بازیهای محلی همدان؛ هویتی که نادیده گرفته می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، مانوس شدن با طبیعت از جمله ویژگی‌های ورزش‌های بومی و محلی است که باید برای ارزیابی و جایگاه دوباره و ترویج آن برنامه‌ریزی و نظرسنجی شود.

متاسفانه امروزه ورود و گسترش بازی‌های جدید بی‌هویت رایانه‌ای و ورزش‌های مدال‌آور قهرمانی نظیر فوتبال موجب شده تا نه تنها بسیاری از ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی در پس این بازی‌های مدرن در غبار فراموشی برود بلکه نسل جدید حتی با نام این رشته‌ها نیز بیگانه باشد.

پرواضح است که نبود برنامه‌ریزی، حمایت کم، گسترش بازی‌ها و ورزش‌های مدرن، کمبود اعتبار، عدم فرهنگ‌ سازی و تبلیغات کم از جمله دلایل فراموشی بسیاری از رشته‌های اصیل بومی و محلی همدان است.

بازی های بومی و محلی به ‌دلیل حمایت نشدن به فراموشی سپرده شده است

آنچه مسلم است اینکه بازی های بومی و محلی در گذر زمان و به‌دلیل توجه کم و حمایت نشدن از این رشته‌های اصیل و پرپیشینه رنگ باخته و به فراموشی سپرده شده است.

گذری بر گذشته همدان نشان دهنده آن است که در زمان قدیم مردم همدان در انجام بازی ها با وسایلی از قبیل چوب، سنگ، طناب، پارچه که در طبیعت هم به سادگی یافت می‌شود سروکار داشتند و در مقایسه با امروزی‌ها بسیار بشاش‌تر و سرزنده‌تر بودند.

این درحالیست که امروزه با اینکه وسایل و ابزار لوکس و مدرن در اختیار است اما آن چهره شاد مردم قدیم به هیچ وجه مشاهده نمی‌شود زیرا بازی‌ها و ورزش‌های بومی زمان‌های قدیم طوری بود که باعث می‌شد مردم بیشتر تحرک و فعالیت‌های بدنی داشته باشند.

بازی‌های بومی ارتباط‌ و صمیمت‌های بین افراد را بیشتر می‌کند

از سوی دیگر از آنجایی که ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی بیشتر به صورت گروهی برگزار می‌شود ارتباط‌ و صمیمت‌های بین افراد را بیشتر می‌کند ولی اکنون این بازی‌ها کمرنگ شده و به جای آن تکنولوژی و وسایل الکترونیکی بیشتر شده و فعالیت‌های بدنی جای خود را به فعالیت‌های ذهنی و شادی‌های جمعی نیز جای خود را به شادی‌های فردی داده است.

شاید بی ربط نباشد اگر گفته شود حمایت کم و نبود سرمایه‌گذاری مناسب از دلایل رو به فراموشی رشته‌های اصیل و بومی است که باید در این زمینه بیشتر سرمایه‌گذاری شود.

آنچه مسلم است اینکه ورزش‌های بومی و سنتی ریشه در فرهنگ و سنت هر منطقه‌ای دارد که باید برای احیای این فرهنگ‌های اصیل و پرپیشینه برنامه‌ریزی شود.

از سوی دیگر خاطره بازی‌های دسته‌جمعی برای نسل امروز کودک و نوجوان ما چندان که باید و شاید شناخته شده نیست زیرا آنها ترجیح می‌دهند خود را با انبوه وسایل الکتریکی و اسباب بازی‌های کوچک و بزرگی که در مغازه‌های امروزی به فروش می‌رسد سرگرم کنند.

بازی‌های بومی و محلی، گنجینه‌هایی از فرهنگ و هویت به شمار می‌آیند

ناگفته پیداست که ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی گنجینه‌هایی از فرهنگ و هویت به شمار می‌آیند که اگر دیر بجنبیم به تاریخ می‌پیوندند.

بر اساس بررسی های انجام شده، بیشتر رشته‌های بومی و محلی شناسایی شده در استان همدان دارای قدمت و پیشینه تاریخی است که هفت سنگ، پنجعلی پنجعلی، پول توتان، پر یا پوچ، پا به پا، بیلدرم بیل، بگو کی بود، باجی باجی جان، انداختن سکه در قیف، الک دولک زمه، الک اسد خان، آه زرینه، آقا داد ملا داد، آسیاب به چرخ، آسه برو آسه بیا...، آسمان چه رنگه ؟، آردا مادزول و .. از جمله بازیهای بومی و محلی استان همدان است که در حال حاضر شاید برخی از آنها در گوشه و کنار این استان رواج داشته باشد.

متاسفانه به این رشته‌های بومی و محلی آن گونه که باید توجه نمی‌شود و گسترش ورزش‌های جدید با هیجانات زیاد مانند فوتبال موجب کمرنگ شدن رشته‌های بومی شده است.

به گفته کارشناسان، متولیان امر بیشتر از رشته‌های مدال‌آور و قهرمان پرور حمایت می‌کنند و اسپانسر و بخش خصوصی نیز کمتر راغب می‌شود تا بر روی ورزش‌های بومی و محلی سرمایه‌گذاری کند.

رونق دوباره بازی های بومی و محلی نیازمند ساماندهی است

آنچه مسلم است اینکه ساماندهی، امری ضروری برای رونق دوباره بازی های بومی و محلی است زیرا امروزه می‌بینیم که با ساماندهی ورزش‌های باستانی این رشته‌ها در جهان نیز مطرح هستند.

از سوی دیگر برنامه‌ریزی و داشتن صبر و حوصله از مهمترین نیازها برای احیا دوباره ورزش سنتی و بومی است و به‌دلیل اینکه ورزش‌های بومی و محلی در قالب مدون و قانونمند اجرا نمی شود باید در این زمینه نیز برنامه‌ریزی شود.

یک کارشناس مسائل اجتماعی در این خصوص با بیان اینکه بازی های محلی، بخشی از هر فرهنگ محسوب می شوند که متناسب با وضعیت اقلیمی و فرهنگی هر منطقه طراحی شده اند، گفت: همین هماهنگی و همراهی با جغرافیا و فرهنگ، رمز ماندگاری برخی از آنها تاکنون بوده است.

نسرین همت افزود: درست است که برخی بازی های محلی در بیشتر نقاط ایران مشاهده می شوند و حالتی کلی تر دارند اما بازی های بسیاری نیز وجود دارند که خاص هر منطقه بوده و در سایر نقاط کشور دیده نمی شوند.

شادی و نشاط بخش جدایی ناپذیر بازی های محلی و بومی است

همت اظهار داشت: مطالعه و معرفی این بازی ها از آن رو حائز اهمیت است که می تواند هم به ما دانشی در خصوص داشته های فرهنگی مان بدهد و هم فرصتی فراهم کند تا با کسب آگاهی بتوانیم در زندگی امروز خود و کودکانمان از آنها استفاده کنیم و از شادی و نشاطی که بخش جدایی ناپذیری از این بازی هاست بهره مند شویم.

وی ادامه داد: تربیت و پرورش تواناییهای جسمی کودکان و نوجوانان و آموزش مهارتهای لازم به آنها از طریق بازیها، بویژه بازیهای دسته جمعی، نه تنها اوقات فراغت آنها را به شکل شایسته پر می کند بلکه آنها را برای ورود به عرصه زندگی اجتماعی و پذیرش مسئولیتهای آن آماده می سازد.

نا گفته پیداست که نیاز به بازی، عمومی و جهانی است و مرزهای سن، جنس، موقعیت اجتماعی، پایگاه اقتصادی و جغرافیایی را درهم می شکند.

هر ملتی برای خودبازی و سرگرمی دارد و همه انسان ها دوست دارند در کنار فعالیت های معیشتی و موظف خود به فعالیت هایی بپردازند که ریشه در خواست ها و تمایلات آنها داشته باشد بی آنکه ناگزیر باشند خود را گرفتار نتیجه بدست آمده بکنند.

فن آوری های نوین بسیاری از بازیهای سنتی و بومی را منسوخ کرده است

تغییر در شیوه های زندگی مردم، گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن و پیدایش فناوری های نوین بسیاری از بازیهای سنتی و بومی را یا منسوخ کرده یا به حاشیه رانده است.

امروز اگر پرداختن به بازیهای سنتی و بومی اوقات فراغت مردم را پر نمی کند اوقات فراغت زندگی امروز را تلویزیون، سینما و سایر دستگاه های صوتی و تصویری و بازیچه های پیشرفته مکانیکی و الکترونیکی پر می کند.

در دنیای امروز بازی در قالب ورزش ها، کارهای نمایش یا اسباب بازیهای وابسته به انگیزه سودآور است.

البته بخشی از شرایط پیش آمده اجتناب ناپذیر است و انسان باید به ناچار برای دست یافتن به فناوری پیشرفته و زیستن در سایه آن بپردازد ولی آنچه که مسلم است اینکه انسان بدون روحیه بازی شاید نمی توانست به شکل امروزی تکامل یابد.

درست به همین دلیل و اهمیت و نقش بازیهای سنتی و بومی است که برخی از مردم و از جمله بعضی از مسئولان باید بکوشند با احیای بازیهای سنتی و ورزش های بومی - محلی شرایط لازم را برای رهایی و آزادی و لذت بردن از بازیهای خود انگیخته و آزاد برای خود و نسل جوان سرزمینشان فراهم آورند.