به گزارش خبرنگار مهر، اجرای طرح بزرگ و ملی «پزشک خانواده» در تمامی شهرهای کشور و از روز دوم اردیبهشت سال جاری و با رونمایی از دستورالعمل برنامه پزشک خانوداه و نظام ارجاع ( نسخه 02) آغاز شد. همچنین در چند روز گذشته نیز(25 تیرماه) برنامه پزشک خانواده در استان فارس به عنوان اولین استان مجری این برنامه در کشور با حضور محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهوری و مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عملیاتی شد.
مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد اجرای طرح پزشک خانواده در مراسم عملیاتی کردن این طرح گفت: وزارت بهداشت به عنوان یک دستگاه حاکمیتی وظیفه پیگیری و تأمین سلامت مردم را بر عهده دارد و برنامه پزشک خانواده ما را به این هدف متعالی نزدیک خواهد کرد.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اضافه کرد: در یک برنامه بلند مدت، حدود پنج هزار پزشک خانواده برای ورود به این به این برنامه آموزشی در نظر گرفته شده است که قطعاً ورود این افراد کیفیت خدمات پزشک خانواده را افزایش میدهد.
دستجردی یادآور شد: گام نهایی در اجرای طرح پزشک خانواده آن است که همه هزینههای بیمارستان افراد در نظام ارجاع رایگان شود که به همین منظور در بودجه امسال، 60 هزار میلیارد ریال در اختیار وزارت بهداشت و درمان قرار میگیرد تا اگر بیماری به بیمارستان رفت، همه هزینههای آن پرداخت شود.
آنچه مسلم است این است که دسترسی عادلانه همه مردم به سلامت، مهم ترین هدف اجرای طرح پزشک خانواده است که امید است با ایجاد تمهیدات لازم در آیندهای نزدیک در سراسر کشور محقق شود. اما آنچه از آغاز اجرایی شدن طرح پزشک خانواده یا بهتر بگوییم از آغاز برنامهریزی برای این طرح ملموس است، دغدغههای پزشکان جامعه در این باره است.
بروز زوایای مختلف مشکلات و مصائب پزشکان شاغل در طرح پزشک خانواده، نادیده گرفتن اصل 44 قانون اساسی، نداشتن انگیزه کافی برخی از پزشکان به خاطر آنچه نبود منابع مالی کافی عنوان میشود، عدم برنامهریزی در شرح وظایف پزشکان و عدم کارشناسی در باب نرخ تعرفههای پزشکی از جمله مشکلاتی است که در حاشیه اجرایی شدن طرح پزشک خانواده قد علم کردهاند که مسلماً پرداختن به تمام این دغدغهها و جنبههای مختلف آنها از حوصله این نوشتار خارج است و باید برخی از آنها را در گزارشهای دیگری و مستقلاً مورد بررسی قرار داد.
در اینجا شاید این پرسش مطرح شود که چرا باید در ابتدای اجرایی شدن طرح مذکور سخن به نقد گشوده شود و عملکرد آن مورد سوال قرار گیرد؟ در پاسخ باید گفت که اولاً کلّیت این طرح که همانا ارتقاء بخشیدن حوزه درمان به خصوص برای قشر ضعیف جامعه است را نمیتوان مورد سوال قرار داد و برعکس باید آن را ارج نهاد و باید گفت اگر نقدی نیز وجود دارد از جانب پزشکان یعنی گردانندگان اصلی این چرخ مطرح است و نیز بیهوده نخواهد بود که اگر این پرسشها و یا به نوعی نقدها در عنفوان طرح پزشک خانواده مطرح شود؛ تا بلکه از همین ابتدا ریشهها تقویت شود و آیندهای روشنتر پیش روی سلامت جامعه قرار گیرد.
در همین رابطه گفتگویی را با یکی از پزشکان منتقد این طرح انجام دادیم تا بتوانیم زوایای مختلف پیرامون بحث طرح پزشک خانوداه و دغدغههای پزشکان را در این رابطه از نگاه یک پزشک واکاوی کنیم.
آیا طرح 02 پزشک خانواده محکوم به شکست است ؟
وی سخنان خود را با طرح دو پرسش آغاز میکند و میگوید: در مورد این بحث دو سوال مهم وجود دارد که آیا طرح 02 پزشک خانواده، مانند برخی از طرحهای مطروحه پیش از آن، محکوم به شکست است ؟ و آیا اجرای طرح پزشک خانواده مغایر با اصل 44 قانون اساسی نیست؟
دکتر نادر ایزدبین در ادامه توضیح میدهد: درسال آخر وزارت بهداشت و درمان پزشکیان، با عجله اعلام شد که طرح پزشک خانواده تحت عنوان طرح بیمه روستائیان و عشایر باید انجام شود. طرحی که به اذعان بسیاری از کارشناسان با شکست مواجه شد.
ایزدبین ادامه میدهد: امسال نیز در سال آخر فعالیت دولت احمدی نژاد، وزیر بهداشت که خود را وزیر پزشک خانواده مینامد ، با افتخار اعلام می کند که این طرح موسوم به 02 در کل کشور اجرایی خواهد شد. عجله ای تا این حد، برای اجرای طرحی که با نمایندگان بخش خصوصی و سازمان نظام پزشکی هیچ مشورتی نشده است برای کارشناسان بخش سلامت در بخش خصوصی مشخص نیست و باید پرسید : آیا این طرح نیز در اجرا با شکست مواجه خواهد شد ؟
این پزشک میگوید: اگر پاسخ مثبت است، که به گمانم مثبت است، چرا و به چه دلیل اصرار برعجله سریع آن است ؟
سنگ بزرگ علامت نزدن است!
وی تشریح میکند: در حال حاضر حدود 70 درصد هزینه های درمان را مردم و حدود 330 درصد را دولت پرداخت می کند که طبق برنامه پنجم توسعه این تناسب باید معکوس شود. آنچه مسلم است این است که لحاظ کردن این زمان بندی در هنگام تصویب برنامه پنجم توسعه بی حساب و کتاب نبوده و یقیناً با بررسیهای کارشناسی شده انجام شده است.
نادر ایزدبین اضافه میکند: اما آنچه این روزها نگران کننده است و باعث دغدغۀ دلسوزان بخش سلامت شده است این است که، گویا با سیستم مدیریتی کار آمدی در اجرای این طرح مواجه نیستیم که مسئولان آن با افتخار اعلام میکنند در صورت اجرای این طرح در یک سال از برنامه پنجم توسعه نیز حدود 3 سال جلوتر می افتیم و از تمامی دستگاهها و سازمانها جلوتر قرار می گیریم.
این پزشک عمومی ادامه میدهد: این گفتهها در پایان تیرماه 91 انسان را به یاد ضرب المثل سنگ بزرگ علامت نزدن است می اندازد که مقرر بود درسال 1391 از محل آزادسازی حاملهای انرژی مبلغ شصت و شش هزار میلیارد تومان در اختیار دولت قرار بگیرد و مبلغ شش هزار میلیارد تومان در اختیار وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی قرار بگیرد ولی با اعلام رسمی دولت که فعلاً قصد اجرای فاز 2 آزاد سازی حامل های انرژی را ندارد، این سوال پیش میآید منبع تامین مالی این طرح بزرگ از کجا می خواهد تامین شود؟
اجرای سنجیده یا احساسی؟
ایزدبین در ادامه سوال دیگری را مطرح میکند و میگوید: سوال دیگر این است که اگر انشاء الله بزودی بودجه وزارت بهداشت و هم سرانه درمان در کشور مشخص شود آیا این بودجه می تواند 70 درصد سهم پرداختی مردم و 30 درصد سهم دولت از گردش مالی سی هزارمیلیارد تومان در حوزه اقتصاد سلامت را جبران نماید؟
وی یادآوری میکند: اشتباه نشود طرح پزشک خانواده اگر سنجیده و کارشناسی و نه احساسی و به خاطر هورا کشیدن عدهای انجام شود، طرحی است که با سطح بندی خدمات درمانی ، به هرحال از بسیاری از مراجعات و ریخت و پاشهای مالی جلوگیری و در تحقق عدالت و سلامت نقش کلیدی خواهد داشت؛ ولی به زعم بسیاری از کارشناسان، اجرای شتابزده آن در یکسال تبعات بسیار مخربی خواهد داشت که محاسن این طرح را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
این پزشک عمومی میگوید: نکته اساسی این است که، کارشناسان خبره و کار آزموده وزارت بهداشت باید احساس مسئولیت نمایند و به دولت محترم هشدارهای لازم را بدهند. که سهم سلامت از GDP(درآمد ناخالص ملی کشورمان) حداقل افزایش یابد .
به گفته این پزشک سرانه در نظر گرفته شده برای طرح 02 برای پزشک عمومی حتی اگر 20 درصد افزایش داشته باشد در سال 91 چیزی حدود دو هزر تا دو هزار و 300 تومان است که به نظر، مبلغ بسیار ناچیزی است که پرداخت همین مبلغ بصورت مرتب توسط بیمه ها نیز، مورد سوال است .
عدم بستر سازی فرهنگی برای جامعه ای که بالغ بر پنجاه سال عادت به سیستم فعلی دارند نیز از مهم ترین چالشهای است که ایزدبین آن را پیش روی اجرای برنامه پزشک خانواده می داند.
به گفته این پزشک به نظر می رسد که زیرساختهای لازم در حوزه استانها وجود ندارد و نیز به نظر می رسد که اجرای این برنامه می تواند مشکلات بسیاری را برای دولتهای آینده ایجاد نماید.
آیا اصل44 در اجرای طرح پزشک خانواده فراموش شده است؟
وی در ادامه سخنانش میگوید: مشکل دیگری که وجود دارد این است که، آیا اجرای این طرح مغایر با اصل 44 قانون اساسی که در آن اصرار به واگذاری امور به بخش خصوصی و تعاونی شده است نمی باشد؟
نادر ایزدبین تصریح میکند:با اجرای این طرح رقابت بین بخش خصوصی و انگیزه لازم در بین پزشکان که پایه گذار توسعه پایداری شهریدر حوزه سلامت هستند از بین میرود. بدیهی است که سیستم های تشویقی گذاشته شده در پکیج پزشک خانواده در آن اندازهای نیست که انگیزشهای لازم و خلاقیت را در جامعه پزشکان عمومی ایجاد نماید.
اجرای طرح پزشک خانواده در 50 کشور دنیا
ایزدبین در پایان سخنان خود عنوان میکند: یادمان نرود که حدود 50 کشور در دنیا طرح پزشک خانواده را اجرا میکنند، ولی آنها همچون ایران سالها درگیر دعواهای سازمانهای بیمه گر ، نظام پزشکی و وزارت بهداشت و درمان و سازمان های متولی سلامت کشور نیستند که هرساله فقط بین خودشان حدود 3 الی 4 ماه درگیری برای تعیین نرخ تعرفه ها دارند. به هر حال اگر تغییرات اساسی در اجرای طرح 02 پزشک خانواده در کمیته ها ی اجرایی استانی پیش بینی نشود، نمیتوان به موفقیت این طرح امیدوار بود.
درک دغدغههای پزشکان به نفع سلامت جامعه است
در مجموع و همانطور که پیشتر نیز گفته شد درک دغدغهها و مشکلات قشر پزشک و درکل تمام کسانی که در خدمت سلامت جامعه گام برمیدارند و حرکت به سوی برطرف کردن آنها، غیر از آنکه این قشر را پرانگیزهتر خواهد کرد به نفع آحاد جامعه نیز خواهد بود چراکه بدون شک، گردانندگان اصلی چرخ سلامت جامعه پزشکان و زحمتکشان عرصه درمان و تندرستی هستند.
امید آن میرود که مسئولین ذیربطی که اجرایی کردن طرح ملی و اثربخش پزشک خانواده را برعهده دارند در کنار عملیاتی کردن این طرح دغدغههای پزشکان جامعه را نیز دریابند و نیز تمهیداتی اندیشه شود تا از طرحها و ایدههای آنها نیز استفاده هرچه بیشتری شود.
سعید پورمند
نظر شما