خبرگزاری مهر - گروه استانها: سال‌ها است که عرضه قلیان در چایخانه‌های سنتی به یکی از پذیرایی‌های معمول و البته تفریح جوانان و بسیاری از خانواده‌ها تبدیل‌شده است و حال در مشهد مقدس مردان قانون سعی دارند تا با بهره‌گیری از قوه قهریه این مشکل تنیده شده در افکار عمومی را بگشایند.
عرضه قلیان در مراکز تفریحی با توجه به فراگیر شدن آن در جامعه و با ورود انواع تنباکوی های میوه‌ای نخستین بار در دولت نهم ممنوع اعلام شد.
با ورود دولت نهم و تصویب قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی این موضوع داغ به عرصه‌های سیاست کشیده شد تا اينكه در پاييز ۱۳۹۰ و در نیمه‌راه عمر دولت دهم با مصوبه هیئت دولت دوباره به‌صورت رسمی و در برابر بهت ناظران، استعمال آن در قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتي و دیگر اماكن عمومی آزاد شد.
قل‌قل قلیان ممنوع است
قلیان به عنوان قاتل خاموشی که در این سال ها بار ها حکم ازادی و تبرئه اش صادر شده در این دولت نیز شاهد رفتاری متناقض است ولذا در برخی از شهر ها شاهد جمع آوری و در برخی از مناطق شاهد عرضه آن هستیم.
در این رابطه دادستان عمومی و انقلاب مشهد با اشاره به جمع‌آوری قلیان از سطح کافه‌ها و واحدهای پذیرایی شهرستان طرقبه شاندیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تفرجگاه‌های مشهد با ابراز خوشحالی از این اقدام به‌عنوان طرحی موفق یاد می‌کند.
غلامعلی صادقی در گفتگو با مهر عرضه قلیان در امکان عمومی و در انظار مردم را به‌هیچ‌وجه درشان شهر زیارتی مشهد مقدس نمی‌داند و می‌گوید: قلیان و عرضه آن در اماکن عمومی و چایخانه‌ها ممنوع است.
وی که برای چایخانه‌ها و اتحادیه آن‌ها ضرب‌الاجل نیز تعیین کرده است به ما یادآور می‌شود که مهلت تمام است و پایان این ضرب‌الاجل آخرین روزهای مردادماه بوده است و لذا نباید شاهد عرضه قلیان در مشهد و به‌ویژه در اماکن عمومی و شلوغ باشیم.
زیرپوست شهر
درحالی‌که دادستان عمومی مشهد از خط ونشان و اتمام زمان ضرب‌الاجل برای جمع‌آوری قلیان‌ها در مشهد سخن می‌راند وضعیت بسیاری از اماکن عمومی در زیر پوست شهر حاکی از آن است که نه خط قانون را کسی می‌خواند و نه نشانی از این قانون در اماکن عمومی و پرازدحام شهر مشهد مشاهده می‌شود.
پایانه مسافربری امام رضا(ع) به‌عنوان مبدأ ورود و خروج بسیاری از زائران مشهد مقدس و تابلو و نمادی از خط‌خوردگی و نقض قانون طرح مبارزه با مواد دخانی در سطح شهر مشهد ازجمله مکان‌هایی است که به نظر می‌رسد از این قانون مستثنا است.
در میانه واحدهای تجاری این مجموعه عمومی غرفه‌ای با وسعت زیاد با تخت‌های آهنی فضایی خصوصی برای لمیدن و استنشاق دود را فراهم ساخته است تا بسیاری از مسافران، رانندگان و رهگذران به خیال خام خود خستگی سفر را از تن بزدایند.
هشدارهای قانونی که به وسیله الصاق پارچه نوشته تا محل نشستن خانواده ها در پارک ملت و بوستان کوه سنگی نیز راه پیداکرده و با بهره‌گیری از نشان نیروی انتظامی به مردم متذکر شده است در این مکان استعمال دخانیات ازجمله قلیان ممنوع است اما ظاهراً محلی برای اعراب ندارد زیرا در هر گوشه‌ای و در مقابل این پارچه نوشته‌ها جوانانی را در کنار خانواده نظاره‌گر هستی که در حال افروختن زغال هستند.
هر چند که به گفته دادستان مشهد فروشگاه های داخل پارک ها حق عرضه قلیان ندارند اما حالا بسیاری از خانواده ها قلیان های خانگی را به میدان پارک ها آورده و به بهانه حریم خصوصی قانون استعمال دخانیات در اماکن عمومی را نقض می کنند.
ضایعه فرهنگی
علی سادات موسوی یکی از مددکاران اجتماعی بابیان اینکه چایخانه‌های امروزی از یک پتانسیل فرهنگی درگذشته به ضایعه فرهنگی در حال حاضر تغییر ماهیت داده است بیان کرد: درگذشته در چایخانه‌ها شاهد خوانش شاهنامه، داستان‌های حماسی و یا پرده‌خواني سختی‌های اهل‌بیت و افتخارات و رشادت‌هاي رسول اكرم (ص) و حضرت علي (ع) بودیم و انواع هنر از نوع نقاشي گويندگی و خوانندگی و اجرای نمايش وجود داشت اما امروز در همین مکان‌ها به سرو مقداری چیپس، آهنگ‌های بی‌محتوا و قلیان بسنده می‌شود.
جای سؤال است که اداره نظارت بر اماکن چرا باعرضه این حجم وسیع مواد دخانی در بیش از دو هزار واحد صنفی مخالفتی ندارد اما باعرضه قلیان در ۱۰۰ واحد صنفی مشکل دارد!؟وی چایخانه‌ها را مستلزم مدیریت و تعطیلی آن‌ها را درگرو جایگزینی با سایر تفریحات دانست و افزود: برخورد قهری مشکلی را حل نمی‌کند و جای این پرسش باقی است که آیا مسئولان به این موضوع فکر کردند جوان و یا افرادی که برای تفریح به چایخانه می آیند پس از تعطیلی این مکان‌ها به کجا خواهند رفت؟
وی افزود: مگر نه اينكه بیشتر مصرف‌کنندگان قليان از نسل میان‌سال و جوان‌اند و باهدف تفريح به اين اماكن مي‌روند لذا این موضوع متأسفانه این نکته را آشکار می‌کند قليان يك خلأ فرهنگي از تفريحات سالم را پرکرده است که باید توسط مسئولان فرهنگي كشور با جدیت به آن گریسته شود نه بازور و تهدید.
قرعه به نام قلیان افتاده است
این مددکار اجتماعی بابیان اینکه ظاهراً قرعه مبارزه به نام قلیان افتاده می‌گوید: در هر فروشگاه مواد غذایی که پا می‌گذاری ویترین جذاب و زیبایی از مدل‌های مختلف سیگار و تنباکوهای خارجی مواجه می‌شوی که هیچ محدودیتی برای عرضه آن برای هیچ گروه سنی وجود ندارد.
وی افزود: جای بسی سؤال است که اداره نظارت بر اماکن چرا باعرضه این حجم وسیع مواد دخانی در بیش از دو هزار واحد صنفی مخالفتی ندارد اما باعرضه قلیان در ۱۰۰ واحد صنفی مشکل دارد!؟
رابطه نان و آجر
دستور دادستان مشهد مبنی بر ممنوعیت ارائه قلیان در چایخانه‌ها حال علاوه بر ایجاد دغدغه برای بسیاری از واحدهای صنفی به گفته رئیس اتحادیه چایخانه و سفره‌خانه‌های سنتی مشهد زندگی تعداد شش هزار و ۵۰۰ را نیز نشانه رفته است.
صادق ازجمله افرادی است که دریکی از قهوه‌خانه‌های مشهد در جوار حرم رضوی قلیان برای مشتریان آماده می‌کند و یکی از مخالفان طرح جمع آوری قلیان است.
وی برای رد این قانون دلایل شخصی خودش را دارد و می‌گوید من تازه دو سال است که از زندان آزاد شدم و لذا به دلیل سابقه باوجوداینکه معرفی‌نامه هم داشتم اما هیچ شخصی حاضر به‌کارگیری من نبود.
وی که با سرمایه‌ای اندک توانسته تعدادی قلیان و بساط چای را برای مشتریان خود در مغازه‌ای محقر فراهم کند ابراز می‌کند: این روزها کسی برای خوردن چای به قهوه‌خانه نمی‌آید بلکه تنها محل درامد ما از محل ارائه قلیان است و جمع‌کردن آن یعنی جمع‌کردن زندگی من که سال‌ها در زندان بودم و باید نان ۵ سر عائله را بدهم.
وی با اشاره به اینکه شرایط کاسبی در این کوچه با بالای شهر تفاوت دارد می‌گوید: بالای شهر و یا کافه‌های طرقبه شاندیز بسیاری از مردم برای خوردن ششلیک و غذا می‌روند و درامد حاصله آن‌ها ناشی از رستوران‌داری است اما چایخانه از نامش پیدا است که سود آن در چه نهفته است.
وی که صبرش از قوانین ضدونقیض به سر آمده ادامه می‌دهد بالاخره ما خودمان هم نفهمیدیم که این قلیان آزاد است یا ممنوع و اگر ممنوع است چرا قلیان در مغازه امثال ما ممنوع است اما در فروشگاه‌هایی که بیش از ۱۰۰ مدل بیشتر از ما قلیان در پشت ویترین برای فروش گذاشتند آزاد است.
صادق با افزودن چین‌های صورت و پیشانی و درحالی‌که سرش را به طرفین حرکت می‌دهد از ما می‌پرسد مگر می‌شود که دولت خودش به‌عنوان مجری قانون تنباکو میوه‌ای وارد کند و بعد مدعی شود این تنباکوها را استعمال نکنید!؟
۶۵۰۰نفر در چایخانه‌های مشهد اشتغال به کاردارند
رئیس اتحادیه چایخانه و سفره‌خانه‌های سنتی مشهد تعداد پروانه‌های صادرشده در این صنف را ۲۰۵ عدد عنوان می‌کند و از ارتزاق شش هزار و ۵۰۰ نفر در این اماکن خبر می‌دهد.
هرچند ابوالفضل دهستانی پاک‌سازی چایخانه‌ها از لوث قلیان را یکی از اقدامات شایسته در همکاری با اداره نظارت بر اماکن و احترام به قانون می‌داند اما ازآنجاکه قادر به پنهان‌سازی دغدغه خود در این راستا نیز متذکر می‌شود محدود کردن لازم است ولی تند برخورد کردن‌ها حاصل ندارد.
وی که دستور دادستان و اماکن را با دیده منت به مرحله اجرا گذاشته است از پاک‌سازی خیابان‌های احمدآباد، راهنمایی و بلوار سجاد مشهد از حیث عرضه قلیان خبر می‌دهد.
وی در این رابطه اعتقاد دارد بیش از شش هزار و ۵۰۰ نفر در این واحدها مشغول به کار بوده و ازآنجاکه اغلب آن‌ها دارای زندگی مشترک هستند به‌طور حتم برخورد قهری با این موضوع زندگی بسیاری از این افراد را به مخاطره خواهد انداخت.
وی باوجوداینکه مخالفتی هم با طرح جمع‌آوری قلیان از سطح چایخانه‌ها ندارد ادامه می دهد:در این زمینه نامه‌ای به معاونت پیشگیری فرستادم تا بلکه این جریان با شیبی ملایم‌تری پیش برود.
وی پیشگیری را بر برخوردهای قهرآمیز مقدم می‌داند و می‌گوید: تعطیلی چایخانه راه اخراست زیرا این اقدام راه‌های دیگری را برای افراد معتاد به دخانیات در منازل شخصی خواهد گشود که آسیب جدی‌تری ایجاد خواهد کرد و با جمع‌آوری قلیان از تمامی چایخانه‌ها این وسیله به داخل خانه‌ها راه پیدا خواهد کرد.
وی اجرای این طرح را موجب تبدیل واحدهای فعال به نیمه فعال عنوان کرد و افزود: بسیاری از واحدهای میانه و یا بالای شهر با اجاره‌های میلیونی روبرو هستند و طبیعی است که فروش چای جوابگوی مخارج آن‌ها نیست.
نظارت بر چایخانه‌ها راحت‌تر از خانه‌ها است
دهستانی اعتقاد دارد تا زمانی که محل استعمال قلیان بیرون از خانه و در مکانی خاص انجام پذیرد می‌توانیم بر آن نظارت داشته باشیم اما وقتی قلیان‌ها به خانه‌ها رفت چه کسی می‌خواهد بر آن نظارت کند؟
وی بابیان اینکه در خصوص جمع‌آوری قلیان‌ها بیشترین دستورات را از معاون دادستان داشتیم و همه آن‌ها اجرایی شده است این اقدامات سخت‌گیرانه را تنها در شهر مشهد قابل‌مشاهده خواند و گفت: در شهرهای دیگر قوانین به‌شدت و سختی مشهد مقدس اعمال نشده است.
وی کار فرهنگی را تنها چاره کار دانست و یادآور شد: جمع‌کردن ۴ تا ماشین قلیان مشکلات را حل نمی‌کند ما باید بر روی این موضوع توجه کنیم که عده‌ای میل به استعمال دخانیات دارند و چه انگیزه و یا دلیلی آن‌ها را به این مکان‌ها می‌کشاند و از انطرف خیلی‌ها علاقه‌ای به این موضوع ندارند!؟
وی یادآور شد: مشکلی که در اینجا وجود دارد این است که من با موضوع صنفی برخورد می‌کنم اما مسئولان سازمانی.
دهستانی در خصوص نظر شخصی خود بیان کرد: به نظر من برای رفع مشکل قلیان باید جامعه‌شناس و روان شناسان بالینی ورود پیدا کنند تا بدانند علت گرایش جوانان و اخیراً بانوان به قلیان چیست و باید مشکل را ریشه‌ای شناسایی و رفع کرد.
فروشگاه‌های عرضه قلیان از قانون جدا نیستند
رئیس اتحادیه چایخانه و سفره‌خانه‌های سنتی مشهد فروشگاه‌های صنایع‌دستی و توزیع ادوات قلیان را نیز از این قانون مستثنا نمی‌داند و می‌گوید: شناسایی ادوات قلیان یکی دیگر از کارهای ما است و بناشده ادوات قلیان جمع‌آوری شود و فقط از نوع سنتی آن‌که جنبه تزیینی دارد در بازار عرضه شود.
دهستانی در خصوص نتیجه بازرسی‌های به‌عمل‌آمده بیان داشت: تاکنون تعدادی از فروشندگان قلیان اقدام به جمع‌آوری قلیان‌ها کرده‌اند و بااینکه مهلت جمع‌آوری قلیان‌ها از فروشگاه‌ها تا پایان شهریور سال جاری بوده است اما تعدادی نیز از کسبه نیز با بی توجهی به این ضرب‌الاجل همچنان به کار خود ادامه می‌دهند.
وی تأکید کرد: ما باید از ظرفیت خانواده‌ها، مدرسه و فرهنگ و ارشاد بهره ببریم و آخرین مرحله باید پلمپ این مکان‌ها باشد.
گره چایخانه‌ها باز می‌شود؟
مصرف قلیان و قوانین پیرامون آن‌که در طی سال‌های گذشته به یک بحث و جدال همیشگی میان صنف سفره‌خانه‌های سنتی و قهوه‌خانه‌ها از یک‌سو و وزارت بهداشت و نیروی انتظامی از سوی دیگر تبدیل‌شده است بیش‌ازپیش این گره و کلاف را سردرگم‌تر می کندبه‌طوری‌که در حال تبدیل‌شدن به گره‌ای بازنشانی و «گوردومی» است.
می‌گویند اسکندر مقدونی در سر راه کشورگشایی خود، روزی به شهری به نام «گوردیوم» در شهر آناتولی در ترکیه امروزی رسید.
در این شهر گره بسیار پیچیده‌ای وجود داشت که بنا به روایات مردم شهر باید با دست و توسط فاتح بعدی آسیا باز می‌شد و هیچ شخصی نتوانسته بود آن را باز کند.
اسکندر با یک ضربه شمشیر این گره را قطع کرد و گفت: این هم یک‌جور روش گشودن گره است لذا از آن روز تاکنون، حل قاطع یک مسئله غامض به روش اسکندر به «باز کردن گره به روش گوردون» معروف شده است روشی که برخلاف اعتقاد کارشناسان مردان قانون تصمیم دارند درباز کردن گره استعمال قلیان از آن در مشهد بهره ببرند.
خبرنگار: بابک رحیمیان
نظر شما