به گزارش مهر، بازیهای بومی و محلی از کهن ترین نمادهای فرهنگی و ملی مردم مناطق مختلف به شمار می رود نمادهایی که در کنار سرگرمی کهن ترین ریشه‌های فرهنگی آداب و رسوم مردم یک منطقه را بیان می کند ولی متاسفانه غفلت و بی توجهی مدیران و مردم موجب شده این گنجینه مهم فرهنگی و هویتی در استان جای خود را به دنیای مجازی دهد.
بازی های بومی و محلی كه به ارث رسیده از فرهنگ و سنن اجداد مردمان ساكن در این بخش مرزی ایران هستند علاوه بر داشتن ویژگی‌های جسمانی و ورزشی اغلب دارای خصوصیات مهمی در جهت پرورش روحیه جوانمردی، شجاعت، استقامت و این قبیل آثار تربیتی مهم بوده و نمادی از فرهنگ اصیل ایرانی به شمار می روند، بازی هایی که از اجداد این مرزداران سینه به سینه منتقل شده تا همواره پایه ایجاد شادی برای مردمان این مرز و بوم باشند.
متاسفانه فرآیندهای رشد و پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی موجب شده که امروزه بر توجه ویژه به امر ورزش به عنوان یکی از مهم ترین ضروریات زندگی از این جهت کمتر توجه شود بی توجهی که بی شک به دلیل کارکردهای مختلف ورزش، استفاده از آن در جهت توانمند کردن جامعه صدماتی جبران ناپذیر در پی خواهد داشت.
هرچند دنیای مجازی و بازی های یارانه ای مدرن برای انسان معاصر هیجان انگیز است ولی آنچه که بازی های بومی و محلی را خاص می کند تزریق روح همکاری جمعی و نوع دوستی در میان مردم بود که متاسفانه امروزه بیشتر بازی های غربی و مدرن روح فرد گرایی را در بازی ها به همراه داشته و با ایجاد رقابت برای عنوان های مختلف هیجان و سرزندگی و سلامت اخلاقی را از بازی ها گرفته است.
بازی های مدرن نه تنها وسیله ای برای سرگرمی و شادابی مردم نیست بلکه بیشتر به ابزاری تجاری تبدیل شده است که همین نقاط ضعف و ایجاد بحران هویتی و بی ریشگی فرهنگی موجب روی آوردن و نیاز مردمان مناطق مختلف به احیای بازهای بومی و محلی به عنوان ایجاد کننده روح نشاط، شادابی، همکاری و سلامت اخلاقی در جامعه شده است.
گسترش ورزش های کلاسیک موجب از بین رفتن بازی های محلی شده است
دبیر هیئت ورزشی روستایی و بازی های بومی و محلی آذربایجان غربی معتقد است، با گسترش ورزش های کلاسیک بسیاری از بازی های بومی و محلی از رونق افتاده و در حال فراموشی هستند و می گوید: با همت مسئولان محلی و تخصیص اعتبارات مناسب در سال های آتی می توان گام های بسیار مهمی برای احیای این میراث گرانبهای خود برداریم.
پرویز احمد پور در گفتگو با خبرنگار مهر از عدم ثبت بسیاری از بازی های بومی مختص استان آذربایجان غربی انتقاد کرد و گفت: در حال حاضر مقدمات ثبت بازی کشتی آشیرما که مختص شهرستان خوی است، در حال انجام است و امیدواریم با توجه به آمادگی کشورهای همجوار، با برگزاری مسابقات بین المللی این رشته شاهد احیای دوباره و ثبت ملی و حتی بین المللی این رشته برای استان خود باشیم.
وی از برگزاری جشنواره فرهنگی ورزشی با عنوان جام ولایت در طول فروردین ماه سال آینده خبر داد و اظهارداشت: هدف از برگزاری این جشنواره احیای فرهنگ و آداب و رسوم اجدادی منطقه است که امیدواریم با همکاری مسئولان و اختصاص اعتبارات مناسب بتوانیم به این هدف دست یابیم.
احمدپور با بیان اینکه جام ولایت شامل مسابقات ورزشی کلاسیک در رشته های فوتبال، فوتسال و والیبال و بازی های بومی محلی شامل سوارکاری، طناب کشی، هفت سنگ، دال پلان، کشتی آشیرما و کشتی زوران است، افزود: بخشی از مسابقات نیز برای بانوان در نظر گرفته شده و بانوان این استان می توانند در مسابقات غذاهای سنتی شرکت کنند.
وی با اشاره به اینکه تمامی مسابقات بدون اخذ شهریه برگزار خواهند شد، اظهار داشت: تمامی هزینه برگزاری مسابقات از طریق فدراسیون مربوطه و استانداری آذربایجان غربی و با حمایت دهیاری ها و سپاه پاسدارا انقلاب اسلامی تامین می شود و امیدواریم استقبال خوبی را شاهد باشیم.
تاسیس باشگاه فرهنگی و ورزش بومی در مهاباد
دبیر هیئت ورزشی روستایی و بازی های بومی و محلی آذربایجان غربی همچنین از تاسیس باشگاه فرهنگی و ورزش بومی در مهاباد خبر داد و گفت: این باشگاه به دنبال احیای ورزش های بومی منطقه کردنشین استان است و اگر در تمامی نقاط استان باشگاه های مختص احیای سنت های گذشته به وجود آید فرهنگ غنی گذشتگان در استان دوباره زنده خواهد شد.
وی جمعیت روستایی استان را بالغ بر یک میلیون و ۱۰۵ هزار نفر در سه هزار روستا ذکر و عنوان کرد: حدود ۱۲ هزار نفر ورزشکار روستایی و بومی در استان سازمان یافته اند و ۲۲ هیات در سطح شهرستان و شهر و بخش های ذیربط در امر ورزش های روستایی و بومی فعالیت می کنند.
احمدپور با اعلام اینکه مدارس بستر مناسبی برای احیای بازیهای بومی و محلی است بیان داشت: تلاش می کنیم با امضای تفاهم نامه با آموزش و پرورش ضمن اجرایی کردن این ایده گام های مثبتی برای احیای بازیهای بومی و محلی برداریم.
آشنایی با تعدادی از بازیهای بومی و محلی آذربایجان غربی
تولاما
دایره بزرگى روى زمین مى‌کشند و آن را به هشت قسمت تقسیم مى‌کنند. در سمت چپ و در خارج دایره مربع مستطیلى رسم مى‌کنند که خانه اول بازى است. خانه‌هاى داخل دایره را هم، از ۲ تا ۹ شماره‌گذارى مى‌کنند. درست در نقطه مقابل خانه یک، در آن طرف دایره و در بیرون آن نیم‌دایره‌اى رسم مى‌کنند که جهنم خوانده مى‌شود.
بازیکن اول، سنگ را در خانه اول مى‌اندازد و خود از روى خانه اول مى‌پرد و یک پاى خود را در خانه دو و پاى دیگرش را در خانه سه مى‌گذارد. بعد به خانه نه مى‌پرد و پاى راست خود را بالا نگه مى‌دارد، خم مى‌شود و سنگ را از خانه اول برمى‌دارد و از روى خانه یک به بیرون بازى مى‌پرد. پشت به شکل بازى مى‌ایستد و سنگ را مى‌اندازد. سنگ در هر خانه‌اى افتاد، آن خانه متعلق به بازیکن خواهد بود. اما اگر سنگ او به جهنم افتاد، او سوخته است و دیگرى بازى را شروع مى‌کند. در این بازى افتادن سنگ یا رفتن پا روى خط موجب باخت بازیکن است. همین‌طور اشتباه گذاشتن پا در خانه .
بش‌داش (پنج سنگ )
در این بازى نیاز به ۱۰ سنگ براى هر نفر است. بازیکنان سنگ‌هاى خود را روى هم مى‌ریزند. یکى از آنها همه ٔ سنگ‌ها را در مشت خود گرفته و به هوا پرتاب مى‌کند. در این فاصله پشت دست خود را زیر سنگ‌ها نگاه داشته و هنگامى که سنگ‌ها روى دست او قرار گرفتند، دوباره آنها را به هوا مى‌اندازد. این‌بار هنگام فرود آمدن، سنگ‌ها را در مشت خود مى‌گیرد و سعى مى‌کند تا جائى که ممکن است تعداد کمترى سنگ بر زمین بریزد. سپس سنگ‌هاى مشت خود را مى‌شمارد. اگر تعداد آنها فرد باشد، بازنده و در غیر این‌صورت برنده مى‌شود و به‌عنوان جایزه، نصف سنگ‌هاى مشت خود را براى خود کنار گذاشته و بقیه را براى دور بعدى بازى مى‌گذارد.
آشیرما (کشتى محلی) (خوی )
کشتى‌گیران با نرمش که همراه با نواختن ساز و دهل است، کار خود را شروع مى‌کنند. پس از نرمش و گرم‌شدن، داور که یکى از پیشکسوتان است، کمربند آنها را آزمایش مى‌کند تا محکم باشد. برنده فردى است که بتواند کمر حریف خود را گرفته و او را بلند کند و به زمین بزند.
جوراب بازی
در این بازی افراد شركت كننده به ۲ گروه تقسیم میشوند.و جورابها را كه وسیله بازی هستند و۵ جفت می باشند، می چینند.یكی از دو گروه به قید قرعه بعنوان تیم شروع كننده انتخاب می شود. وجوراب ها راطوری می چینند كه قسمت باز آنها روبروی خودشان قرار گیرد. وآنگاه یكی از افراد خود را تعیین میكنند تا با وسیله مخصوص بنام مازوج «مازوو» كه چوبی است گرد وكمی بزرگتر از یك فندق بازی را شروع كند . بدین ترتیب كه فرد مازوج رابه تیم مقابل نشان داده وسپس آنرا طوری در دست میگیرد كه تیم مقابل آنرا نبیند و شروع به فروع كردن دست خود در جوراب ها می كند و در یك فرصت مناسب مازوج را طوری در یكی از جوراب ها قرار می دهد كه نفرات تیم مقابل متوجه نشوند پس از تمام شدن او، نماینده تیم مقابل ویا همه اعضای آن می توانند جورابی را كه مازووج در آن قرار دارد پیدا كنند اگر توانستند كه اولین جورابی را كه انتخاب كرده اند و مازووج در آن قرارداشت ۱۱ امتیاز می گیرند و جهت بازی عوض می شود. اما اگر جوراب را بردارند و بگویند كه مازوج در ان قرار دارد، اما دراصل مازوج در آن نباشد،۱۱امتیاز از دست می دهند.
امكان دارد كه تیم مقابل به وجود مازوج در یكی از جوراب ها شك داشته باشته باشد ، وبرای اطمینان چند تا از جوراب ها كه احتمال دارد خالی باشند ، برداشته ومی گوید این خالی است پس از چند جورابی كه برداشته ومی گوید خالی است ، ناگهان جورابی كه مازوج در آن است برداشته و می گوید «گول» كه اصطلاحا یعنی مازوج درآن قرار دارد واین جوراب هدف بوده است . در این صورت تعداد جورابهائی كه دست نخورده مانده اند را می شمارند و به همان تعداد امتیاز می گیرند وخود آغازگر بازی می شوند.سقف امتیازات این بازی مشخص نیست و دوتیم با توافق همدیگر قبل از شروع بازی امتیازی را بعنوان ملاك پایان بازی انتخاب می كنند وهر تیمی كه زودتر توانست به این امتیاز برسد برنده است.
................................................................
گزارش: سکینه اسمی - محمد پاشازاده
نظر شما