نگاهي به تاثير شرايط اجتماعي بر گسترش طنز/ وقتی که طنز نمی تواند شوخی کند

به گزارش خبرنگار مهر، وقتي فضاي انتقاد فراهم باشد، طنزنويسان مي توانند با شوخي كردن با معضلات اجتماعي به تخليه رواني جامعه كمك كنند، اما بسته شدن فضا به انباشت عقده هاي اجتماعي و مختل شدن آرامش شهروندان منجر خواهد شد.

شرایط بسته جامعه، طنز را به هجو تبديل مي كند

يك طنزنويس اصفهاني در اين باره گفت: طنز همیشه متاثر از شرایط سیاسی و اجتماعی بوده است.

حامد بذرافكن در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: هر چه شرایط سیاسی و اجتماعی آزادتر و بازتر باشد و سیاستمداران با سعه صدر بیشتری با طنزپردازان و کاریکاتوریست ها تعامل کنند، طنز به صورت درست و صحیح رشد خواهد کرد.

وي افزود: چنين شرايطي موجب مي شود طنز با شناسنامه تولید شود و در نتيجه شرایط مناسب برای آموزش طنز و انتشار کتاب در اين زمينه نيز به وجود خواهد آمد، ولی وقتي شرایط جامعه بسته باشد، طنز به سمت هجو و هزل خواهد رفت.

وي اضافه كرد: با توجه به این که در شعارهای تبلیغاتی هیچ یک از کاندیداهاي رياست جمهوري به جامعه طنزپردازان و کاریکاتوریست ها اشاره ای نشده بود، در حال حاضر نمی توان دورنمایی درباره تاثير تغيير شرايط سياسي جامعه بر وضعيت طنز ترسیم کرد، اما به هر حال طنزپردازان همیشه قلم هایشان را تیز نگه می دارند.

طنز کم مایه همیشه در کمین طنز اصفهان بوده است

اين طنزپرداز درباره برگزاري جلسات طنزخواني در اصفهان نيز گفت: در تجربه بسیار موفق شب طنز شیکرشیکن 1 و 2، شخصا شاهد تمایل شهروندان اصفهاني برای حضور در برنامه بودم و تقریبا از هر طبقه اجتماعی و قسمت های مختلف شهر براي حضور در آن بلیط تهیه کرده بودند.

وي ادامه داد: می توان گفت نه تنها جامعه آمادگی برگزاری چنین جلساتی را دارد، بلکه برگزاري چنین جلساتی در حال حاضر یکی از ضروریات جامعه است و مسئولان باید برگزاری چنین جلساتی را در برنامه کاری خود قرار دهند.

بذرافكن گفت: نکته ای که نبايد فراموش كرد، این است که سطح کیفی چنین برنامه هایی بسیار مهم است و برگزارکنندگان آن، ملزم به ارائه طنز درخور شان شهروندان اصفهاني هستند.

وي افزود: ارائه طنز فاخر در اين جلسات مگر با مدد جستن از افراد حرفه ای و متخصص طنز حاصل نمی شود. بايد توجه كرد که این جلسات با ارائه طنزهای کم مایه و نمایش های لوده برابر فرض نشود، چرا كه چنين گزندي همیشه در اصفهان در کمین طنز و کمدی بوده است.

اين طنزنويس بيان داشت: طنز از دو منظر می تواند به آرامش اجتماعی کمک کند كه یکی از راه هاي آن، بیان دغدعه های مردم و نشان دادن کاستی های موجود به زبان طنز است كه موجب مي شود شهروندان مطمئن شوند مشکلات و دغدغه هایشان نادیده گرفته نمی شود و گوش شنوایی وجود دارد.

وي اضافه كرد: نكته ديگري كه موجب مي شود طنز به آرامش جامعه كمك كند، اين است كه طنز از راه تولید خنده و ایجاد لحظات شاد به  تخلیه روانی شهروندان کمک مي کند و باعث می شود آن ها تا مدتی تحت تاثیر این شادی کمی باهم مهربان تر باشند.

حرف پیشکی زدن، شگون ندارد

يك طنزنويس اصفهاني ديگر هم در اين زمينه گفت: شرايط سياسي و اجتماعي بر طنز هیچ تاثیری ندارد.

عباس گلكار در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را از چین می شد وارد کرد، اما طنز را نه. شاید هم وارد کرده اند و من خبر ندارم. شاید هم شبه طنز مکتوب و غیرمکتوب این سال ها، تحت تاثیر مصرف اقلام چینی تولید شده باشد که به این می گویند تاثیر غیرمستقیم.

وي افزود: نمی دانم. حکم قاطعی را که اول این جواب صادر کردم، پس می گیرم و می گویم نمی دانم.

گلكار درباره تاثير تغيير شرايط سياسي جامعه در آينده بر طنز نيز بيان داشت: از قدیم به ما گفته اند حرف پیشکی زدن، شگون ندارد. اگر هم می خواهید بزنید، باید سه بار بگویید گوش شیطان کر تا سحرش باطل شود.

وي اضافه كرد: پس محکم کاری حکم مي کند که پیش بینی نکنیم و آرزو کنیم اظهار نظر هر کس بسته به میزان سهامش در شرکت سهامی نباشد یا به میزان میز و منشی اش، تا آنهایی که سهم ندارند و میز و منشی، سر به زیر و زبان بسته و دست به سینه و گوش به فرمان نباشند.

اظهار نظر، بخار سوپاپ اطمینان به حساب نیاید

اين طنزنويس ادامه داد: آرزو مي كنيم اظهار نظرها دست چین شده پخش شوند، نه که فقط پخش شوند تا دل ها خنک شود. آرزو مي كنيم اظهار نظر، اظهار بخار سوپاپ اطمینان به حساب نیاید.

گلكار درباره تاثير طنز بر ايجاد آرامش در جامعه نيز بيان داشت: طنز می گوید اگر هزار کله فکر کنند، هزار برابر بهتر از این است که یک کله به جای هزار کله فکر کند. اگر هزار کله به فکر بیفتد، یک کله هم به ناچار دست از بی کلگی برمی دارد و از برابر بهبود شرایط می رود کنار.

وي افزود: آرامش هم دو نوع است، آرامش گورستانی و آرامش رودخانه ای یا دریایی.

طنز نباید از فضای آزاد محروم شود

يك طنزنويس اصفهاني ديگر نيز در اين باره گفت: چیزی که امروزه مردم با نام طنز می شناسند، طنز روزنامه ای یا کمدی های سریال های آبکی تلویزیون است.

زهرا دري در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: طنز ادبی و طنز در ادبیات فخیم فارسی اصالت بیشتری دارد. من این نوع طنز را دوست دارم و همیشه سعی می کنم خودم هم در این سبک بنویسم.

وي افزود: طنز نباید از فضای آزاد محروم شود و نباید نویسنده فرمایشی بنویسد تا بتواند اثرش را چاپ كند. نویسنده نباید از اين موضوع بترسد که اگر در سايت شخصي خود طنز مي نویسد، به دليل اين طنزنويسي سایت او فیلتر شود و براي خودش هم مشكلاتي به وجود بيايد.

دري بيان داشت: شرایط سیاسی جامعه به صورت بالقوه بزرگ ترین طنز امروز و حال حاضر است. از طرف ديگر به نظرم طنزهای روزنامه ای اخیر، طنز به معنای واقعی نیستند و بيشتر سیاه مشق هستند، چرا كه صراحتی در آن ها نیست و ژرف نگری ندارند و به همين دليل بيشتر به فکاهی نزدیک هستند و نمی شود درباره آن ها به عنوان آثار طنز درخور صحبت كرد.

وي اضافه كرد: بسيار پيش مي آيد كه وقتي مطلبي را كه به عنوان يك مطلب طنز در روزنامه اي چاپ شده، مي خوانيم، مي بينيم كه هیچ نوع ناهنجاری اجتماعی در آن مطرح نشده و در واقع در كنار خنده اي كه ايجاد مي كند، به مبارزه با معضلات اجتماعي نمي پردازد و هیچ چیزی را بیان نمی کند.

طنز باید بتواند با اصحاب قدرت شوخی کند

اين طنزنويس درباره تاثير تغییرات سیاسی اخیر جامعه بر آینده طنز نيز گفت: فعلا بيشتر تغییرات بر روی قیمت ها ديده مي شود، به طوري که قيمت همه اجناس روز به روز بالاتر می رود و در مقابل اين شرايط هیچ کس پاسخگو نیست.

وي ادامه داد: من تغییر دیگری نمی بینم، مگر این که معجزه ای شود و بر اثر آن، کسانی متولی فرهنگ و طنز شوند که حداقل طنز را بشناسند و در نتيجه به خاطر مخالفت با یک کلمه يك كتاب طنز، مجوز آن کتاب را به تاخیر نیندازند، چرا كه طنز باید بتواند با اصحاب قدرت شوخی کند.

دري اظهار داشت: پیشنهاد می کنم درباره اين موضوع انتظار پیش بینی نداشته باشید. طنزپرداز اصیلی که جرات نوشتن نداشته باشد، به حاشیه می رود و کسانی که شایستگی ندارند، به ميدان می آیند و علاوه بر آن کتاب هم چاپ می کنند. اين شرايط موجب مي شود طنز نابود شود و مخاطب خود را از دست بدهد.

وي درباره آمادگي جامعه اصفهان براي برگزاري جلسات طنزخواني در اين شهر نيز بيان داشت: جامعه، مردم ما هستند که همیشه مشتاق برنامه های طنز بوده اند. شب طنز شکرشکن هم كه اخيرا در اصفهان برگزار شد، اگر بتواند به صورت ماهانه، بدون دخالت طنزناشناسان و به دور از فرمایشی نویسی پیش برود، بسیار خوب است.

طنز در بهبود شرايط جامعه موثر است

اين طنزنويس افزود: اگر از طنزپردازان اصفهانی در برنامه های این چنینی استفاده بهینه شود و از آن ها حمایت هم صورت بگيرد، بهتر است. بد نیست همه سازمان ها و نهادهای مردمی و دولتی نیز از طنز در ويژه برنامه های خود استفاده كنند تا بازده كاركنان آن ها بالا برود. البته به دليل ظرفیت بالای نقدپذیری در جامعه بعید می دانم چنین اتفاقی بیفتد، به همين دليل پیشنهاد خود را پس می گیرم!

وي اضافه كرد: اگر دولت و مردم تحمل پذیرش انتقاد را داشته باشند و طنزپرداز بتواند بدون ترس بنویسد، در بهبود همه چیز در آن جامعه بسیار موثر است. من اگر بگویم "ایها الناس، ریاکاری و شکم خواری بد است" تاثیر دارد.

دري گفت: طنز، بهتر از هر روش دیگر موثر است، چرا كه با ایجاد لبخند، تفکر مخاطب را برمی انگیزد.

................................................................

گزارش: الهام باطني