خبرگزاری مهر، گروه استانها: در حالی که نامگذاری نیکو برای فرزندان در دین مبین اسلام به کرات سفارش شده است متاسفانه چند سالی است بین برخی خانواده های ایرانی و البته مسلمان انتخاب اسامی بیگانه و غیرمتعارف برای فخر فروشی باب شده است.
پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرمایند، «نخستین چیزی که هر یک از شما به فرزندش پیشکش می کند نام نیکوست لذا باید نام های نیکو برای فرزندانتان نهید»، همچنین در جایی دیگر از این بزرگوار نقل است که می فرمایند، «نام نیکو برای فرزندانتان نهید چرا که در قیامت به همین نام ها خوانده می شوید که خداوند می فرماید فلانی پسر فلانی برخیز و به سوی نور برو...»
با توجه به این احادیث و روایات فراوان درباره نامگذاری می توان دریافت که این مقوله در زندگی اجتماعی، معنوی، فرهنگی و دینی ما بسیار موثر است. نام به عبارت ساده تر تابلوی تمام نما برای معرفی شخص یا چیزی است لذا چه بهتر که این جام بطن نما، نامی نیک داشته باشد.
نام مناسب گویای بندگی فرد باشد
کارشناس مذهبی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اهمیت نامگذاری در دین مبین اسلامی، گفت: در کتاب مکارم الاخلاق آمده است که فرزند سه حق برگردن والدین خود دارد، نخست نام مناسب، بعد سواد آموزی و در نهایت ازدواج نیکو که این حدیث از حضرت محمد(ص) خود گویای نکات عمیقی است که توجه به آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
حجت الاسلام علیرضا حسین پور همچنین در پاسخ به این سوال که چه نام هایی مناسب هستند، بیان داشت: انسان اشرف مخلوقات خداوند است لیکن به واسطه این ارزش، شایسته است تا هرکدام به صورت انفرادی(برخلاف سایر موجودات) به نامی خوانده شوند لذا برترین نام در دین مبین اسلام، نامی است که به بندگی فرد نسبت به خداوند دلالت داشته باشد تا شاید بتوان از این راه مقوله اشرف مخلوقات بودن را شکرگزاری کرد.
وی افزود: متاسفانه چند سالی است بین خانواده های ایرانی و البته مسلمان انتخاب اسامی بیگانه و غیرمتعارف نوعی فخر محسوب می شود، این روزها نام هایی برای فرزندان به چشم می خورد که به جرات می توان گفت، کودک تا پایان دوره سوم ابتدایی نیز قادر به نگارش آن نیست لذا بهتر است والدین نام های مناسب را برای کودکان خود انتخاب کنند.
نام می تواند از قرآن یا ادعیه استخراج شود
این مبلغ مذهبی همچنین در پاسخ به این سوال که خود، چه نامی برای فرزندانش انتخاب کرده است، گفت: من یک پسر و یک دختر دارم، لذا برای نامگذاری آنها از دعای جوشن کبیر استفاده کردم چرا که دراین دعای زیبا می توان بیش از دویست نام زیبا را یافت.
حسین پور با اشاره به معیارهای انتخاب نام در خانواده های شاهرودی، ادامه داد: متاسفانه برخی خانواده ها برای یافتن معیارهای مناسب انتخاب نام را برای فرزندانشان دچار مشکل هستند، برخی معتقدند باید اسامی هموزن برای فرزندان انتخاب شوند و برخی معتقدند حتما نام فرزندان می بایست با یک حرف به خصوص آغاز و یا با حرفی مشترک پایان بگیرد که امثال آن در سال های اخیر به وفور دیده می شود.
وی افزود: کامل بودن، زیبایی، معنا، مفهوم، ایرانی یا اسلامی بودن، کوتاه بودن و ... می تواند ملاک های مناسبی برای برگزیدن نام باشد.
این کارشناس مذهبی در پاسخ به این سوال که آیا انتخاب نام افراد مرحوم یا متوفی برای افراد مناسب است یا خیر، گفت: می توان گفت انتخاب اسامی افراد بزرگ مخصوصا در خانواده فرزند، بسیار تاکید شده است اما بنده شخصا با آن مخالفم چرا که ممکن است کودک در بزرگسالی مرتکب اشتباهاتی شود که نام این افراد را نیز تحت الشعاع قرار دهد.
نام باید در چارچوب قانون انتخاب شود
رئیس اداره ثبت احوال شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، دربیان سازوکارهای انتخاب نام برای افراد، گفت: اسامی افراد تازه متولد شده که والدینشان برای اخذ شناسنامه مراجعه می کنند می بایست با موازین شرع و قانون سازگار باشد.
علی اکبر عمادی با اشاره به ملاک های انتخاب نام در سازمان ثبت احوال کشور، بیان داشت: نام هایی که می خواهند در سامانه ثبت شوند، باید ایرانی و اسلامی باشند و اگر مغایر با قانون و عرف باشند به طور خودکار سیستم آن اسامی را نمی پذیرد.
وی افزود: لیست اسامی غیرمجاز توسط شورای سیاست گذاری های اسامی متشکل از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ثبت احوال، روحانیان و... و. ابلاغ می شود که هرساله و به اقتضاء زمان تغییراتی در این لیست انجام می شود اما در نهایت اسامی که در لیست نهایی این قانون نباشند، برای افراد پذیرفته نیستند.
اسامی غیرمتعارف باید در کمیسیون بررسی شوند
رئیس ثبت احوال شهرستان شاهرود همچنین با اشاره به اینکه ثبت نام برای موالید محدودیت نیز دارد، گفت: والدین تنها ۱۵ روز پس از ولادت وقت دارند تا نام مناسب خود را برای فرزند انتخاب و برای اخذ شناسنامه اقدام کنند واگر نام انتخاب شده در سیستم قابل قبول نبود، والدین می توانند ماخذ و منبع نام انتخابی را معرفی کنند.
عمادی ادامه داد: نام پیشنهادی فرزند با ذکر منبع اسلامی یا ایرانی بودن آن که توسط والدین ارائه می شود به همراه کد ملی پدر و مادر کودک به اداره کل ثبت احوال ارسال می شود و پس از بررسی در کمیته نام اگر مغایر با قانون نباشد و منبع آن تایید شود پس از تصویب اداره کل و سازمان ثبت احوال به صورت انحصاری فقط برای کد ملی والدین این نوزاد ثبت می شود و بقیه افراد نیز نمی توانند این نام را انتخاب کنند.
وی افزود: البته در شهرستان شاهرود این موارد کمتر به چشم می خورد و عمده خانواده ها با اسامی ساده و مذهبی مانند امیر علی، زهرا و مریم برای فرزندان خود، هم کارشان را راحت می سازند و هم باری بر دوش سیستم بروکراسی استان نمی گذارند.
تغییر نام کار دشواری نیست
رئیس ثبت احوال شاهرود همچنین درباره سازوکارهای تغییر نام، گفت: کسانی که قصد تغییر نام خود را دارند اگر به سن ۱۵ سال تمام رسیده باشند، می توانند با مراجعه به اداره و یا سامانه ثبت احوال نام جدید خود را انتخاب و به شعبه حل اختلاف ثبت احوال درخواست بدهند.
عمادی خاطرنشان کرد: پس از تصویب شورای نام در اداره کل ثبت احوال استان، اسم جدید در ادارات جزء قابل تغییر خواهد بود.
وی ادامه داد: البته بعضی اسامی به راحتی قابل تغییر هستند برای مثال افرادی چندروز پیش با نام هایی مثل آزادالله یا آرش مراجعه و به راحتی نام خود را به علی و حسین و ... تغییر دادند البته ناگفته نماند افراد می توانند برای انتخاب نام از سامانه اسامی قانونی ثبت احوال نیز کمک بگیرند همچنین در همه ادارت تابعه این نهاد، تعدادی کتاب برای مراجعه کنندگان وجود دارد که افراد می توانند از آنها نیز استفاده کنند.
فاطمه و امیر علی پرطرفدار ترین نام ها در شاهرود
رئیس ثبت احوال شهرستان شاهرود همچنین درباره فراوانی نام ها در بین شاهرودی ها، گفت: در سالجاری به ترتیب فاطمه، زهرا، نازنین زهرا، فاطمه زهرا و زینب برای دختران وامیرعلی، محمد، محمد طاها، ابوالفضل، علی برای پسرها در شهرستان رقم خورده است.
عمادی در بیان این آمار درسال ۹۳، بیان داشت: درسال گذشته نیز فراوانی نام ها برای پسران به ترتیب امیرعلی، ابوالفضل، علی و برای دختران فاطمه، زهرا، فاطمه زهرا بوده است.
وی افزود: انتخاب نام در کشور ما، بیشتر رویکرد مذهبی و ملی دارد و البته گاهی پخش سریال های تلویزیونی (مانند ستایش برای دختران) و یا رخدادهای تاریخی نیز بی تاثیرنیست برای مثال در بدو وفات حضرت امام(ره) نام روح الله یا در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی نام هایی چون ابوذر، مقداد و سمیه پرطرفدار می شدند.
اسم ویژگی شخصیتی هر فرد است
رئیس ثبت احوال شهرستان شاهرود همچنین با بیان اینکه نام، یکی از ویژگی های هر فرد است، گفت: بر اساس نام، شخصیت فرد شکل می گیرد و بر رفتار و منش او نیز تاثیر می گذارد همچنین فرد در دوران زندگی با ویژگی های اسمش، برای خود شخصیت می سازد وجود همین اهمیت باعث می شود تا حضرت پیامبر(ص) در حدیثی بفرمایند، نام نیکو بر فرزند خود بگذارید.
عمادی در پاسخ به این سوال که چرا برخی نام ها بسیار طولانی هستند، گفت: از سال ۷۰ قرار بود پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور با هدف ساماندهی اسامی تشکیل شود اما در سیستم های ثبت احوال با محدودیت امکانات در همان دهه مواجه بودیم لذا سیستم های آن زمان حداکثر ۲۷ کاراکتر را برای نام و نام خانوادگی اختصاص می دادند ولی با پیشرفت تکنولوژی و سیستم های جدید و ویندوز، این محدودیت برداشته شد.
وی افزود: اکنون هر نام یا فامیلی که شخص بخواهد، می تواند در شناسنامه خود یا فرزندش استفاده کند اما همکاران ما در سراسر کشور همواره سعی دارند مردم را به اخذ نام های مناسب و کوتاه ترغیب کنند.
اسامی غیر متعارف و غیرقانونی ممنوع
رئیس ثبت احوال شاهرود در پاسخ به این سوال که ایا اسامی نامتعارف و عجیب نیز در سامانه ثبت احوال وجود دارد، گفت: بله و عمدتا این اسامی از آن افراد بالای چهل تا پنجاه است، اسامی مانند آقا بالا، آقا مشهد، بی جان، بی بی شنبه، بی بی مل مل، تاج نما، خارا، حلوا، حسرت، خواهر مادر، خوله، آغاناز، آفت، امه ننه، بی بی قابله، اسکناس، بادمجان، آهسته، آقا شیر، پیرزن، سرتیپ، سرهنگ، زلف علی، عمو، نفس، عین علی، سبزه خدا، ام لوء لوء و ... اسامی عمدتا قدیمی هستند که در سامانه وجود دارند.
عمادی، افزود: البته نا گفته نماند که ثبت احوال در شهرستان ها از سال ۱۳۰۴ راه اندازی شد لذا برخی از افراد، عنوان یا سمت شغلی خود را برای نام برمی گزیدند به همین دلیل برخی نام ها می تواند عجیب باشد اما امروز سامانه ثبت احوال اجازه اخذ چنین نام هایی را نمی دهد.
نباید عرف جامعه را برهم زد
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شاهرود نیز درباره مقوله انتخاب نام در افراد به خبرنگار مهر، گفت: در ابتدا باید گفت سازوکارهای انتخاب نام تنها مختص به انسان نیست بلکه همه واحدهای صنفی نیز برای نامگذاری از دایره اسامی مجاز استفاده کنند.
محسن امیری با اشاره به اینکه نام باید در چارچوب عرف تعریف شود، بیان داشت: فرقی نمی کند نام گذاری اشخاص یا واحدهای صنفی به چه صورت انجام شود در هر صورت باید پذیرفت که بر روی فرهنگ جامعه و شخصیت فرد تاثیر زیادی می گذارد لذا ما نباید عرف جامعه را به هم بزنیم.
وی افزود: به همین دلیل است که سامانه کشوری تائید اسامی افراد و واحدهای صنفی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از سوی نهادهای ذی ربط تعریف شده است و تنها پس از تائید این سامانه افراد می توانند نام فرد یا واحد صنفی خود را برگزینند.
عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان شاهرود با اشاره به سابقه نامگذاری فرزندان در ایران اسلامی، گفت: ما ایرانیان برای نام گذاری نوزادان از دیر باز سنت زیبایی داشتیم که پدربزرگ نوزاد پس از بیان اذان و اقامه در گوش نوزاد یا خودش نامی را تعیین و یا نام های پیشنهادی کودک را از بین صفحات قرآن انتخاب می کرده است.
امیری تاکید کرد: قطعا انتخاب نام تاثیر زیادی در شکل گیری شخصیت فرد دارد مثلا تکرار نام حسین تکرار واقعه عاشوراست و یا رستم تداعی کننده رشادت و دلیری است.
وی در پاسخ به سوالی که آیا اداره ارشاد اسلامی سازوکاری برای مقابله با نامگذاری های غیرمتعارف در جامعه دارد، گفت: خیر این وظیفه به عهده اداره محترم ثبت احوال است و فرهنگ و ارشاد درخصوص اسامی افراد دخالت مستقیم ندارد.
شاهرودی ها چه میزان از نام خود راضی هستند؟
تحقیق میدانی خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که میزان رضایت شاهرودی ها از نام خود تا چه میزان است، نشان می دهد بیشتر شهروندان شاهرودی نسبت به انتخاب نام خود توسط والدین رضایت دارند.
در این تحقیق میدانی پنجاه شهروند از سنین و اقشار مختلف جامعه به یک سوال پاسخ دادند که اگر در حال حاضر امکان تغییر نام برایتان باشد، به این امر تن خواهید داد یا خیر؟
نگاهی به نتیجه این بررسی که از سطح شهر شاهرود شامل خیابان های امام خمینی(ره)، شهید صدوقی، شهدا و فردوسی در روزهای بیست و سوم و بیست و چهارم تیرماه سالجاری انجام شده است، نشان می دهد ۳۶ نفر از شهروندان شاهرودی حاضر به تغییر نام خود نیستند و تنها ۱۴ نفر در صورت امکان این امر را می پذیرند.
در بین افرادی که تغییر نام را برای خود الزامی می دانند، ۱۳ نفر بین سنین ۱۵ تا ۳۰ سال بودند و تنها یک نفر از این قاعده مستثنی بود همچنین باید گفت از بین ۱۴ نفری که تغییر نام را برای خود امری مناسب می دیدند، ۱۲ نفر بانو و تنها دو نفر مرد بودند.
همچنین در بین ۳۶ نفر از افرادی که حاضر به تغییر نام خود نبودند، بیش از نیمی یا به عبارت دیگر ۱۹ نفر بین سنین ۳۰ تا ۶۰ سال بودند و ۱۷ نفر در بین سنین ۱۵ تا ۳۰ سال حاضر به تغییر نام خود نبودند گفتنی است فروانی زن یا مرد بودن در این بخش تغییر چندانی نداشت.
تغییر نام در بین زنان بیشتر طرفدار دارد
استاد جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس در تحلیل این آمار نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: نگاهی به این آمار و البته تحقیق های فراوان انجام شده در یک دهه اخیر بر روی نام افراد نشان می دهد متاسفانه بانوان بیشتر تمایل به تغییر نام خود دارند که این به نوبه خود پدیده ای مضر برای جامعه است.
علی معصومی، همچنین بیان داشت: تغییر نام در بین بانوان جوان بسیار رواج دارد چرا که این قشر مدام با مشغولیات ذهنی ناشی از هجمه رسانه های جمعی مانند تلویزیون، ماهواره، اینترنت و ... روبرو هستند.
این کارشناس جامعه شناسی در پاسخ به این سوال که راهکار برای جلوگیری از این پدیده چیست، گفت: می توان گفت نهادهای فرهنگی تاکنون برای یکی از مهمترین مقوله های فرهنگی زندگی هر بشر، اقدامی در خور توجه انجام نداده است لذا باید از راه فرهنگ وارد شد و به این پدیده نگریست.
معصومی با اشاره به هجمه دشمنان اسلام و نظام و همچنین نقش ماهواره، اینترنت، شبکه های اجتماعی و ... در زندگی اجتماعی افراد، بیان داشت: متاسفانه دوری گزیدن از اسماء دینی و قرآنی امروز در جامعه ما مشاهده می شود و این در سایه شبکه های مجازی بوجود آمده است چرا که در این شبکه فرهنگ استفاده از نام مستعار و پنهان سازی از نام واقعی برای فرد نهادینه و تمرین می شود.
وی افزود: این دلیل باعث می شود تا انسان در تعارض فرهنگی و دوگانگی محض، بین نام خود و نام های اصطلاحا لوکس دنیای مجازی دست و پا بزند لذا باید در این عرصه تلاش کرد.
تغییر نام برایم حیاتی است
یکی از شهروندان شاهرودی که برای تغییر نام خود به ثبت احوال شاهرود مراجعه کرده است، دراین باره می گوید: نامی که برایم انتخاب شده را به هیچ وجه نمی پسندم حتی کار به جایی رسیده است که با وجود آن نمی توانم زندگی کنم چرا که به شدت احساس تحقیر از سوی اطرافیان دارم.
موسایی در ادامه می گوید: نام مادر بزرگم را در حالی برایم برگزیدند که آن مرحومه ده سال پیش از ولادت من، از دنیا رفته بود و جالب است بدانید ایشان در آن زمان ۷۹ ساله بودن یعنی نامی که برایم انتخاب کردند حداقل، ۹۰ سال قدمت دارد که من با این بحث مشکل دارم.
وی درباره اینکه چه نامی را برای خود انتخاب کرده است، ادامه می دهد: از بس اطرافیان نام مرا کوتاه شده صدا می زنند حاضرم هر نامی داشته باشم جز این اسم کنونی لذا برای خود چند نام مانند آرمیتا، ساناز و نازگل را انتخاب کرده ام و برای تحقیق درباره مراحل قانونی تغییر نام به اداره ثبت احوال مراجعه کرده ام.
نام خود را بسیار دوست دارم
دیگر شهروند شاهرودی در این باره می گوید: از نامم بسیار راضی هستم نامم نشانی از بندگی خداوند منان است و با آن هیچ مشکلی ندارم هرچند در کودکی و اوایل سنین نوجوانی فکر می کردم این نام شاید کمی قدیمی به نظر بیاید اما پس از گذر سن از بیست سالگی این امر برایم بسیار عادی شد و امروز حاضر نیستم نامم را با هیچ چیزی عوض کنم.
عبدالله امیرعبدالهیان در ادامه می گوید: نام شخصیت یک انسان است و شخصیت را نمی توان تغییر داد لذا نمی فهمم افرادی که نام خود را تغییر می دهند برای این تعارض چه پاسخی دارند اما به هرحال نظر هر شخص محترم است لذا این عزیزان نیز حق دارند نام خود را تغییر دهند.
انتخاب نام می تواند تصمیمی سخت باشد
یکی از شهروندان شاهرودی که برای نامگذاری فرزند خود به اداره ثبت احوال شهرستان شاهرود مراجعه کرده است، درباره ملاک های نامگذاری فرزند اول خود می گوید: با همسرم دو ماه بر روی نام احتمالی فرزندمان مشورت می کردیم گاهی حتی این بحث بالا نیز می گرفت اما در نهایت بر روی دو نام نهایی توافق کردیم.
یوسف علیخانی درباره علل اختلاف بر سر انتخاب نام فرزند خود با همسرش، می گوید: همسرم اصرار دارد نام های مدرن و اصطلاحا امروزی مانند پانته آ، ماریا، رونیکا، آترینا و... را برای دخترمان برگزیند و من طرفدار نام های رایج اما ساده چون مرجان، مریم، غزل و ... بودم تا در نهایت به این توافق رسیدیم تا نام فرزندمان را غزل بگذاریم.
وی می افزاید: دلیلی ندارد نام فرزندمان تک باشد، چرا باید نام کودکمان به گونه ای انتخاب شود که هرکس پس از شنیدن آن مجددا بپرسد، چی؟
علیخانی با اشاره به اینکه ملاک های انتخاب نام نباید غیرمتعارف باشد، می گوید: برخی نام فرزندانشان را فدای تعصاب یا چشم و هم چشمی می کنند که این امر اشتباه است حتی بعضا دیده می شود تجمل گرایی در بین نام های ما ایرانی ها نیز نفوذ کرده است.
تغییر ملاک های انتخاب نام با فرهنگ سازی
درنهایت باید گفت نام ما هرچه که باشد، یادگاری است از سوی والدینمان و برای قضاوت درباره دلچسب بودن یا نبودن آن می بایست تا رسیدن به سن قانونی صبر کنیم. اما به راستی تا چه حد می توان ریشه های تغییرات نام ها یا دلزدگی از اسامی موجود را در فرهنگ اجتماع جستجو کرد.
در روزگاری که رسانه های ارتباط جمعی با سرعت فراوان اطلاعات و داده های ارتباطی را ردو بدل می کنند، به واقع یک جوان شهرستانی با وجود مقتضیات سنی منحصر به فرد خود چگونه می تواند در برابر هجوم باید و نباید های هنجار ساز اجتماعات مدرن مقاومت کند؟
به نظر می رسد اشاعه فرهنگ دینی و گرایش هرچه بیشتر به معنویات که امروزه جایشان در زندگی بسیاری از مردم کمرنگ دیده می شود، کلید حل معمای مشکلات خرده فرهنگ ها با مردم جوامع قرن بیست و یکمی باشد.
شاید اگر ملاک های جوانان برای نامگذاری برای خود یا فرزندانشان تغییر کند امروزه شاهد شنیدن اسامی غیر متعارف یا بغضا بیگانه در فرهنگمان نباشیم از سوی دیگر باید اذعان داشت که نام، یکی از معدود مواردی است که از ابتدای تولد تا مرگ با انسان همراه است و این موضوع بسیار مهم و تاثیرگذار در زندگی اجتماعی افراد جامعه هیچگاه مورد توجه جدی مسئولان نهادهای فرهنگی مخصوصا در استان سمنان نبوده است.
محمد حسین عابدی
نظر شما