به گزارش خبرنگار مهر، نقاشی قهوه خانه ای معمولا در سه موضوع تصاویر اشعار حماسی شاهنامه، تصاویر مذهبی و آداب و رسوم کار می شود، سبکی که در گذشته به علت علاقه مردم به نقل نقالان بیشتر بر پرده نقاشی و در قهوه خانه ها مورد استفاده قرار می گرفت و شاید نام آن هم از همین امر اقتباس شده باشد.
اما این سبک از نقاشی که با گذشته و آداب و رسوم سرزمین ما سر و کار دارد امروز کمتر مورد توجه بوده و در برخی از موارد هم با آموزش های غلط به اصالت آن ضربه خورده است.
"محمدرضا حمیدی" پیشکسوت نقاشی قهوه خانه ای در مشهد که بیش از ۴۰ سال در خلق آثار این سبک، تربیت شاگردان و آموزش آن به جهت گسترش و ماندگاری هنر تلاش کرده است از خطر انقراض این سبک نقاشی می گوید.
"محمد رضا حمیدی" متولد ۱۳۳۸ در یکی از روستاهای فریمان خراسان رضوی است که از سال ۱۳۵۰ با کشف استعداد نقاشی ذاتی خود توسط برادرش استاد صاحب نام این سبک محمد حمیدی وارد عرصه نقاشی قهوه خانه ای شده است.
این استاد پیشکسوت مکانی برای آموزش و یا خلق آثار خود ندارد و در یکی از اتاق های منزلش به کار مشغول است اما چند روز پیش به کمک موسسه آفرینش های هنری آستان قدس نمایشگاهی از ۱۰ اثر نقاشی قهوه خانه ای از آثار خود و برادر مرحومش استاد محمد حمیدی و برادر هنرمند دیگرش حمید حمیدی در نگارخانه رضوان مشهد بر پا کرد و هم زمان در کارگاه کوچکی در کنار نگارخانه ضمن آموزش به علاقمندان خلق اثر در لحظه را برای بازدید کنندگان به نمایش گذاشت.
افتتاح این نمایشگاه بهانه ای شد تا پای صحبت این هنرمند پیشکسوت و خالق آثار زیبای نقاشی قهوه خانه ای بنشینیم.
محمد رضا حمیدی در خصوص گرایشش به این سبک نقاشی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یک اتفاق ساده در سال ۱۳۳۰ سبب شد استاد ابداع کننده این سبک "قولر آغاسی" برادرم محمد حمیدی را به علت استعداد و علاقه خاصی که به نقاشی داشت در سن ۱۲ سالگی به شاگردی پذیرفته و به همراه خود به تهران ببرد.
وی ادامه داد: بعد از فوت استاد ایشان در سال ۱۳۴۵ به مشهد باز می گردد و به کار نقاشی خود که آن زمان علاقمندان و سفارش دهندگان بسیاری داشت، ادامه داد و همان زمان بود که استعداد من را هم به نقاشی کشف و شروع به آموزش این سبک به من کرد.
شرایط برای آموزش هنرهایی مثل نقاشی قهوه خانه ای مهیا نیستحمیدی با بیان اینکه ۴۳ سال است به خلق تابلوهای نقاشی سبک قهوه خانه ای مشغول است، ابراز کرد: در حال حاضر علاقمندان بسیاری برای فراگیری این سبک وجود دارد اما مکان و امکاناتی برای انتقال تجربیات و آموزش آن وجود ندارد.
این نقاش چیره دست خراسانی عنوان کرد: اساتیدی هم برای آموزش اصولی آن به علاقمندان نیست و حتی برخی با آموزش های غلط به اصالت آن لطمه زده اند.
وی با بیان اینکه اگر مکان مناسبی برای آموزش در اختیار من بود از فراموشی این سبک زیبا جلوگیری می کردم، افزود: در گذشته این نقاشی ها با نقل نقالان سبب سرگرمی مردم و انتقال آداب و مفاهیم ارزشمند به آنها می شد اما امروز تلویزیون و دیگر رسانه ها جای آنها را گرفته و شاید یکی از دلائل کم رنگ شدن جایگاه آن در جامعه همین باشد.
حمیدی با تاکید بر خطر فراموشی سبک قهوه خانه ای در نقاشی ابراز کرد: در حال حاضر فقط افراد خاصی اینگونه نقاشی ها را سفارش می دهند و بیشتر تابلوهای سبک قهوه خانه ای به دیوار های موزه های معاصر خلاصه می شود.
این هنرمند پیشکسوت با بیان اینکه در زمینه این سبک کار تبلیغی و مناسبی به جهت معرفی به مردم انجام نشده است، اظهار کرد: نحوه زندگی ما نسبت به گذشته تغییرات بسیاری کرده است و ساختمان های امروزی و مدرن دیگر جایی برای اینگونه سنتی از نقاشی ندارد مگر فردی به عنوان مجموعه دار خواهان جمع آوری آنها باشد.
وی پرداختن به اشعار حماسی شاهنامه، موضوعات دینی به ویژه واقعه عاشورا و کربلا و آداب و رسوم مردم هر سرزمین و قوم را از موضوعات این گونه نقاشی دانست و افزود: باید به جهت ارتباط نزدیک این سبک ویژه نقاشی با اعتقادات مردم برای گسترش و حفظ آن تلاش بیشتری انجام شود و این کار را من به عنوان هنرمند پیشکسوت با دست خالی و بدون حمایت نمی توانم انجام دهم و نیاز به یاری همه مسئولان دارد.
غفلت از نابودی هنر هایی که میراث گذشتگان هستند
حمیدی ابراز کرد: هنرهای بسیاری به علت غفلت در حال نابودی و فراموشی است ولی متاسفانه کسی متولی حفاظت و حراست از آنها را که میراث گذشتگان این سرزمین هستند، نمی شود.
این نقاش پیشکسوت سبک قهوه خانه ای با اشاره به شاخص ترین کارهایش در طول فعالیت حرفه ای و هنری خود تصریح کرد: تابلوی "قهوه خانه سنتی" من به عنوان یک کار برجسته از این سبک در سال ۷۶ در کتاب موزه های معاصر چاپ شد و چند تا دیگر از کارهای شاخصم در گردهمایی ۱۵ تن از استادان این سبک در فرهنگسرای نیاوران در سال ۸۴ به همت جواد عقیلی در کتاب سوته دلان نقاش چاپ شده است.
حمیدی به کار های نقاشی که برای موزه آرامگاه فردوسی انجام داده اشاره کرد و گفت: تابلوی"هفت خوان رستم" به سفارش میراث فرهنگی را در سال ۸۴ برای این موزه کشیدم.
وی ابراز کرد: تابلوی "سلسله الذهب"، "دعای باران" و "عصر عاشورا" از دیگر کارهای شاخصی است که انجام داده ام و در حال حاضر هم تابلوی "علمدار کربلا" را در دست اجرا دارم که سفارش موسسه آفرینش های هنری آستانقدس است.
و باز هم هنرمند پیشکسوت دیگری و باز هم گلایه و رنج از فراموشی هنری که برای ماندگاریش تلاش کرده است و این همه باید مورد توجه متولیانی قرار گیرد که سنگ هنر این سرزمین را به سینه می کوبند ولی متاسفانه کاری از پیش نمی برند و یا کارهایی که انجام می دهند برای حراست از این میراث های هنری کافی نیست.
------------------------
گزارش: ملیحه زرین پور
نظر شما