اهمیت ارتباطات غیرکلامی/ ارتباط فقط نوشتاری و کلامی نیست

چیستی پیامهای غیر کلامی

ارتباطات غیر کلامی عبارت است از کلیه پیام‌هایی که افراد علاوه بر خود کلام آنها را نیز مبادله می‌کنند . طرز قرار گرفتن خود واشیا، راه رفتن، ایستادن، حرکات، چهره و چشم‌ها، لحن صدا، طرز لباس پوشیدن و ... جملگی نشانه‌های ارتباطات غیر کلامی هستند .

به عبارت دیگر، پیامهای غیر کلامی طیف وسیعی از رفتار، اعمال، آرایش و نمایش را شامل می‌شود که گستره و دامنه وسیعی از پدیده‌ها را پوشش می‌دهند. آنها محدوده بزرگی از هستی رفتار انسان را در بر می‌گیرند.

حالات چهره و وضعیت فیزیکی بدن و اندام شما، آرایش و چگونگی وضعیت ظاهری و دکوراسیون و چیدمان اسباب و اثاثیه منزل یا مغازه یا کارگاه و ساختمانی که در آن ساکن هستید، مرغوبیت، کمیت یا کیفیت آنها، لحن بیان، انتخاب کلمات خاص بیان شده، گرفتگی و زیر و بم صدا از علائم و رفتارهای غیرکلامی هستند که در ارتباطمان با دیگران استفاده می‌کنیم.

نوع موسیقی انتخابی، خشونت و ترور و خرابکاری، آمار مربوط به قتلها و اعدامها، و میزان جرایم و شکایت و سرقتها و پرونده‌های مربوط به آنها و نحوه رسیدگی به جرایم و مجازات عاملین آنها سایر علائم مربوط به ارتباطات غیر کلامی به شمار می‌روند که در شناخت هر فرد از یک جامعه و روابط میان افراد نمایان است.

حیای شما، قهر و آشتی شما همه و همه در ارتباطتان با اطرافیان تأثیر و تأثر دارد و شما از برانگیختگی و ابراز این احساسات به دیگران می‌فهمانید که چگونه انسانی هستید و این پیامها گویای این است که شما آنگونه هستید که رفتار می‌کنید و نه آنگونه که خودتان و دیگران درباره شما فکر می‌کنند.

آمارهای مربوط به دخل و خرج دولتها و مردمانشان، نرخ تورم و بیکاری، مبادله‌ها و محاسبات پولی و مالی دولتها و مردم، سیستم تبیه و تشویق و ارتقای شغلی و جایگاه افراد و هزینه‌های مربوط به اینها یا بازسازی تسلیحات نظامی و انتظامی، نیروگاهها، سلامت روانی و بهداشت روان، تعداد شاغلین در ورزش، هنر، سیاست و مشاغل و اصناف خاص، علاقه به ورزشکار یا ورزشی، هنرمند و هنری، سیاستمدار و سیاستی و تماشاچیان و مخاطبان آنها همگی از اولویتها و مراتب بعدی دولتها و ملتها خبر می‌دهند که از پیام‏های صادره غیرکلامی اطراف ما هستند.

با وجود منبع بزرگی از کلمات و واژه‌ها که در اختیار داریم، اغلب متوجه شده‌ایم که نتوانسته‌ایم ارتباط خوب و مؤثری برقرار کنیم. کلمات باید با پیامهای فرستاده شده مورد نظر ما رابطه‌ای صحیح و منطقی داشته باشند تا مورد استفاده مناسب ما قرار گیرند. بزرگترین نویسندگان جهان تنها بخش کوچکی از لغات زبان مادریشان را در خلق شاهکارهایشان مورد استفاده قرار می‌دهند. ارتباط ما با دیگران نباید تحت الشعاع زبان و تبادل کلام قرار گیرد. ما بسیاری از پیامهای دیگری را که سررشته‌های غیر کلامی دارند را نیز در اختیار دیگران قرار می‌دهیم. در واقع اثر کلمات از مفهوم آنها پر اهمیت‌ترند.

کلمات بار عاطفی و هیجانی دربردارند. برای نمونه تصور می‌کنید که مردم تا چه اندازه به موضوع و محتوای سخنان یکدیگر گوش می‌دهند یا اینکه ترجیح می‌دهند با چشم بشنوند و با چشم دل ایمان بیاورند. استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و هزینه‌های مربوط به خرید و استفاده از آنها و مراقبت و نگهداری از آنها، جسارت و شهامت در دستیابی به سطح زندگی مرفه‌تر و بالاتر، ادب و احترام یا بی‌ادبی و گستاخی‌ها و تصمیم‌گیری همه و همه آگاهانه یا ناخودآگاه، ارادی یا ساختگی و غیر ارادی، مستقیم یا غیر مستقیم توسط پیامهای غیر کلامی گسترش می‌یابند و در واقع خود را به رخ دیگران می‌کشند و به اصطلاح خود را به دیگران نشان می‌دهند.

حالات بدن ما گاهی بیانگر حالات روحی روانی ما بوده، بطوریکه شاید ما قادر نباشیم آن را با کلمات بیان نمائیم. کاربرد زبان حرکتی می‌تواند بازتابی یا غیربازتابی بوده و حالت بدنی، یا وضعیت و شرایط روحی ما همراه پیام به شخصی که منتظردریافت پیام است، منتقل شود.

جولیوس فست (Julius Fast) درکتاب معروف خود به نام (زبان حرکت بدنی) که درسال 1984 منتشر شده، بیان می‌کند که زبان بدنی حاصل نفوذ فرهنگی و محیطی است. شخصی که درآمریکای شمالی زندگی می کند و به زبان حرکات بدنی آشنائی دارد ممکن است به سادگی در درک حس و قصد شخص دیگری که در اسپانیا زندگی می کند، دچار اشتباه گردد.

ارتباطات خواه اینکه با دیگران باشد یا با خود فرد، از دیدگاه علمیِ زندگی، بسیار اهمیت دارد و نبود آن می تواند کاملاً در زندگی فرد مؤثر باشد. در واقع ارتباطات یکی از دغدغه‌های بشر در طول تاریخ بوده است.

دامنه فعالیت ارتباطات بسیار وسیع تر از آن است که محدود به ارتباطتهای کلامی شود. باید توجه داشت که زمینه‌های مختلف دیگری نیز در ارتباطات وجود دارند که برخی از آنها توسط ما مورد پذیرش قرار گرفته و خود را با آن تطبیق داده‌ایم و برخی دیگر همانند جریان در ارتعاشات مغزی و غیره را که آزمایشات و تجربیات کسب شده و مطالعات بیشترمی توانند درتوسعه و اشاعه آن مؤثر باشند.

از آنجا که ارتباطات فقط محدود به ارتباطات کلامی و نوشتاری نیستند و بعد غیر کلامی ارتباطات نیز گاهی از دو بعد دیگر پر اهمیت تر است لذا در روابط فردی و اجتماعی توجه و تأکید بر ارتباطات غیرکلامی حائز اهمیت است.

.........

رضا سلیمی نبی