تنش‎های ترکی-سوری و تقابل قدرت‎ها در سقوط جنگنده اف‎چهار

در این میان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو ) اعلام کرده که درباره انهدام هواپیمای نظامی ترکیه توسط سوریه تحقیق خواهد کرد. ترکیه عضوی از ناتو است و بر اساس قوانین موجود درناتو اگر عضوی از این سازمان مورد حمله قرار بگیرد بقیه اعضا به دفاع از آن می پردازند . در نتیجه اگر مشخص شود که این هواپیما در خارج از خاک سوریه هدف قرار گرفته آنگاه باید منتظر رویکرد جدید ناتو در قبال سوریه باشیم.

 

در این میان روزنامه لس آنجلس تایمز در گزارشی با پرداختن به هدف قرار گرفتن جنگنده ترکیه در سوریه می نویسد : با توجه به آنکه ترکیه عضوی از ناتو است، آنکارا درباره نشان دادن هر نوع واکنشی به سقوط این جنگنده باید با آمریکا و دیگر اعضای ناتو مشورت کند.

لس آنجلس تایمز بلافاصله پس از این جمله به موضع روسیه در قبال سوریه و مخالفت مسکو با هرگونه اقدام نظامی علیه بشار اسد اشاره می کند.

 

این گزارش درحالی منتشر می شود که شایعاتی مبنی بر احتمال هدف قرار گرفتن این جنگنده از سوی روسیه در محافل رسانه ای منتشر شده و با توجه به اینکه جنگنده مورد نظر در نزدیکی بندر "طرطوس" محلی که ناوهای روسی عازم آن هستند، سقوط کرده این شایعه بیشتر رنگ واقعیت به خود می گیرد.

 این جنگنده در یک موقعیت زمانی حساس مورد هدف قرار گرفته زیرا در هفته گذشته خبرهای متعددی درباره فشار کشورهای غربی و عربی به آمریکا برای وادار کردن این کشور مبنی بر اتخاذ تصمیمی عاجل برای کنار گذاشتن حکومت سوریه منتشر شد و متعاقب آن روزنامه هایی چون نیویورک تایمز و دیلی تلگراف خبرهایی درباره ارسال تسلیحات نظامی سنگین از سوی کشورهای عربی و آمریکا به شورشیان سوری منتشر کردند.

 

این خبرها درحالی منتشر می شد که روسیه از اعزام ناوهای خود به سواحل سوریه خبر داده بود و پیش از آن هم مسکو و واشنگتن وارد یک جنگ لفظی در مورد سوریه شده بودند.

 

بسیاری از روزنامه ها و خبرگزاری ها از این جنگ لفظی به عنوان نشانی از آغاز جنگ سرد میان دو رقیب قدیمی یاد کردند . یکی از این خبرگزاری ها رویترز بود که در آستانه آغاز نشست جی بیست در مکزیکو نوشت : پس از گذشت یک هفته که در آن مقامات دو کشور آمریکا و روسیه با یکدیگر به سبک دوران جنگ سرد سخن گفته و یکدیگر را متهم به ارسال سلاح برای طرف های درگیر در سوریه می کردند گفتگوهای  پوتین و اوباما در مکزیکو این موضوع را مورد آزمایش قرار می دهد که آیا رهبران امریکا و روسیه می توانند به یک روند همکاری رسیده و به زمینه مشترکی در قبال سوریه دست پیدا کنند.

 

در هفته گذشته ابتدا دیپلمات های آمریکایی و در راس آنها هیلاری کلینتون وزیر خارجه این کشور، روسیه را متهم به ارسال بالگردهای جنگی به سوریه کردند و سپس دیپلمات های روسی واشنگتن را متهم به کمک به شورشیان سوری کرده و در همین رابطه روزنامه دیلی تلگراف روز شنبه هفته گذشته در گزارشی ضمن اعلام خبر مذاکرات محرمانه شورشیان سوری با مقامات بلندپایه آمریکا در واشنگتن، از ارسال تسلیحات سنگین بویژه موشک های زمین به هوا برای شورشیان سوری خبر داده بود.
 
برهمین اساس، تنش اخیر میان ترکیه و سوریه بیشتر از آنکه یک مشکل مرزی میان دو همسابه باشد مشکلی است که میان حامیان و مخالفان خارجی حکومت سوریه درگرفته است. مطرح شدن نام روسیه به عنوان عامل سقوط جنگنده ترک حتی بصورت شایعه هم نشان می دهد که مسکو به هیچ وجه قصد ندارد آخرین پایگاه خود در خاورمیانه را که یکی از مهمترین بازارهای تسلیحاتی این کشور محسوب می شود از دست بدهد.
 
از سوی دیگر آمریکا که با آغاز بیداری اسلامی در خاورمیانه یکی از قدیمی ترین متحدان خود ( حسنی مبارک ) را از دست داده و وضعیت دیگر متحدان آن در کشورهایی چون بحرین و حتی عربستان متزلزل است، واگذار کردن سوریه به روسیه و ایران را یک شکست بزرگ برای خود محسوب می کند از همین رو مایل به عقب نشینی در این باره نیست.
 
علاوه بر روسیه، چین نیز از حامیان بشار اسد محسوب می شود .نکته جالب درخصوص تنش اخیر آن است که پکن هنوز واکنشی نسبت به سقوط این هواپیما نشان نداده است.
 
علاوه بر این دو کشور ایران نیز از مخالفان اقدام نظامی علیه سوریه و سرنگونی حکومت بشار اسد محسوب می شود و در برخورد با تنش اخیر "علی اکبر صالحی" وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در تماس تلفنی با "احمد داوداوغلو" همتای ترک خود ضمن دعوت از طرفین به آرامش و خویشتن داری ابراز امیدواری کرد با درایت ، سعه صدر وگفتگو این مسئله مورد ارزیابی قرار گرفته و با حل و فصل مسالمت آمیز آن ، آرامش و ثبات منطقه حفظ شود.
 
در این میان نباید نقش کشورهای عربی از جمله قطر و عربستان سعودی را نادیده گرفت. این دو کشور تا کنون با فراهم کردن پول و سلاح شورشیان سوری را به ادامه مبارزات تشویق کرده اند بر همین اساس، سقوط این جنگنده موجب شده تا حامیان و مخالفان حکومت سوریه جدی تر از قبل برای تامین منافع خود تلاش کنند حال باید دید آیا خاورمیانه شاهد جنگی جدید که کشورهای غربی و عربی عامل آن هستند خواهد بود یا آنکه حمایت ایران، روسیه و چین از اصلاحات آغاز شده توسط اسد موجب بازگشت ثبات و آرامش به سوریه می شود.
 
------------------------------
عبدالحمید بیاتی