زندگی در مدار صفر درجه/ اسکان در نوار مرزی با حداقل امکانات

به گزارش خبرنگار مهر، جامعه عشایری به عنوان یکی از ترکیب های جمعیتی در ایران در کنار جوامع شهری و روستایی، همواره نقش بارز و تعیین کننده در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی کشور داشته اما عشایر خراسان جنوبی هم اکنون حتی از امکانات اولیه زندگی از جمله تامین به موقع آب سالم، برق، راه، مراکز درمانی، سرویس های بهداشتی و حمام نیز محروم هستند.

جامعه عشایری با خصوصیاتی متمایز از جوامع شهری و روستایی از دیر باز در ایران حضور داشته و علاوه بر دفاع از مرز و بوم کشور، نقش چشمگیری در تولید، خصوصا محصولات دامی و نیز حفظ فرهنگ و تمدن کهن ایران بر عهده داشته، با این وجود در بررسی وضعیت شاخص های توسعه مشخص می شود متاسفانه این جامعه نسبت به جوامع شهری و روستایی کشور به مراتب کمتر توسعه یافته است.

اگر چه عشایر از جمعیت کمتری نسبت به جمعیت شهری و روستایی برخوردارند، اما تاثیر اقتصادی، اجتماعی، نقش دفاعی و مرزبانی آنان انکارناپذیر است و یکی از مواریث گرانبها و گرانقدر قدیمی ایران زمین هستند.

عشایر متعهد و بی مدعا همیشه پشتیبان معتمد برای نظام و ولایت فقیه بوده و هستند و تولیدات اورگانیک، کمک به پایداری محیط زیست و زادآوری محیط زیست، جاذبه های فرهنگی و هزاران مزیت نسبی این جامعه را می توان نام برد.

دستگاه های اجرایی کشور در خدمت سه قشر از جامعه شهری، روستایی و عشایر هستند، که متاسفانه عشایر در خیلی از امورات از دستگاه های اجرایی مغفول واقع شده اند.

طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 87 از عشایر کوچنده، 13 درصد جمعیت خراسان جنوبی با جمعیت 80 هزار و 166 نفر عشایر هستند، که هفت درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده اند.

اسکان 9ماهه عشایر در کومه های تاغ بدون امکانات

عشایر منطقه زیرکوه شهرستان قاین 9 ماه از سال را در کومه های ساخته شده از تاغ های بیایانی که با پلاس و گلیم های دست باف بانوان عشایر فرش شده زندگی می کنند و حتی از کمترین امکانات زندگی اعم از آب شرب سالم، برق، حمام و سرویس های بهداشتی محرومند.

تامین آب شرب سالم از مهمترین خواسته های عشایر این منطقه بوده که در تمام محلات مشکلات را جدی تر کرده و مردم این منطقه پس از تقاضای تانکر آب در برخی محلات حتی تا دو هفته بدون آب مانده و از آب های جمع شده در بندهای خاکی استفاده می کنند.

فروش چهار هزار دام عشایر به علت خشکسالی/ تولیدات عشایر در دست دلالان

یکی از سران عشایر محله چاه باشا منطقه زیرکوه در گفتگو با مهر، از فروش چهار هزار راس دام سبک با قیمت بسیار ارزان در این محله خبر داد و گفت: عشایر این منطقه شش هزار راس دام سبک داشتند که به علت خشکسالی این دام ها به دو هزار راس کاهش یافته و زندگی ساکنان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

الله داد افضلی با بیان اینکه به دلیل عدم حمایت از سوی مسئولان دام های عشایر توسط دلالان با چک های مدت دار شش الی هشت ماهه خریداری می شوند، تاکید کرد: این امر دغدغه زیادی برای عشایر فراهم کرده و دام های عشایر منطقه به دست دلالانی می افتد که با کمترین قیمت دستان عشایر را از زحمات یک ساله برای دام، خالی می گذراند.

وی اضافه کرد: عشایر این منطقه شش الی 9 ماه از سال را در این محله اسکان دارند و از امکانات اولیه زندگی از جمله برق و آب آشامیدنی سالم محروم هستند.

افضلی صنایع دستی، قالی بافی، غذاهای محلی و سنتی، و روغن های حیوانی را از جمله تولیدات عشایر این منطقه برشمرد و بیان کرد: مهمترین خواسته عشایر این منطقه تامین آب سالم، کمک به علوفه دام، خرید گوشت از سوی دستگاه های مربوطه است.

یکی از سران عشایر محله چاه باشا منطقه زیرکوه تعداد خانوار ساکن در این محله را 40 خانوار ذکر کرد و گفت: این محله دارای حمامی با قدمتی چند ساله است که به دلیل کمبود آب بلا استفاده مانده است.

عدم برخورداری از امکانات عامل مهاجرت عشایر به شهرها

یکی از عشایران بخش زیرکوه نیز در گفتگو با مهر، علت مهاجرت جوانان به شهر را عدم برخورداری از امکانات و تسهیلات رفاهی اعلام کرد.

حسین سپهری، فرسودگی چاه های مالداری و مشکلات بیمه ای دام را از دیگر علل مهاجرت به شهر عنوان کرد و بیان داشت: حفر چاه کشاورزی برای رونق کشاورزی، لایه روبی بندهای خاکی، شن ریزی ایل راه ها، احداث نمازخانه، حمام و سرویس های بهداشتی از جمله خواسته های مناطق عشایری منطقه زیرکوه است.

احداث 10 تانکر ثابت آبرسانی در قاین

رئیس اداره عشایری شهرستان قاین در گفتگو با مهر، اظهارداشت: توسط شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی برای احداث 10 تانکر آب در محله های عشایری منطقه زیرکوه طی سال گذشته قول مساعد داده شده که هم اکنون 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

سیدعلی نوربخش احداث یک باب حوض انبار توسط منابع طبیعی و جهاد کشاورزی با پنج میلیون اعتبار، یک حوض انبار در چاهنو با 90 درصد پیشرفت فیزیکی و اعتبار 13 میلیون تومان و 57 متر مکعب ظرفیت آب، احداث حوض انبار و آبشخور در کورت آباد با 12 میلیون تومان اعتبار و ظرفیت 41 متر مکعب، تلمبه بادی در چاه زرد با چهار میلیون تومان اعتبار، حوض انبار در محله چاه باشا با 60 متر مرکعب ظرفیت و 15 میلیون تومان اعتبار و..  را از جمله اقدامات انجام شده در سنوات گذشته در مناطق عشایری زیرکوه ذکر کرد.

وی با اشاره به اینکه طی پیگیری های انجام شده برای نخستین بار استفاده از اعتبارات ملی در استان و شهرستان قاین محقق شده ست، تصریح کرد: در این راستا از محل ماده 180 و سایر منابع ملی سازمان عشایری سه مورد احداث بند خاکی در پسکوه بمرود با اعتبار 15 میلیون تومان و همچنین احداث سرویس های بهداشتی ابلاغ اعتبار شده است.

رئیس اداره عشایری شهرستان قاین همچنین از ابلاغ اعتبار برای سکوهای نصب چادر در مناطق عشایری خبر داد و گفت: این سکوها به منظور مصون ماندن عشایر از گزند حشرات و حیوانات درنده نصب خواهد شد.

وی احداث و مرمت چاه های مالداری را یکی از ضرورت های زندگی در مناطق عشایری عنوان کرد و بیان داشت: در این راستا باید احداث و مرمت چاه های مالداری در دستور کار قرا گیرد چرا که این چاه ها منبعی برای ذخیره آب بوده و اهمیت زیادی در تامین آب مورد نیاز دام عشایر دارند.

نوربخش با اشاره به اینکه کار مرمت ایل راه های عشایری نیز در قالب تیغ زدن و موج تراشی انجام شده ست، افزود: تاکنون 500 کیلومتر ایل راه کار شده امام کافی نبوده و باید به صورت شن ریزی و زیربنایی انجام شود.

رئیس اداره عشایری شهرستان قاین از وجود 800 کیلومتر ایل راه در شهرستان قاین خبر داد و گفت: حداقل 500 کیلومتر از این ایل راه ها نیازمند بازسازی و اعتبار بالایی است.

وی با اشاره به اینکه در سال گذشته پنج دستگاه تانکر آبرسانی از محل اعتبارات خکشسالی به شهرستان اختصاص یافته است، افزود: از این تعداد دو دستگاه از محل سایر بخش ها و سه دستگاه به سه محله عشایری آماده تحویل است.

نوربخش با اشاره به اینکه احداث چند مورد سرویس بهداشتی در محله های عشایر زیرکوه ابلاغ شده است، تصریح کرد: امیدواریم با پیگیری انجام شده تمام محله های عشایر شهرستان از سرویس ها بهداشتی بهره مند شوند.

وی همچنین از وجود حمام تازه تاسیس اما بلا استفاده در محله چاه باشا زیرکوه خبر داد و گفت: هم اکنون تنها مشکل این حمام تامین آب بوده و با احداث یک تانکر ثابت 12 هزار لیتری مرتفع می شود که به دلیل کمبود تانکر در حال حاضر مقدور نیست.

انتقال دام به استانهای همجوار راهکار نجات دام ها از مرگ و میر

نوربخش خشکسالی را مهمترین مشکل پیشروی عشایر دانست و افزود: در این راستا با تدابیر لازم از سوی مسئولان از جمله انتقال دام عشایر به استانهای سرسبز همجوار می توان مشکل دام عشایر را مرتفع کرده و مانع از فروش دام استان شد.

رئیس اداره عشایری شهرستان قاین یادآور شد: تنها دو منطقه بارنجگان و درح در سطح استان به صورت شهرک سازی شده اسکان یافتند و مابقی محلات عشایری مرزنشین کوچنده هستند.

توزیع 350 فانوس خورشیدی در مناطق عشایری/ خراسان جنوبی مستعد انرژیهای نو

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه این استان به دلیل کویری بودن و وزش بادهای 120 روزه مستعد انرژی های نو است، گفت: در این راستا طرح فانوس های خورشیدی، پکیج های خورشیدی، تملبه های بادی و پنل های خورشیدی در مناطق عشایری از مهمترین پروژه های در دست اجرا برای رفع مشکلات جامعه عشایری استان است.

محمدابراهیم ابراهیمی از توزیع 350 عدد فانوس خورشیدی در محلات عشایر استان همزمان با آغاز کوچ عشایر استان خبر داد و گفت: این فانوس ها به صورت رایگان دربین عشایر استان توزیع می شود.

وی از اجرایی کردن کارگزاری تشکل های عشایری در سطح استان خبر داد و گفت: طبق تفاهم نامه منعقد شده با بانک کشاورزی تشکل های عشایری به عنوان کارگزاران عشایر پذیرش شده و از این پس مشکلات بیمه دام عشایر و بیمه تامین اجتماعی عشایر توسط این تشکل ها پیگیری می شود.

34 درصد تولیدات دامی استان به عشایر اختصاص دارد

ابراهیمی با اشاره به اینکه 34 درصد دام استان به عشایر اختصاص دارد، افزود: این میزان معادل یک میلیون و 373 راس دام سبک و سنگین و یک میلیون و 300 هزار واحد دامی در استان است.

وی 34 درصد تولیدات دامی استان را متعلق به جامعه عشایری دانست و بیان کرد: طی سال گذشته 13 هزار و 500 تن شیر، سه هزار و 520 تن گوشت قرمز و 670 تن پشم و کرک از طریق عشایر استان تولید شده است.

خشکسالی تهدید جدی برای عشایر خراسان جنوبی

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه خشکسالی های چند ساله موجب پائین آمدن سطح درآمدی جامعه عشایری شده است، اظهارداشت: نمی توان گفت جامعه عشایری جامعه فقیری هستند، اما این قشر از لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات مناسب فوق العاده محروم هستند که رفع این محرومیت همت بلند مسئولین را می طلبد.

وی بیان کرد: سوء تغذیه دام، افزایش بیماری‌ های واگیردار، مرگ و میر دام، کاهش آبستنی دام، افزایش سقط جنین دام و مرده ‌زایی در دام‌ ها از جمله عوارض خشکسالی 13 ساله در مناطق عشایری بوده که مشکلات جامعه عشایری را دو چندان کرده است.

ابراهیمی خریدهای تضمینی دولت برای حمایت از جامعه عشایری در سال ‌های خشکسالی را راهکار مناسبی حفظ دام جامعه عشایری دانست و تصریح کرد: طی چند سال اخیر امکانات و خدمات خوبی در اختیار جامعه عشایری قرار گرفته ولی باید به این قضیه اعتراف کرد که هنوز آنطور که شایسته این قشر محروم و مولد است، امکانات رفاهی و زیربنایی برای این قشر مهیا نشده، که این امر عشایر این دیار کهن را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

مدیر کل امور عشایر خراسان جنوبی خشکسالی های پیاپی و تبعات ناشی از آن را مهمترین تهدید جدی برای عشایر این استان دانست و عنوان کرد: دام عشایر به دلیل وابستگی به مرتع بیشترین خسارات از خشکسالی را به خود اختصاص داده که در این راستا باید سهم عشایر استان در بحث یارانه های علوفه دام جدا دیده شود. 

اجرایی شدن آیین نامه ساماندهی عشایر راهکار حل مشکلات

ابراهیمی بهترین راهکار خدمات رسانی مطلوب به جامعه عشایری را اجرایی کردن آیین نامه ساماندهی عشایر دانست و اظهارداشت: با اعتبار اداره کل فقط نیازهای روزمره عشایر برطرف می شود و زیرساختهای مورد نظر باید با اجرایی کردن آیین نامه سامان دهی عشایر فراهم شود.

وی ادامه داد: طبق ماده پنج این آیین ‌نامه تمامی دستگاه‌ های اجرایی در تنظیم بودجه سنواتی و برنامه‌ های کوتاه مدت و بلند مدت خود باید 13 درصد اعتبار خود را به نسبت جمعیت عشایری استان خدمات ارائه دهند.

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی آیین نامه سامان دهی عشایر با هدف پررنگ شدن سهم عشایر در اعتبارات دستگاه های اجرایی و برخورداری آن ها از حداقل شاخصه های مورد نظر در سال 84 ابلاغ شده اما هنوز تعامل قابل توجهی برای اجرای آن بین دستگاه های استان به وجود نیامده است.

....................................

گزارش : مریم بهلولی

عکس: امیر حسین حیدری