تبلیغ فرهنگی باید در راستای عمق بخشیدن به اصالتهای دینی و ملی باشد
دکتر محمدعلی آذر شب رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت : هویت هر جامعه ای از جوامع بشر تشکیل شده از هویت انسانی ، هویت فرهنگی و هویت ملی . هویت انسانی انسانها را با همدیگر در کل جهان بشریت مرتبط می سازد و انسانها معمولاً دارای هویت مسترک انسانی اند که بر اساس فطرت تشکیل شده است .
وی افزد : هویت فرهنگی عبارت است از مجموعه افکار و اندیشه ها و سنتها و نوع روابط اجتماعی . هویت ملی نیز عبارت است از وابسته بودن افراد جامعه به وطن مشترک ، حاکمیت مشترک، تاریخ مشترک و سرنوشت مشترک . این سه هویت می تواند زیر مجموعه هویت دینی قرار بگیرد زیرا دین بر مشترکات انسانی و بر اصول صحیح فرهنگی و بر وابستگی ملی تأکید دارد .
رئیس مرکزمطالعات فرهنگی ایران و عرب تصریح کرد : هویت ایرانی عبارت است از همین سه مؤلفه هویت انسانی، هویت فرهنگی و هویت ملی که زیر مجموعه هویت دینی می توانند قرار بگیرند .حال این سؤال پیش می آید که اگر هویت دینی تشکیل دهنده هویت ایرانی است و باید توجه داشت ادیان الهی نسبت به هویت انسانی، هویت فرهنگی و هویت ملی دیدگاه مشترکی دارند .
نگاه ما به هویت ایرانی - اسلامی تغییر کرده است
دکتر محمد تقی چاوشی که با خبرنگار مهر گفتگو می‌کرد نیز اظهار داشت: تردیدی نیست که هویت فرهنگی ما ایرانی -اسلامی است. بی‌گمان هر دو مؤلفه ایرانی اسلامی مبهمند و همین ابهام بر هویت ایرانی - اسلامی نیز سرایت می‌کند.
چاوشی در پاسخ به این سؤال که چرا پیوند ما با هویت ایرانی -اسلامی‌مان گسسته شده است؟ گفت : پاسخ به این پرسش متوقف بر آن است که ما هویت ایرانی - اسلامی را پیشاپیش بشناسیم و دیدی روشن و به دور از هرگونه ابهام نسبت به آن داشته باشیم. حداقل برای انسانی که در عصر حاضر و در فرهنگ ما زیست می‌کند به جرأت می‌توان گفت از این هویتی که شما می‌گویید دور شده‌ایم و هیچ تصویر روشنی از آن وجود ندارد.
وی افزود: در این میان حداقل می‌توان ادعا کرد که نگاه ما به ایران و اسلام متفاوت گشته که بی‌تردید بخش عظیمی از این تفاوت دیدگاه به سیطره و غلبه فرهنگ غرب و جهان مدرن برمی‌گردد. دو فرهنگ و هویت متفاوت هیچگاه به هم راه ندارند و آنچه از هم می‌فهمند در سطح و لایه‌های ظاهری است که اغلب هم بر اساس سوءتفاهمها شکل می‌گیرند.
هویت ایرانی - اسلامی در تعامل با فرهنگهای دیگر قوی‌تر می‌شود
دکتر بهرام امیراحمدیان گفت: یکی از این مؤلفه‌ها این است که هرکسی باور داشته باشد که به سرزمینی تعلق دارد که این سرزمین ایران است.
وی افزود: دوم اینکه تعلق خودش را به ملتی که در این سرزمین زندگی می‌کند اعلام کند که این ملت برای خودش دارای زبان، تاریخ و فرهنگ مشترکی است که همگان بدان باور دارند و بخشی از این فرهنگ که مهمترین آن است زبان و دین است.
امیراحمدیان گفت: آنچه سبب گسستگی هویت می‌شود ناخودآگاهی هر ملت از گذشته تاریخی شناخت سرزمین است. بنابراین عدم شناخت هریک از ایرانیان از تاریخ و جغرافیا، زبان و ادبیات و نمادهای ملی و فرهنگی از جمله اسطوره‌ها، افسانه‌ها و باورهای دینی و دیگر نمادهای ملی سبب گسست هویتی می‌شود.
امیر احمدیان خاطر نشان کرد: در این روابط هر یک ازفرهنگها با همدیگر مبادلات انجام می‌دهند و بنابراین در شرایط کنونی جامعه فرهنگی و جهانی هریک از فرهنگها داده‌ها و ستانده‌ها با یکدیگر خواهند داشت. بنابراین ایران می‌تواند از غرب چیزهایی بگیرد و چیزهایی بدهد.
نظریه‌هایی جدی در مورد فرهنگ ایرانی - اسلامی نداریم
دکتر سید یحیی یثربی تأکید کرد: هویت برای یک شهروند با یک سری اندیشه و مجموعه‌ای از رفتارها قابل تعریف است. مثلاً هویت یک امریکایی یا آلمانی با فکر و فرهنگ امریکا و آلمان و رفتار او در جامعه‌اش بر اساس آن فکر و فرهنگ تعریف می‌شود.
وی افزود: فکر و فرهنگ شناخته شده در غرب لیبرالیسم و دموکراسی است و رفتار سودگرایانه است اما هویت ایرانی -اسلامی را ما هنوز نتوانسته‌ایم برای خودمان تعریف کنیم. از نظر من ما از نظر تعریف هویت و جا انداختن آن در زندگی مردم خیلی مشکل داریم.
یثربی در پاسخ به این سؤال که چرا پیوند ما با هویت ایرانی -اسلامی‌مان گسسته شده است؟ گفت: این پیوند یک رویش به اسلام است و یک رویش به یک کشور به عنوان یک فرهنگ ملی برمی‌گردد.
وی افزود: اگر درست حساب کنیم اقرار می کنیم که کوتاهی کرده‌ایم. به طور مثال در بعد سیاسی و در حوادث اخیر اگر ما به جای طرف شدن با توده مردم با دو ستاد کارشناسی طرف بودیم بی‌تردید این مشکلات را نداشتیم و معلوم است که همین درگیریها و مشکلات، به هویت ایرانی - اسلامی جوانان و مردم ما به‌سختی آسیب می‌زند.
زبان فارسی عامل ماندگاری فرهنگ ایرانی - اسلامی است
دکتر سید محمد ثقفی گفت: هویت ایرانی مجموعه‌ای از خصایص قومی فرهنگی و اجتماعی ملتی است که آن را از دیگر ملتها متمایز و بر مجموعه آن تعین خاصی می‌بخشد.
وی افزود: قرآن کریم بر این حقیقت اعتراف کرده و هویت ملتها را به عنوان واقعیت، تحت عنوان شعوب و قبایل که هدف از آن آشنایی با یکدیگر بوده است می‌شناسد. از همین رهگذر هویت ملیت ایرانی از دوران باستان برحسب خاص فرهنگی خود که نوعی عقلانیت توأم با تمدن بوده است از دیگر ملتهای مجاور متمایز شده است.
وی افزود: اینکه زبان فارسی به عنوان زبان فرهنگ اسلامی در جهان اسلام دومین زبان دینی است و آیین اسلام به وسیله زبان فارسی در دنیا گسترش یافته است خود تحکیم‌بخش هویت ایرانی بوده است. اگر احیاناً یک عامل خارجی به مانند حمله مغول یا غربزدگی در قرن 14 توانسته است مقداری از هویت ایرانیان را مورد خدشه قرار دهد ولی ایرانیان با پالایش فرهنگی اسلامی خود توانسته‌اند دوباره هویت خود را احیا نمایند. امروزه نهضت بیداری اسلامی بیشتر از کشور ایران به جهان پرتوافشانی می‌کند.
تحول فرهنگ ایرانی - اسلامی را نباید به معنای گسست گرفت
دکتر محمد بقایی (ماکان) نیز گفت: برای پی بردن به هویت فرهنگی در هر شرایطی لازم است که که فرد اندیشنده نخست خود را بشناسد تا براساس این شناخت بتواند به هویت مورد نظر خویش پی ببرد.
این محقق حوزه ادبیات و فلسفه تصریح کرد: اصولاً برای هر شناختی سه مؤلفه ضرورت دارند؛ نخست شناخت به خود، دوم شناخت دیگری و سوم شناخت خویش از طریق دیگری. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که چیزی برای اندیشیدن و شناختن وجود دارد. اکنون در مورد هر هویتی می‌توان این سه اصل را معیار قرار داد.
وی افزود: بنابراین هویت ایرانی - اسلامی می‌تواند چیزی باشد که، یا استنباط از خود به خود است یا فهم این هویت از طریق دیگری که به آن می‌اندیشد. بر این اساس می‌بینیم که هویت مورد نظر با توجه به گذراندن هردو شرط موضوعی است مطرح در پهنه فرهنگ جهانی، یعنی چیزی است که از دیرباز تاکنون اذهان فردی و جمعی را به خود مشغول داشته است.
نظر شما