیمان
چشمه تخت سلیمان هزاران سال پیش شروع به جوشیدن کرده و به تدریج بر اثر لعاب حاصل از ترکیبات موجود در آب، لبه بیرونی چشمه رسوب بسته و بالا آمده است.
این روند هزاران سال ادامه یافته و باعث شده که آب چشمه گلدانی در پیرامون خود بسازد به نحوی که هم اینک ارتفاع تپه حاصل از روند فوق و همچنین عمق دریاچه ناشی از جوشش آب چشمه به حدود 62 متر می رسد.
با توجه به این که ارتفاع رسوب دور دریاچه از دوره ساسانی تاکنون، یعنی در طول 1400 سال گذشته حدود 12 متر افزایش یافته، می توان گفت: به ارتفاع گلدان دریاچه تقریبا در هر سال کمی کمتر از 9 میلیمتر افزوده شده است.
برخی آثار به جای مانده بر روی تخت سلیمان
این واقعیت که ارتفاع مجموعه تخت سلیمان از خط القعر محیطی که در آن قرار دارد 62متر یعنی برابر عمق دریاچه است، ثابت می کند که کف دریاچه به وسیله املاح آهکی رسوب گذاری نشده و در طول سالهای شکل گیری آن ثابت بوده است.
بنابراین در صورتی که اشیایی در طول تاریخ به داخل دریاچه پرت شده باشد، در داخل گل و لای کف دریاچه مدفون نشده و از طریق غواصی قابل کشف هستند. لبه بالایی دریاچه، دارای پیشرفتگی نازکی در داخل آب است، اما باقی دیواره دریاچه کاملا عمودی است.
از این بابت مشخص است که در ادوار مختلف، لبه اضافی دریاچه به تدریج شکل گرفته، بزرگ و بزرگتر شده و به همین دلیل شکسته و به داخل دریاچه افتاده است.
بنابراین عمق ناحیه داخلی دریاچه همان 62متر اولیه باقی مانده، لیکن نواحی حاشیه ای کف آن شیب پیدا کرده است.
ارتفاع این شیب بین 46 تا 49 متر است، از دیگر سو اگر بدیهی بدانیم که ریختن اشیا تاریخی در داخل دریاچه از ساحل آن رخ داده باشد، این اشیا باید در حاشیه محیط دایره کف دریاچه افتاده باشند.
به نظر می رسد که کشف، منوط به لایروبی بخش حاشیه ای کف دریاچه و برداشت مثلثی از خاک به ارتفاع حدود 10 تا 15 متر است.
این لایروبی باید تا عمق 62متری ادامه یابد؛ به شکلی که کف حاشیه دریاچه همسطح مناطق مرکزی آن شود.
نظر شما