پرونده زباله های بیمارستانی همچنان در گیر و دار تعارفات سازمانی

شاید کمتر از سه سال باشد که موضوع زباله های عفونی آن هم با پیگیریهای بسیار از سوی رسانه ها به صورت جدی دنبال می شود در حالی که باید اذعان داشت پیش از توجه رسانه ها به این موضوع، مسئولان عواقب خطرناک ناشی از این زباله ها  را که به فرآورده های خونی و ترشحات عفونی و حتی مواد رادیو اکتیو آلوده اند و می تواند به دلیل عدم مدیریت به تهدید جدی برای سلامت مردم مبدل شود را کاملا به دست فراموشی سپرده بودند.

به دنبال رسانه ای شدن مدیریت پسماندهای بیمارستانی، ادامه روش دفن این زباله ها در کنار زباله های خانگی بدون استفاده از مواد ضد عفونی کننده و بی خطرساز، کمیسیون اصل نود مجلس را وادار به واکنش کرد بطوریکه این کمیسیون گزارش جامعی از عدم اقدام دستگاههای متولی در زمینه امحای صحیح زباله های عفونی تهیه کرد و هدف آن بود تا دستگاههای مسئول در این امر مجاب به در پیش گرفتن بهترین روش در دفن زباله های بیمارستانی شوند. اما متاسفانه پیگیریهای کمیسیون اصل نود تنها به بحث تهیه آئین نامه ضوابط اجرایی قانون مدیریت پسماندها ختم شد.

بی توجهی به امحاء صحیح زباله های عفونی باعث شد تا دادستانی کل کشور به عنوان مدعی العموم وارد موضوع شود و دادستان وقت از دولت و مجلس شورای اسلامی خواست اعتبار لازم را در خصوص امحاء صحیح و اصولی زباله های بیمارستانی در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد. به دنبال دادستانی کل کشور، سازمان بازرسی نیز به عنوان دستگاه نظارتی وارد میدان شد و گزارشی از عواقب خطرناک پسماندهای بیمارستانی به رئیس جمهور ارائه کرد و خواستار تصویب سریع آئین نامه ضوابط اجرایی قانون مدیریت پسماندها در دولت شد تا دیگر دستگاهها بهانه ای برای اقدام صحیح در امحاء زباله های عفونی نداشته باشند.

در نهایت پس از وقفه طولانی و با هشدارهای مسئولان قضائی و نمایندگان مجلس، آئین نامه ضوابط اجرایی قانون مدیریت پسماندها در کمیسیون زیر بنایی دولت به تصویب رسید تا دستگاههای متولی بر اساس برنامه ای مشخص در راستای امحاء زباله های عفونی اقدام کنند.

این در حالی است که کشورهای مختلف با توجه به شرایط ملی و منطقه‌ای خود اقدام به تصویب قوانین مختلفی کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به قوانین مصوب در کشورهای آمریکا، کانادا، دوبی و نظایر آن اشاره کرد.

در سطح بین المللی مهمترین قانون در زمینه مدیریت پسماندهای بیمارستانی " کنوانسیون بازل " است که پسماندهای بیمارستانی را در گروه Y1 شامل پسماندهای کلینیکی و درمانی و Y3 شامل پسماندهای دارویی قرار داده است و نظام خطوط راهنمایی برای مدیریت آنها تصویب کرده است.

همچنین بررسیها نشان می دهد در کشورهای اروپایی نیز روش اصلی امحای پسماندهای بیمارستانی، استفاده زباله سوز مرکزی است. برای مثال در کشور سوئیس، همه پسماندهای قابل سوزاندن که بازیافت نمی‌شوند، باید در یکی از 28 زباله سوز شهری این کشور سوزانده شوند. در نروژ، پسماندهای بیمارستانی سوزانده می‌شوند و همانند کشور سوئیس از آن انرژی برق تولید می‌شود. آمار موجود نشانگر افزایش سالانه این تولید انرژی در سوئیس است. در استرالیا و نیوزیلند نیز، زباله سوزی دو محفظه‌ای، به عنوان بهترین گزینه امحای پسماندهای بیمارستانی برای پسماندهای عفونی، سیتوتاکسیک، تیز و برنده و... معرفی شده است. به همین ترتیب کشورهای حوزه خلیج فارس نیز برای امحای پسماندهای بیمارستانی به احداث زباله سوز مرکزی در هر استان متوسل شده اند.

سازمان بهداشت جهانی نیز با ارائه توصیه‌هایی به کشورهای جهان و به ‌خصوص کشورهای جهان سوم و در حال توسعه را نسبت به چگونگی مدیریت پسماندهای بیمارستانی آگاه ساخته است.

با این حال باید اذعان داشت، در تهران در کنار بیمارستانهای متعدد و هزاران مطب پزشکی که روزانه پذیرای هزاران نفر بیمار در سطح شهر هستند، صدها آزمایشگاه‌، رادیولوژی، درمانگاه‌های اورژانس و ...  به فعالیت مشغولند که زباله‌های آنها حاوی عناصر خطرناک و بیماری‌زا و مواد رادیواکتیو است و بدرستی مشخص نیست بیماریهای ناشی از مواد عفونی تاکنونی چه زیانها و عوارضی را به سلامت شهروندان وارد کرده و زخمهای وحشتناکتر آن چه زمانی سر باز خواهد کرد.

.....................................

فهیمه امامی