حجت الاسلام دکتر سید محمد ثقفی درمورد اینکه روشنفکر کیست و چه رسالتی دارد به خبرنگار مهر گفت: روشنفکر در ایران اصطلاحی است که از زمان مشروطه باب شد. در اول منورالفکر به آن میگفتند. این واژه از فرهنگ روسها و فرانسویها و از قرن هیجدهم که عصر روشنایی اروپا بود به ایران آمد.
وی افزود: روشنفکران گرایشات عقل محورانه داشتند و بر عقل انسان عصرجدید تأکید میکردند. یعنی در نظر ایشان هر آنچه که مورد قبول عقل باشد و بر مبنای عقلانیت است پذیرفتنی است و وحی و دین و سنت ناپذیرفتنی است. اغلب عصر دین را پایان یافته فرض میکردند و تتمه آن را در شرق جزو مسائل فردی افراد عنوان میکردند.
این محقق و پژوهشگر حوزه جامعه شاسی ادامه داد: آنها دخالت دین در عرصه اجتماع، هنر و قضاوت و حقوق را محکوم و رد میکردند. سوسیال دموکراتها یا اشتراکیون که به همراه اعتدالیون در مشروطه پیروز شدند از این دسته روشنفکرها بودند و علمای روحانیت را ترور و یا خانه نشین کردند.
ثقفی تصریح کرد: در مقابل این عده هم روشنفکری دینی مطرح بود که از زمان سید جمال الدین اسد آبادی مطرح شد آنها دین را تحلیل میکردند و مانند پروتستانها در مسیحیت هستند. یعنی اصل دین را قبول دارند ولی با پیشوایان دینی مخالف هستند. از جمله این گروه نائینی، اقبال لاهوری، شریعتی و بازرگان بودند.
این نویسنده و مترجم تصریح کرد: روشنگری با روشنفکری تفاوت دارد آن عده که دربرابر ظلم استعمار و سلطه بیگانگان اعتراض کردند آنها روشنگر هستند مرحوم بهشتی، طالقانی و مطهری و مقام رهبری از این گروه هستند.
این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه در مورد اینکه در برخی محافل، سیاه نمایی، نوعی ژست روشنفکری شده و اینکه این موضوع با مفهوم روشنفکری که نوعی روشنگری است چه نسبتی دارد هم گفت: آن روشنفکرانی که تظاهر به روشنفکری میکنند روشنفکر مقلد هستند. اندیشهاشان عمق ندارد و تسلیم محض غرب هستند. ولی روشنفکر اصیل اندیشههای دیگر را با ارزیابی اقتباس میکند و تسلیم و شیفته و مفتون کسی نمیشود.
این استاد جامعه شناسی دین دانشگاه آزاد در پایان یادآورشد: بیشتر اصحاب رسانه و اندیشه دوران پهلوی از نوع روشنفکر مقلد بودند مانند تقی زاده که جمله معروفش دراین باره که از نوک پا تا فرق سر غربی شد مؤید این مطلب است.
نظر شما