تبیین ویژگیهای مصحف جمهوری اسلامی/ تغییر علائم قرآنی برپایه سواد فارسی

به گزارش خبرنگار مهر، علی سرابی قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن در مراسم رونمایی از جدیدترین آثار مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران که امروز دوشنبه 9 آبان ماه در دارالکتابه برگزار شد به ارائه گزارشی از روند تأسیس این مرکز و دستاوردهای آن طی 2 دهه فعالیت پرداخت و گفت: این مرکز با هدف تهیه و تولید محصف جمهوری اسلامی با فرمان رهبر تأسیس شد و انجام این رسالت مهم را با تشکیل شورایی متشکل از اساتید و صاحبنظران عرصه کتابت قرآن و انجام کار تحقیق و پژوهش در مورد مصحف آغاز کرد.

وی افزود: منابعی در رسم الخط قرآن موجود است که در این کتابها مشکل تصحیح و رسم صحیح کلامات قرآن ذکر شده است. با تحقیق گسترده شورای مرکز، با استناد به این کتابها و استناد به مصاحف و قرآنهای موجود در جهان اسلام رسم الخطی را برگرفته از این منابع و کتابها به دست آورده ایم که ضمن داشتن استناد و اتقان علمی تا حد امکان به رسم الخط و قرآن کلمات قرآنی نزدیکتر است.

قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن یادآور شد: این رسم الخط ضمن رعایت آسان سازی مستند به منابع علمی است و مورد تأیید بیشتر علما و دانشمندان علوم قرآنی و جهان اسلام از جمله تعدادی از اساتید جامعه الازهر قرار گرفته است. این اثر در داخل کشور هم مورد تأیید بیشتر اساتید قرائت قرآنی بوده و مطابق فتاوای مراجع عظام در مورد رسم الخط تهیه شده است.

سرابی همچنین گفت که این مرکز کار نگارش قرآن با قلم رایانه ای و توسط اساتید خوشنویسی قرآن را آغاز کرده و درحال حاضر با دو قلم رایانه ای برگرفته از نثر عربی و فارسی رسم الخط این مرکز طراحی شده و تا کنون 70 قرآن را برای چاپ آماده کرده است.

قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن تصریح کرد: این 70 قرآن پس از تهیه و کتابت با همکاری بیش از 70 ناشر از ناشران دولتی و خصوصی قرآن جمهوری اسلامی چاپ و منتشر شده و تا کنون در شمارگان 18 میلیون با تنوع قطع وارد بازار نشر شده است. نکته قابل توجه در ارتباط با قرآن جمهوری اسلامی یا مصحف طبع و نشر قرآن کریم تسهیل علامت گذاری در این قرآن است، علامت گذاری قرآن امری توقیفی نیست و می تواند بنا بر مصالح و نیازهای آموزشی مناطق کشورهای اسلامی تطابق پیدا کند.

وی اضافه کرد: دراین قرآن برپایه سواد فارسی سعی شده تا علائم به کار رفته کمتر بشود و کار آموزش با این کار آسان تر شود بنا براین شیوه علامت گذاری در این قرآن بدیع است و در آن علائم زائدی که کمک به سهولت آموزش قرآن نمی کند حذف شده است. از همین جهت وزارت آموزش و پرورش این قرآن را به عنوان متن درسی دانش آموزان انتخاب کرد و امروز این متن آموزشی دانش آموزان است. در پایه راهنمایی این قرآن در سه جلد به دانش آموزان اهدا می شود.

سرابی گفت: در کنار تحقیقات، مطالعات، کارهایی در ارتباط با رسم الخط قرآن در این مرکز صورت گرفته کارهایی در ارتباط با توسعه مفاهیم و معارف قرآنی صورت گرفته از جمله شرح منتخب قرآن که به قرآن حکیم معروف شده است و تحقیق و پژوهش در ارتباط با کلمات قرآن که منجر به تهیه کشف الایات شده است. محققان این مرکز مشغول ترجمه قرآن با رویکرد استفاده عموم هستند و شرحهای منتخبی ویژه دانش آموزان و دانشجویان ارائه کرده اند. تهیه شرح لغوی و ادبی قرآن توسط استاد دکتر حمید رضا مستفید از دیگر کارهای مرکز است که در رونمایی امروز قرار گرفته است.

علیرضا چیذری مدیر واحد تحقیق و پژوهش مرکز نیز در این مراسم گفت: در این واحد از ابتدا تعدادی از اساتید و کارشناسان علوم قرآنی شورای تحقیقی را تشکیل دادند تا تحقیقات مرکز تحت اشراف این شورا انجام شود.

وی افزود: اولین گام برای ورود به مفاهیم قرآن شناخت ترجمه قرآن است تا بدانیم که آیات قرآن در مرحله نخست چه موضوعی را بیان می کنند. در این مرکز مخاطب خاصی را در نظر گرفتیم که دانش آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان بوده اند، اگرچه برای عموم مردم نیز قابل استفاده خواهد بود.

چیذری در رابطه با برخی ویژگیهای این اثر که برای دانش آموزان درنظر گرفته شده یادآور شد: ترجمه لغات با توجه به جملات صورت گرفته تا دانش آموز معنای کلی جمله را دریابد. همچنین تلاش شده در کلمات مشابه وحدت رویه مدنظر باشد. با توجه به این که مخاطب خاص بود ریشه کلمات و مسائل صرف و نحوی مورد استفاده قرار نگرفته است. در کلمات تکراری در همان صفحه به کلمات بالا ارجاع داده شده است. این کار می تواند برای عموم مفید باشد و راهی برای آشنایی با قرآن کریم باز کند.

وی در رابطه با برخی فعالیتهای مرکز گفت: از 9 سال گذشته کار جدیدی در مرکز انجام شد که در حوزه وقف و ابتدا بود. در کشور تا کنون چنین تحقیقاتی انجام نشده است. در ارتباط با این کار گروهی از کارشناسان مرکز با حدود 140 جلسه تمام علائم را بررسی کردند و با توجه به شیوه نامه ای که تنظیم شد این کار پیش رفت. در این حوزه همچنین تصمیم بر این شد که علائم وقفی برای آیات طولانی قرار داده شود تا قطعه آیه کوتاه تر شود و در قرائت قرآن مورد استفاده قرار گیرد.

وی اضافه کرد: در مصحف جمهوری اسلامی سجده های قرآنی نیز مورد بررسی قرار گرفت به طوری که پس از انجام تحقیقات مشخص شد، علامت سجده در آیه 37 قرآن در سوره فصلت باشد نه آیه 38 از این رو توصیه می شود مراکزی که کار قرآنی انجام می دهند از نتایج تحقیقات این مرکز استفاده کند. همچنین در در ارتباط با تقسیمات قرآنی نیز تحقیقاتی انجام شد تا در مصاحف بعدی این تقسیمات رعایت شود. تعداد هفت سوره قرآن نیز مکی بودن و مدنی بودن آن باید تغییر می کرد، به طوری که سوره های رعد و الرحمان عنوان مدنی داشتند اما بنا بر تفسیر مکی هستند، اما سوره های تکاثر و ماعون مکی بودند که تحقیقات ما نشان می دهد این سوره ها در واقع مدنی هستند.

سید مهدی سیف عضو شورای تحقیق مرکز نیز یادآور شد: یکی از اهداف اصلی این مصحف جمهوری اسلامی استاندارد سازی کتابت قرآن در کشور است و هدف دیگر آسان سازی رسم الخط قرآن در کشور است. رسم الخطهای موجود از گذشته نقاط قوت و ضعفی دارند که بررسی و شناسایی شده است. در این رسم الخط سعی شده است که محاسن و نقاط قوت رسم الخطهای موجود استفاده شود و نواقص برطرف شود.

وی خواستار مقایسه رسم الخطهای موجود و معایب و محاسن این رسم الخطها شد و گفت که این امر می تواند هم به لحاظ قرائت و هم به لحاظ آموزشی موثر باشند.