کپی برداری صنعتی از قالی کرمان/ آوای خفته فرش بافان در محله های تاریخی

به گزارش خبرنگار مهر، هفته گذشته شهر کرمان شاهد دو رویداد در زمینه فرش و هنر دستان زنان و مردان کرمانی بود برگزاری نمایشگاه فرش کرمان و برگزاری المپیاد دانش آموزی و دانشجویی فرش در این شهر هر چند تاثیری بر روند نزولی بازار فرش کرمانی نداشت اما بار دیگر به یاد کرمانی ها آورد که روزگاری در بیش از 90 درصد خانه های کرمان یک دار قالی وجود داشت.

قالی بافی بیش از اینکه در کرمان به صنعت باشد برای کسب درآمد، یک فرهنگ بود برای دور هم جمع شدن و گفت و شنید از روابط اجتماعی.

در گذشته نچندان دور در هر خانه کرمان یک دار قالی بود و صدای وسایل قالی بافی به گوش می رسد طبق سنت کرمانیها یک نفر باید می نشست و نقشه قالی را در قالب شعری زیبا و صدای و آهنگی خاص برای دیگران می خواند و قالی بافان نیز نقش خود را بردار قالی می زدند.

قالی که می گفتند هر چه از عمرش بگذرد و هر چه پا بخورد کیفیتش بیشتر می شود این روزها روزگار خوبی ندارد زیرا هر چه که می گذرد بر رکود بازار قالی کرمان افزوده می شود.

فرش ماشینی به جای قالی کرمان!

افزایش روز افزون نهادهای تولید از جمله پشم طبیعی و رنگ از یک سو و از سوی دیگر افزایش قیمت قالی و خارج شدن توان خرید آن توسط خانوارها جای قالی دست باف کرمان را این روزهای به قالی های ماشینی داده است که طی سالهای اخیر جای قالی بافان بنگلادشی ، چنینی و پاکستانی را در بازار داخلی ایران نیز گرفته و نقش قالی کرمان می زنند بر فرشهای ماشینی.

از سوی دیگر در بازار جهانی نیز کپی برداران متبحر چینی فرشهای های خود را به نام ایران به فروش می رسانند و اما فرشهای کرمانی در پستوهای مغازه های بدون مشتری مانده اند.

در این میان صنعتی بومی که پشمش را به صورت سنتی از کرک بز راینی کرمان تامین می کرد و رنگش را از گیاهان طبیعی کوی دشت و بیابان امروز نظاره گر روزگار بدی است که بر آن می گذرد، هر چند مسئولان از حمایت قالی بافان می گویند اما مشخص نیست این روزها متصدی فرش بافان میراث فرهنگی است یا اینکه بخش صنعت و تجارت باید کارگردان این نمایش به هم ریخته شود یا اینکه کمیته امداد باید امرار معاش افراد تحت حمایتش را از این صنعت بدهد.

آش به هم ریزی که با وجود تمام شعار های داده شده هنوز مشخص نیست آشپزش کیست در نهایت به صنعتی تبدیل شده است که هم اکنون پیش روی فرش بافان کرمانی است و هر روز هم حالش بدتر می شود.

شعارهای مسئولان در حمایت قالی دست باف ادامه دارد اما نمود ندارد/ دارهای قالی بردار می شوند

هر از چند گاهش مسئولان کرمان از حمایت از قالی بافان کرمانی می گویند اما کاش مشخص می شد این حمایتها در چه قالبی صورت گرفته و چه تاثیری بر این صنعت کهن ایرانی دارد که در صورت احیای مجددش می تواند صنعت استان را متحول کند.

ادامه سیاستها و دیدگاههای تنگ نظرانه در خصوص فرش دستباف کرمانی این صنعت را که هم اکنون برخی آثارش در حراجهای اروپا میلیونها دلار دست به دست می شوند را به روزگاری انداخته است که قالی بافش به دلیل عدم امکان امرار معاش از این صنعت عطایش را به لقایش بخشیده و دار قالی خود را بردار کرده و در شهرها کارگری می کند.

این روزها فرشهای قالی کرمانی در حالی زیر پای ما در حال فراموشی هستند که بر دیوارهای امارتهای عربی و اروپایی بر دیوارها و موزه ها خودنمایی می کنند و باز هم این سوال برای هزارمین بار در ذهنها تکرار می شود که چرا؟

اما معاون برنامه ریزی استاندار کرمان در خصوص فرش دستباف کرمان به خبرنگار مهر می گوید: صنعت فرش یکی از زمینه های اقتصادی کاملا بومی در استان کرمان است که می تواند اشتغالزایی بالایی به همراه داشته باشد و اقتصاد خانوار را به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار دهد.

صنعتی که 80 درصد سود افزوده دارد

محمد تکلوزاده افزود: این صنعت در بدترین شرایط نیز می تواند به عنوان صنعتی کاملا بومی که هیچ نیازی به مواد اولیه خارج از کشور ندارد عملا 80 درصد سود افزوده را در پی داشته باشد.

وی افزود: در صورت رونق مجدد فرش دست باف در خانوارهای کرمان می توان علاوه بر تحول اقتصاد خانوار عملا شاهد رواج اقتصادی باشیم که هیچ وابستگی به خارج از کشور را ندارد.

وی گفت: فرش در کرمان نه تنها صنعت بلکه یک فرهنگ غنی است که می تواند سفیر فرهنگی ایران نیز باشد زیرا نقشهای غنی قالی کرمان ریشه در فرهنگ و سنت مردم دارد.

معاون استاندار کرمان خواستار فرهنگ سازی این امر در خانوارها شد و گفت: باید این فرهنگ را بار دیگر در جامعه کرمان زنده کرد.

وی در خصوص صنعت فرش کرمان گفت: فعالان این بخش باید نیاز بازار را بشناسند و بنا به نیازهای موجود فعالیت کنند و با تنوع و خلاقیت خود بار دیگر بازار جهانی را به دست گیرند.

رئیس مرکز فرش ایران نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: فرش دستباف کرمان همچنان در بازارهای جهانی فعال است و مشتریهای پر و پا قرص خود را دارد بطوریکه به بیش از 70 کشور جهان به صورت فعال صادرات فرش صورت می گیرد.

محمد باقر آقا خانی افزود: اروپا مهمترین مشتری فرش دستباف است و پس از آن آسیا قرار دارد هر چند که تحریمها نیز تاثیر منفی بر بازارهای فرش گذاشته و هم اکنون در فکر باز کردن بازارهای جدید برای فرش هستیم اما صادرات فرش همچون گذشته ادامه دارد.

وی گفت: با این وجود تاثیر تحریم برتولید فرش در ایران بسیار ناچیز است زیرا صنعت فرش صنعتی بومی و بدون اتکا به خارج است.

وی افزود: در سال جاری 400 میلیون دلار صادرات فرش در کرمان انجام شده است و این روند همچنان ادامه دارد با این وجود به نظر می رسد چین به مقصد اصلی فرش ایران تبدیل شده است.

آقا خانی گفت: بازارهای جدید نیز در دست مطالعه هستند و صادرات فرش در حال انجام است.

وی با تاکید بر احیای فرش دستباف خواستار خلاقیت و نوآوری فرش بافان در راستای به دست آوردن بازارهای جهانی شد.

وی با اشاره به کپی برداری فرش دستباف ایران افزود: باید طرحهای فرش ایران مستند سازی و ثبت جهانی شود که در این راستا اقداماتی صورت گرفته است.

این مسئول افزود: وضعیت کپی برداری به حدی رسیده است که 90 درصد فرشهای تولید شده در جهان در ارتباط با برند ایران هستند.

وی از شاغل بودن 10 درصد جمعیت کشور در خصوص صنعت فرش خبر داد و گفت: باید برنامه ریزیها در راستای احیای صنعت فرش در کشور باشد.

.................................

گزارش: رها تکین