به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی «مفهوم معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی» با حضور حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد رودگر، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به همت مرکز اخلاق و تربیت و با همکاری اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
در این نشست حجت‌الاسلام دکتر رودگر به تبیین مفهوم معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی با توجه به گفتمان علامه طباطبائی، شهید آیت‌الله مطهری و حضرت امام خمینی (ره) پرداخت.
حجت‌الاسلام رودگر در ابتدا با اشاره به اینکه تبیین مفهوم معنویت و الزامات آن مخصوصاً در قالب گفتمان انقلاب اسلامی نیازمند دقت مضاعف است، افزود: برای تبیین مفهوم معنویت به چهار بحث نیاز داریم که عبارت‌اند از تبیین اجمالی مفهوم معنویت، مبانی معنویت، مؤلفه‌های معنویت و کارکردهای معنویت.
وی با اشاره به کثرت استعمال واژه معنویت اضافه کردند چه‌بسا همین کثرت استعمال در جامعه و عرف و استعمال در فرقه‌های مختلف ابهام این مفهوم را بیشتر کرده و تبیین آن را از نوع سهل ممتنع کرده است، هرچند که تبیین آن امری ضروری و تعیین‌کننده است.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نقش محوری و زیربنایی معنویت در هندسه معرفت دینی و نظام تعالی وجودی انسان افزود: در تبیین مفهوم معنویت بایستی رویکردهای وجودشناختی، انسان‌شناختی، معرفت‌شناختی، زبان‌شناختی و غایت‌شناختی را لحاظ کرد، هر چند این موارد در ارتباط با یکدیگر هستند و پیوندی دیالکتیکی با یکدیگر برقرار می‌کنند.
حجت‌الاسلام رودگر در تبیین رویکرد وجود شناختی مفهوم معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی گفت: معنویت به معنای اصالت عالم معنا یا عالم غیب در عین اهمیت جهان ماده و عالم حس و شهادت است. بنابراین غیبِ جهان و جهان غیب مفهوم مقوم معنویت خواهد بود؛ یعنی غیب گروی گفتمان حاکم بر معنویت اسلامی است. شهید مطهری و علامه طباطبایی تأکید کرده‌اند که اگر می‌خواهیم معنویت را بشناسیم باید در ارتباط با غیب بشناسیم نه با مباحث متافیزیکی که با هیپنوتیزم و روانکاوی و غیره ارتباط پیدا می‌کند. غیب گرانیگاه بحث معنویت است و اگر آن را در نظر نگیریم نمی‌توانیم تفسیر درستی از معنویت داشته باشیم.
حجت‌الاسلام رودگر پیرامون رویکرد انسان‌شناسی در تبیین مفهوم معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی فطرت را همچون غیب از جمله مباحثی دانستند که نمی‌توان معنویت را بدون آن طرح کرد. وی با اشاره به نظرات آیت‌الله شاه‌آبادی استاد حضرت امام (ره) در مورد فطرت افزود: آیت‌الله شاه‌آبادی سرسلسله طرح مباحث در مورد فطرت بوده است که پس از آن علامه طباطبائی زمینه‌ساز بحث‌های نظری در مورد فطرت شده است و در ادامه شهید مطهری پیرامون فطرت نظریه‌پردازی کرده است.
حجت‌الاسلام رودگر در رویکرد معرف شناختی به تبیین معنویت گفت: رویگر معرفت‌شناختی علامه طباطبائی، شهید مطهری و امام خمینی (ره) به معنویت رویکرد خردگرایانه و عقلانی‌ای است که موافق با معنویت باطن گرایانه و شهودی است.
وی در ادامه با اشاره به تشکیکی بودن معنویت در گفتمان انقلاب افزود: ما سه سطح معنویت فقهی، اخلاقی و عرفانی داریم. در معنویت فقهی که انسانی متعبد و متشرع تربیت می‌شود با سطح و قشر معنویت روبرو هستیم اما سطح و قشری که نبودش باعث نبود لایه‌های دیگر معنویت می‌شود. پس از معنویت فقهی به معنویت اخلاقی می‌رسیم که بر اساس اتصاف به فضائل و اجتناب از رذائل شکل می‌گیرد که یک معنویت فضیلت گرایانه خواهد بود. سپس معنویت عرفانی است که در ارتباط تنگاتنگ با معنویت اخلاقی است و پس از تجربه معنویت اخلاقی کسب می‌گردد.
رودگر در پایان سخنانش بیان کرد: رویکرد زبان‌شناختی معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی رویکرد تعامل و ترابط ظاهر و باطن یا عبارت و اشارتی است که در لایه‌های عمیق‌تر زبان تأویلی دارد و در رویکرد غایت شناختی علامه طباطبایی، شهید مطهری، امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری تأکید دارند که غایت معنویت قرب وجودی به حق و تخلق به اخلاق الهی است که فراتر از انجام کرامت یا مباحث همچون انرژی‌درمانی و ذهن‌خوانی است.
نظر شما